بریده‌هایی از کتاب چین چگونه سرمایه‌داری شد؟

«مطمئن‌ترین راه برای تخریب و از بین بردن یک صنعت حمایت از آن با انحصار دولتی است» .

اصلاحات بازارمحور چین، شامل ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و ورود سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی، به سرعت میلیون ها نفر را از فقر رهانید و استاندارد زندگی یک چهارم جمعیت جهان را ارتقا داد. این نتایج قابل توجه، کشورهای دیگر همچون هندوستان و ویتنام را به خیرخواهی بازار و ناکارامدی برنامه‌ریزی دولتی متقاعد کرد.

هنگامی که مائو تسه تونگ بنیانگذار جمهوری خلق چین و رهبر حزب کمونیست از سال ۱۹۴۳، در نهم سپتامبر ۱۹۷۶ درگذشت، چین در میانه انقلاب فرهنگی‌ای بود که وی یک دهه قبل، آن را آغاز کرده بود. این نخستین مرحله از مجموعه تحولاتی بود که احیاکننده سوسیالیسم و زداینده فساد ناشی از نظام سرمایه‌داری و انعطاف‌ناپذیری ساختار بروکراتیک تلقی می‌شد. «انقلاب فرهنگی» با سلسله سیاست‌های اجتماعی و سیاسی بی‌رحمانه‌ای دنبال شد که مائو آن را برای هدایت چین به سوی بهشت موعود سوسیالیستی اجتناب‌ناپذیر می‌دانست. مائو معتقد بود چین فقط در صورتی می‌تواند فقر را پشت سر بگذارد و به شاهراه طلایی سوسیالیسم برسد که مردم تمام توانایی، فکر و اقدامات خود را در راستای اهداف جمعی قرار دهند. مردم چین، با از بین بردن خودخواهی و مالکیت محدود، تولدی دوباره خواهند یافت.

زمانی‌که خروشچف اعلام کرد، اتحاد جماهیر شوروی در طول ۵۰ سال آینده ایالات متحده را در تولید فولاد پشت سر می‌گذارد. مائو در سخنرانی‌اش مجبور شد چین را متعهد کند که از بریتانیا، دومین اقتصاد بزرگ سرمایه‌داری در تولید فولاد در طول ۵۰ سال آینده سبقت بگیرد. این برنامه جاه‌طلبانه بسیار فراتر از توانایی تولیدی چین بود. زمانی‌که معلوم شد کارگاه‌های موجود تولید فولاد نمی‌توانند این حجم تولید را محقق کنند، تولید فولاد به کار همه تبدیل شد. کارکنان همه کارخانه‌ها، مدارس و بخش‌های تولیدی در سراسر جامعه چین روستایی برای تولید فولاد به کار گرفته شدند.

«جام آهنی» سوسیالیسم-استخدام مادام‌العمر توسط یک کارفرما- تغییر کرد. قرارداد کاری معرفی شد

قدرتمندترین عناصر هر جامعه‌ای، اغلب بهترین عوامل تغییر نیستند. مسئله به این سادگی نیست که قوی‌ترین بازیگران معمولاً ذینفع‌ترین‌ها در وضع موجود هستند و تمایلی به تغییر وضع موجود ندارد. گاهی مخالفت با تغییر وضع موجود لزوماً به معنی برخورداری از وضع موجود نیست، بلکه به این دلیل است که مخالف تغییر، اساساً هیچ گزینه ذهنی دیگری ندارد و چارچوب فکری وی کاملاً بسته و منجمد است.

اکثریت قریب به اتفاق کهنه‌کاران حزب قرار داشتند که در «انقلاب فرهنگی» اذیت شده بودند و برای انکار دیدگاه‌ها و رویکردهای مائو اشتیاق داشتند.

به دلیل فقدان بازار آزاد اندیشه و ایده، منجر به نمونه‌ای بی‌سابقه در تاریخ مدرن بشر خواهد شد که بزرگ‌ترین اقتصاد جهان مولدترین اقتصاد نخواهد بود.

گزارش‌های اغراق‌آمیز دولت‌های محلی به پایتخت درباره میزان تولید کشاورزی در پاییز ۱۹۵۸جاذبه قابلیت اقتصادی کمونیسم را تشدید کرد. تمرکززدایی و نبود نظارت موثر، رقابت به شدت غیرواقعی و جعلی بین دولت‌های محلی را دامن زد. دولت‌های محلی یکی پس از دیگری برداشت غلات خود را فوق‌العاده اعلام می‌کردند.

تحولات اقتصاد چین به مثابه گذار از نظام سوسیالیستی به نظام سرمایه‌داری است و از آن به عنوان «بزرگ‌ترین برنامه اصلاح ساختار اقتصادی در تاریخ» یاد کرد.

دیدگاه مائو در مورد عمل‌گرایی مخدوش و با تحلیل طبقاتی به شدت تضعیف شد.

با وجود اینکه مارکس بر عمل‌گرایی تاکید می‌ورزید و خود و پیروانش، ماتریالیسم را مقدم بر ایده‌آلیسم می‌دانستند؛ تا آن زمان هیچ مارکسیستی این اندازه بر جستجوی حقیقت از واقعیت تاکید نکرده بود.

از آنجا که چن در حزب به عنوان مدافع ثابت قدم سوسیالیسم بسیار مورد احترام بود، دنگ از چن برای بازسازی ائتلاف سیاسی مورد نیاز اصلاحات استمداد طلبید.

عمل تنها معیار برای آزمون حقیقت است.

بسیاری از ایده‌های خوب در فرآیند اصلاحات روستایی از جانب مردم عادی بود. آنها را بررسی و پردازش کرده‌ایم و آنها را برای تمام کشور طرح کردیم.

وجه معرفتی مارکسیسم اکتشاف حقیقت از واقعیات است. این است آنچه باید به حمایت از آن بپردازیم، نه پرستش کتاب. موفقیت اصلاحات و سیاست‌های باز نه به دلیل اینکه ما به کتاب‌ها وابسته بوده، بلکه به این است که به استخراج حقایق از واقعیت‌ها متکی بوده‌ایم.

دنگ در ژوهای برای رهبران محلی این مسئله را باز کرد که بیشترین تهدید برای سوسیالیسم چینی نه از طرف گرایش‌های راست‌گرا، بلکه از سمت رویکردهای چپ‌گرا است.

جلوه تضاد بین تداوم تعهد سیاسی به سوسیالیسم از یک طرف و اصلاحات بازار از طرف دیگر، باعث سردرگمی بسیاری از رهبران چین و افراد عادی به‌ویژه کسانی که به مارکسیسم ارتدکس وفادار مانده بودند، شد.

چنانکه صحبت‌های دنگ در بین عموم نقل می‌شد، مخالفت‌ها با اصلاحات بازار کاهش یافت، اما هنوز وجود داشت.

سفر جنوبی دنگ و بسیاری از سخنرانی‌ها و گفتگوهایی که انجام داده بود به سرعت توجه کل کشور را به خود جلب کرد.