اریک برن

‌‌

اریک جیمز برن یا «اریک لئونارد برنشتین» مبدع «مدل تحلیل رفتار متقابل» و درمان‌گر، متولد ۱۰ مه ۱۹۱۰ در مونترال کانادا است. او روان‌پزشک بود و به روانکاوی علاقه بسیاری داشت. اریک رشته‌ی پزشکی را در دانشگاه «مک گیل» کانادا خواند و مدرک خود را در بین سال‌های ۱۹۳۱_۱۹۳۵ دریافت کرد و بعد از پایان تحصیلات، دوره‌ی رزیدنت روان‌درمانی را در دانشگاه «ییل» در سال ۱۹۴۱ گذراند. اریک برن در دانشگاه تدریس می‌کرد، اما بیشتر زمان خود را به درمان بیماران و نوشتن کتاب اختصاص داد. مادرش نویسنده بود و پدرش در کودکی‌‌اش درگذشت. اریک و خواهرش با مادرشان زندگی می‌کردند. باید گفت که پدر اریک پزشک بود و به بیماران خود به مصابه‌ی یک شئ نمی‌نگریست و در درمان آن‌ها تمام بررسی‌های ممکن را انجام می‌داد. همین امر بر اریک برن و روش درمانش موثر بوده‌است و اولین کتاب خود با عنوان «تحلیل رفتار متقابل» را به پدرش تقدیم کرده است.

این نویسنده و درمانگر در سال‌های ۱۹۴۳ تا ۱۹۴۶ با شغل روانپزشک در ارتش آمریکا مشغول به کار بود و بین سال‌های ۱۹۴۵-۱۹۶۴ درمان‌های خود را در بیمارستان شهر بریگهام ادامه داد. او با سرپرستی اریکسون، تحقیقات روانکاوی را در سانفرانسیسکو آغاز نمود. با توجه به آنکه عضویتش در موسسه‌ی روانکاوی تایید نشد، از روانکاوی دست کشیده بود. اما پس از آن به تحقیق و پژوهش پرداخت و مقاله‌ای با عنوان «سه حالت من» را در مجله‌ی روان‌درمانی آمریکا به چاپ رساند. نخستین مقاله رسمی اریک برن در سال ۱۹۵۸ با عنوان «نظریه تحلیل تبادلی» ارائه شد. برن در سال ۱۹۴۲ با «دوروتی» ازدواج کرد و صاحب دو فرزند شدند. اما بعد از سه سال از هم جدا شدند. برای بار دوم در سال ۱۹۴۹ ازدواج کرد که در سال ۱۹۶۴ به جدایی ختم شد و برای بار سوم در ازدواج با توره پترسون نیز موفق نبود و در سال ۱۹۷۰ از هم جدا شدند. گفته می‌شود دلیل این ازدواج‌ها این بود که اریک برن بیشتر متعلق به شغل و حرفه‌ی خود بود تا زندگی شخصی‌اش و البته روحیات او نیز بی‌تاثیر نبود. او بیشتر نوشته‌هایش را بین سال‌های ۱۹۴۹ تا ۱۹۶۴ نوشت. اریک مهمانی‌ها و رقصیدن و درمان بیماران را دوست داشت، اما خجالتی بود و هیچ‌وقت نتوانست محبت دیگران را به خود جذب کند و حتی تنهایی را بیشتر می‌پسندید. اریک برن بعد از سال‌ها تدریس و نوشتن در ۱۵ جولای ۱۹۷۰ بر اثر حمله‌ی قلبی در کالیفرنیا درگذشت.

معرفی کتاب‌های اریک برن

«مدل تحلیل رفتار متقابل» که در قرن بیستم ارائه شد و منشا آن را می‌توان در پنج مقاله‌ی اول او پیدا کرد؛ نشات‌گرفته از نظریات فروید است. اما تفاوت‌هایی بین مدل او با نگرش فروید وجود دارد: درمان فروید به این صورت است که با حرف زدن با بیمار و کشف لایه‌های پنهان در ناخوداگاهش، به درمان او می‌پردازد. درحالی که روش اریک برن بر پایه کشف نکاتی در تعامل بیمار با دیگران است. او مدل تحلیل رفتار متقابل را برای اولین بار در سمیناری در سال ۱۹۵۰ با حضور شش نفر ارائه داد. اریک برن در ابتدا به خاطر این مدل با انتقادات زیادی از سوی طرفداران فروید مواجه شد. فروید معتقد است که شخصیت انسان از سه انرژی تشکیل شده است؛ اما اریک برن می‌گوید ما سه شخصیت والد (حمایتگر یا سرزنشگر)، کودک (لجباز یا طبیعی یا تطبیق‌یافته) و بالغ (تعریف او در ساختار تحلیل رفتار متقابل) داریم.

اریک برن با تاثیر‌پذیری از پدرش بر این عقیده بود که بیماری افراد ریشه‌ی وجودی دارد و با گفت‌و‌گو با بیماران باید به تحلیل آن‌ها پرداخت. از ارزشمندی روش درمانی اریک برن، مطرح کردن شخصیت‌های والد، کودک و بالغ بود. او در تلاش بود تا بتواند پیش‌داوری‌ افراد را برطرف کند؛ چراکه باور دارد، مجموعه‌ای از باورها در والدین سبب شکل‌گیری شخصیت نامتقارن در کودکان می‌شود. انسان‌ها چندوجهی هستند و به همین دلیل در موقعیت‌ها و با افراد متفاوت، رفتارهای متفاوتی دارند و متغیر هستند. و این موضوع را به خوبی در کتاب «تحلیل رفتار متقابل» شرح می‌دهد.

ااریک برن بر روابط بین انسان‌ها تاکید می‌کند و از نظر روان‌شناسی این موضوع را بررسی می‌کند. او به سه شخصیت درونی هر فرد شامل: کودک، والد و بالغ اشاره دارد. همچنین برخی رفتارهای انسان را برگرفته از بازی‌های ذهنی و واکنش‌های ازپیش‌تعیین‌شده که ذهن به آن‌ها عادت کرده می‌داند. او تاکید می‌کند که برخی رفتارها به پیروی از الگوهای مخرب است و بسیاری از افراد به همین دلیل احساسات خود را سرکوب کرده و مانع بروز آن‌ها می‌شوند. این نویسنده این موضوعات را در کتاب «بازی‌ها» در سال ۱۹۶۴ بیان می‌کند. همچنین در کتاب «بعد از سلام چه می‌گویید؟» در سال ۱۹۶۹ بر این موضوع تاکید دارد که انسان‌ها با توجه به آنچه در کودکی خود تجربه کرده‌اند، رفتار می‌کنند. در واقع منشا زندگی هر فردی پیش‌نویسی است که در کودکی رقم خورده است و برای زندگی بهتر و روان سالم‌تر و روابط موثر می‌توان ریشه‌یابی کرد و با تغییر خود، زندگی را نیز تغییر داد.

کتاب‌های اریک برن دیدگاه و نگرش‌های تازه‌ای در افراد ایجاد می‌کند. چراکه به افراد این درک را می‌دهد که رفتارهای افراد مطلقا خوب یا بد نیستند. بلکه بسته به شرایط و ریشه در تجربه‌های آن‌ها بالاخص کودکی آن‌ها دارد. بدین ترتیب رفتارهای متقابل اصلاح می‌شود؛ ارتباطات بهتر و واکنش‌ها منطقی‌تر خواهد شد. افراد با اطلاع و درک از پیش‌نویس‌های خود و دیگران، در رفتارهای خود تجدید‌نظر می‌کنند و ارتباطات سالم‌تری رقم خواهد خورد.

از میان آثار اریک برن، «دره‌ی شادی: داستانی برای کودکان» با ترجمه‌ی کیان فروزش؛ «تحلیل رفتار متقابل» و «بازی‌ها» با ترجمه‌ی اسماعیل فصیح؛ «بعد از سلام چه می‌گویید؟» با ترجمه‌ی مهدی قراچه‌داغی ، به زبان فارسی ترجمه شده‌اند. یکی از کتاب‌های اریک که به زبان فارسی ترجمه شده و خوانندگان بسیاری دارد، کتاب «بازی‌ها» است. او کتاب‌های خود را در دهه آخر عمرش نوشت و به چاپ رساند. «من خوب هستم‌‌ تو خوب هستی» و «برای پیروز شدن متولد شده‌ایم» و یازده مقاله، از دیگر آثار اریک برن هستند که می‌توانید برای آشنایی بیشتر با دیدگاه‌های وی به این مقاله‌ها رجوع کنید و همچنین اطلاعات خود را در زمینه‌ی روان‌شناسی و روان‌درمانی افزایش دهید.