بریده‌هایی از کتاب چگونه کارآمد فکر کنیم

تفاوت میان ابهام و تمرکز همان چیزی است که هنر پیش‌پاافتاده را از یک شاهکار متمایز می‌کند.

نداشتن تعریف مشخص گاهی می‌تواند یک نگرانی صرفاً دانشگاهی به نظر برسد، اما درواقع ریشه‌ی بسیاری از تلاش‌های بی‌ثمر و اهداف دست‌نیافته‌ی ماست.

سقراط به نتیجه‌ای اساسی رسید: این که ما اغلب احساس می‌کنیم افکارمان روشن و واضح هستند، اما اگر آن‌ها را به چالش بکشیم، می‌فهمیم که از ابهامی غم‌انگیز رنج می‌بریم.

یک کتاب موضوعی را در ذهن ما شکل می‌دهد، سؤالات درست را به فکرمان می‌آورد، نقطه‌ی شروعی است که ما را به حرکت وامی‌دارد و باقی را خودمان انجام می‌دهیم.

اغلب، فقط چند بند یا حتی چند جمله می‌تواند برای برانگیحتن ذهن و اندیشه‌ی ما کافی باشد و به ما تلنگر بزند که افکار پوچ را کنار بگذاریم، قلم و دفتر برداریم و نه جملات کتابی را که خوانده‌ایم، بلکه افکاری را که درون ما برانگیخته است، و چه‌بسا کاملاً متفاوت و مهم‌تر باشد، روی ورق بیاوریم.

ما در ذهن نوابغ –یک بار دیگر- افکار فراموش‌شده‌ی خود را پیدا می‌کنیم

هواپیماهای ما بسیار بهتر از دلیل سفرهای ما هستند؛

دستاورد اصیل یک فرد بالغ به ظرفیت اصالت و درستی فکر او متّکی است. تفکر مؤثر به معنای «سخت‌کوشی» در معنای خشن یا تکراری آن نیست، بلکه به معنای یادگیری در لحظه، محافظت از خویش، پرورش و رشد دوره‌های زودگذر و ناپایای بینش و درک است.

هرگز خیال نکن زمان حال در تمام زمینه‌ها از گذشته توسعه‌یافته‌تر است. احتمالاً در عشق به پیشرفت از رنسانس، در عشق به فلسفه از دوره‌ی کلاسیک یونان و در ستایش امر والا از قرون وسطی عقب‌تریم...

حتی در زندگی روزمره، مطرح‌کردن سؤالات راهبردی می‌تواند خسته‌کننده و عجیب به نظر برسد. سؤال «فایده‌ی این کار چیست؟» در اغلب موارد به‌سادگی با منفی‌نگری و آشوبگری اشتباه گرفته می‌شود. اگر ما کنجکاوی خود را با سؤالاتی همچون «تعطیلات خوب یعنی چه؟»، «رابطه برای چیست؟» یا «پول را برای چه می‌خواهیم؟» به چالش بکشیم، باید ریسک برچسب‌هایی مانند نامعقول و پرمدعا را نیز به جان بخریم، چرا که سؤالات کلّی و این‌چنینی اغلب برای بشر بدون پاسخ بوده‌اند.

توانایی ما برای یک گفت‌وشنود صریح و صادقانه از درک‌کردن یکدیگر مهم‌تر شده است.

مطلبی که اخیراً خوانده‌ایم؛ طرز فکر افرادی که اطراف آن‌ها بوده‌ایم؛ وضعیت هاضمه‌ی ما؛ اینکه یک رابطه خوب پیش می‌رود یا بد؛ و حتی محور زمین در زمان مشخصی از سال (بهار همان‌طور که آب و هوای خود را دارد، افکار خود را نیز دارد). هر لحظه‌ی ذهنی برای ایده‌هایی خاص مساعد است و افکار بالقوه‌ی مهم دیگر را به پس‌زمینه سوق می‌دهد.

۱. به سراغ اینترنت بروید و در سایت ساعت مرگ مشخصات خود را وارد کنید، با واردکردن اطلاعات خود می‌توانید ببینید حدوداً چند روز و چند ثانیه از عمرتان باقی مانده است. ۲. درحالی‌که صدای عقربه‌های ساعت به گوش می‌رسد، به زندگی و حیات خود با انرژی جدیدی بیندیشید. از خودتان سؤال کنید: - دوست داری چه نوع رابطه‌ای داشته باشی؟ - دوست داری کجای دنیا را ببینی؟ - چه نوع کاری با استعدادهایت سازگار است؟ - هدف و آرمانت در زندگی چیست؟

هدف از قراردادن جمجمه‌ی بدترکیب و وحشتناک در طراحی‌های داخلی این بوده است که این تصور واهی و امید به جاودانگی از میان برود. همچنین، برای این بوده است که وقتی در تلاش برای دستیابی به اهداف جاه‌طلبانه‌ی خود با موانع برخورد می‌کنیم ما را از چیزهایی برهاند که نباید بیش از حد به آن‌ها اهمیت بدهیم: اگر به خاطر داشته باشیم که همه چیز درنهایت به گودال قبر منتهی می‌شود، دیگر چندان اهمیتی نخواهد داشت اگر با حسن نیّت به سمت کسی دست دوستی دراز کنیم و او دستمان را پس بزند، یا برای کاری سخت تلاش کنیم و بعد متوجه شویم که در آن کار هیچ استعدادی نداشته‌ایم. اگرچه فکر مرگ ممکن است ترسناک باشد، اما گریزناپذیری از آن می‌تواند راهگشای ما برای یک تجربه‌ی ثمربخش از زندگی باشد.

کسی که نمی‌تواند همدلی کند لزوماً آدم خودخواهی نیست بلکه کسی است که به جنبه‌های تاریک‌تر و عجیب‌تر وجود خود آگاه نیست، بخش‌هایی از وجودش که کمی بی‌رحم، خشن، آسیب‌پذیر یا غمگین است. نقطه مقابل همدلی این نیست که فقط به خودتان فکر کنید، بلکه فکرکردن به خودتان در قالبی محدود است.

هنگامی که ما درباره‌ی موضوعی گیج و سردرگم هستیم باید سعی کنیم با نگاه‌کردن به الگوها، فرایندها و پدیده‌های دیگر موجود در اطرافمان، که ممکن است ذهن ما را از ابهام دربیاورند، بن‌بست ذهنی خود را درهم شکنیم. ما می‌توانیم برای پُرکردن ظرف ذهن خود محتویات بسیاری پیدا کنیم. ۱. سعی کنید معضلی را که اکنون با آن روبه‌رو هستید با استنتاج‌های مختلف از زمینه‌های دیگر توصیف کنید. ۲. جملات زیر را کامل کنید: اگر من با یک اتومبیل ارتباط داشتم، ارتباطم................................ بود. اگر افراد کلیدیِ محیط کار من حیوانات بودند، آن‌ها... ......................بودند. اگر شغل من نوعی آب‌وهوا بود، آب‌وهوای ... ...............................بود. اگر مشکل زندگی من نقطه‌ای در تاریخ بود، آن نقطه... .....................بود. اگر بدن من نوعی ماده بود، این ماده... .....................................بود.

نقش کتاب‌ها در یادآوری آنچه به‌راستی فکر می‌کنیم، از طریق مناظره‌ی ذهنی با نویسنده، تصور ما را از آنچه یک کتاب یا رساله‌ی ایدئال باید به نظر برسد تغییر می‌دهد. ممکن است یک کتاب شاهکاری عقلانی باشد، اما دلایل خوبی نیز می‌توان یافت که تمام محتوای یک کتاب مفید نیست یا به طرز فریبنده‌ای بد تعبیر می‌شود یا به شکل الهام‌بخشی تردیدآمیز است. هنگامی که یک کتاب به‌اصطلاح بد را به‌عنوان ابزاری برای تحریک اندیشیدن در نظر بگیریم، می‌تواند به اندازه یک کتاب خوب -و حتی گاهی بهتر از آن- مؤثر باشد. یک کتاب بد به ما اجازه می‌دهد همچنان که صفحات آن را ورق می‌زنیم، نسخه‌ی متفاوت و بهتر خود را تصور کنیم.

بسیاری از مشکلات ما «راه‌حل» قطعی و مشخصی ندارد. اصلاً به دنبال این نباشید که یک پاسخ کاربردی برای طرف مقابلتان پیدا کنید، این کار نه‌تنها لزومی ندارد، حتی می‌تواند آسیب‌زننده باشد. گوش‌کردن به‌مراتب از نصیحت باارزش‌تر است. اغلب شنیده‌شدن با مهربانی به افراد کمک می‌کند خودشان به راه‌حل برسند.

آن‌ها با هدف روشن‌کردن یک ابهام و آشکارشدن یک مشکل نهفته به حرف‌هایمان گوش می‌کنند. آن‌ها به مکالمات فقط به‌عنوان تبادل نظر نگاه نمی‌کنند. رویکرد آن‌ها به حرف‌هایی که موقع پیتزاخوردن می‌زنید با اهداف فیلسوفانه‌ی سقراط گره خورده است، که گفت‌وشنودهایش با آتنی‌ها تلاشی برای درک و بررسی آمال و ارزش‌های نهفته‌ی خودش بود.

یک شنونده‌ی خوب ویژگی‌هایی دارد که همراهی با او را به طرز عجیبی خوشایند می‌کند. مکالمه‌ی ما با این افراد، بی‌آنکه بفهمیم، برایمان حس مکاشفه و تسلی‌بخشی خواهد داشت. نمی‌دانیم چرا می‌خواهیم با آن‌ها حرف بزنیم