بریده‌هایی از کتاب چین چگونه سرمایه‌داری شد؟

در طولانی‌مدت حادثه میدان تیان آنمن نتوانست اصلاحات اقتصادی را از مسیر خود منحرف کند

با این حال، این حادثه به مصیبت سیاسی طولانی دیگری تبدیل نشد. چین درهای خود را به روی غرب نبست

سرمایه‌گذاری خارجی معلق شد و جریان تجارت خارجی به صورت قابل‌توجهی در سال‌های بعد کاهش یافت. بسیاری از اقدامات اصلاحی متوقف و در چندین حوزه این سیاست واژگون شد.

در شب ۳ ژوئن با تأیید دنگ، نیروهای نظامی با حمایت تانک و زره پوش از همه جهات به میدان حمله‌ور شدند و جسد صدها غیر نظامی را در خیابان رها کردند. حادثه میدان تیان آنمن حداقل در کوتاه‌مدت تاثیرات قابل توجهی بر اصلاحات اقتصادی چین داشت.

حزب در انقلاب‌های نظامی و مبارزات طبقاتی باتجربه، اما در گفتگوی مدنی بی‌تجربه یا کم‌تجربه بود از این‌رو آمادگی اتخاذ موضع آشتی‌جویانه نداشت. به‌علاوه، دانشجویانی که میدان را از اواسط می اشغال کرده بودند، سازمان‌نیافته‌تر از آن بودند که بتوانند با دولت به توافق و مصالحه‌ای برسند

۵۰ هزار سربازی که دستور اجرای حکومت نظامی را داشتند از طرف ساکنان پکن و دانشجویان در راهشان به سوی میدان تیان آنمن متوقف شدند و بعد از دو روز سربازان عقب‌نشینی کردند. این حادثه نه تنها مخالفت معترضان را تشدید کرد، بلکه موجب القا این تفکر نادرست شد که در صورتی که متحد و مصمم باقی بمانند می‌توانند دولت را سرنگون کنند.

هر چه زمان می‌گذشت عناصر افراطی در جنبش دانشجویی غالب می‌شدند. در ۱۳ می صدها دانشجو وارد اعتصاب غذا شدند و به تدریج معترضان و دولت ناچار رودررو قرار گرفتند؛ هیچکدام از طرفین یا تمایل نداشتند یا نتوانستند دست به مصالحه بزنند.

در خارج از پکن اعتراضات دانشجویی در بیشتر از ۱۳۰ شهر چین آغاز شد. بسیاری از دانشجویان به پکن سرازیر شدند تا انسجام و حمایت خود را نشان دهند یا فقط به پایتخت سفری کرده باشند.

در ۲۶ آوریل، روزنامه مردم سرمقاله‌ای با عنوان «پرچم را برای مخالفت با هرگونه آشوبی حفظ کن» منتشر کرد که در آن چند فرد ناشناس را با عنوان دست‌های سیاه در پشت سر دانشجویان به تحریک توطئه برنامه‌ریزی‌شده به منظور فرو بردن کل کشور در هرج و مرج و بر هم زدن وضع با ثبات سیاسی و اتحاد ملی، متهم کرد.

. در سال ۱۹۸۹ دولت شهری پکن از مشارکت گسترده ساکنان شهر در اعتراضات خیابانی دانشجویان حیرت‌زده شد. رهبران شهری وحشت‌زده در گزارش خود به دنگ شیائوپنگ تظاهرات آرام و مسالمت‌آمیز دانشجویان را «آشوب ضد انقلابی» جلوه دادند.

به علاوه، اشتباهات در سیاست‌گذاری اقتصادی به خصوص ناکارآمدی سیاست پولی از سال ۱۹۸۵ که در نهایت به تورم دو رقمی در سال ۱۹۸۸ منجر شد،

از طریق فرصت‌های بادآورده در نظام قیمت‌گذاری دو مسیره خود را ثروتمند کرده‌اند.

به علاوه، برای افراد دارای امتیازات سیاسی، اصلاح بنگاهی در دهه ۱۹۸۰ فرصت‌های زیادی را برای به‌دست آوردن آسان پول ایجاد کرد.

حتی اگر وضع همه در طول اصلاح بهتر شده باشد، موقعیت نسبی در نردبان درآمد برای بسیاری از اعضای جامعه تغییر کرد.

هر نوع اصلاحات اقتصادی شامل تغییر در قوانین بازی، با پیامدهای توزیعی اجتناب‌ناپذیری همراه است. اصلاح بنگاهی چین نیز از این امر مستثنی نبود. بازندگان به مفهوم نسبی و مطلق در صورت بروز فرصت به شیوه‌ای قابل فهم در صدد اعلام نارضایتی خود بودند.

مرگ ناگهانی او در ۱۵ آوریل ۱۹۸۹ موجبات همدردی و تأسف و سوگواری را از طرف مردم در همه سطوح در بر داشت. دانشجویان دانشگاه‌ها در پکن بدون وجود هرگونه منفذی برای بیان دیدگاه‌هایشان به خیابان‌ها آمدند و جنبش دانشجویی ۱۹۸۹ را آغاز کردند. مشابه هر رویداد سیاسی، جنبش دانشجویی ۱۹۸۹ دارای دلایل زیادی بود و چندین عامل رشد آن را شکل داد.

دلیل آشکار حذف هو عدم تمایل او به استفاده از اقدامات خشونت‌آمیز در ممانعت از اعتراضات دانشجویی در سال‌های ۱۹۸۵ و ۱۹۸۶ بود.

وی معتقد بود حزب می‌تواند به هرگونه چالش خارجی، تا زمانی که خود را به وسیله جریان آزاد دیدگاه‌های گوناگون تقویت می‌کند، پاسخ دهد. هو نسب به تقسیم قدرت سیاسی و تحمل مخالفان بسیار مشتاق‌تر از آن چیزی بود که توسط سیاست حزب تاکید می‌شد.

هو یاوبانگ که شاید بی‌تعصب‌ترین و ذهن‌بازترین رهبری که حزب کمونیست چین تا‌ آن زمان به خود دیده بود در ژانویه ۱۹۸۷ مجبور به کناره‌گیری شد. هو نقشی حیاتی در اواخر دهه ۱۹۷۰ و اوایل دهه ۱۹۸۰ در بازمعرفی عمل‌گرایی و عقل سلیم در سیاست چین و با تأکید بر تسامح و تفکر آزاد که برای اتحاد دوباره مردم چین پشت سر حزب حیاتی بود، ایفا کرد. اما دیدگاه‌های سیاسی لیبرال هو چندین گام جلوتر از هم‌حزبی‌هایش بود و این مسئله او را در تضاد با پیش‌کسوت‌های حزب از جمله دنگ قرار می‌داد.

چین وارد یک دوره چهار ساله‌ تعدیل و سازمان‌دهی مجدد شد