کتاب تحلیل تاریخی از واقعه عاشورا

کتاب تحلیل تاریخی از واقعه عاشورا نوشته‌ی مصطفی اشعری است که با نگاهی دوباره به آثار سیدجعفر شهیدی نوشته شده است. آنچه در کتاب تحلیل تاریخی از واقعه عاشورا به خوانندگان عرضه می‌شود، یک تحلیل خلاصه اجتماعی - تاریخی است که به زمینه‌های بروز رویداد عاشورای سال ۶۱ هجری می‌پردازد. پرسش بزرگی که این کتاب به آن می‌پردازد این است که «چرا جامعه مسلمانان، پنجاه سال بعد از وفات پیامبر، در زمانی که هنوز خاطره او از ذهن بزرگان مسلمان بیرون نرفته بود، در برابر چنین حادثه هولناکی تماشاگر ماند؟»

درباره کتاب تحلیل تاریخی از واقعه عاشورا

کتاب تحلیل تاریخی از واقعه عاشورا - به جز در آخرین پرده آن - تماما به مجموعه تألیف‌های استاد دکتر سید جعفر شهیدی تکیه دارد. مرحوم دکتر شهیدی در بررسی تاریخ اسلام، از آنچه در میان کتاب‌های مشابه فارسی بسیار رایج است، یعنی ذکر مناقب و مکارم پیشوایان دینی با تکیه بر احادیث امامان معصوم، به کلی متفاوت است. نگاه او نگاهی است منطقی و روش‌مند. برای بررسی دلایل رویدادها، شواهد مستند و مستدل را با وسواس در کنار هم می‌نشاند و تصویر دقیقی از چیزی که اتفاق افتاده است به دست خواننده می‌دهد. روح کلی حاکم بر مطالب کتاب حاضر از اوست و نقل‌قول‌های تاریخی، همه به آنچه او نقل کرده منحصر شده است.

خواندن کتاب تحلیل تاریخی از واقعه عاشورا را به چه کسی پیشنهاد می کنیم؟

این کتاب برای کسانی مناسب است که می‌خواهند درمورد واقعه عاشورا بیشتر بدانند و به دنبال پاسخ سوالات خود هستند.

درباره سیدجعفر شهیدی

سیدجعفر شهیدی در سال ۱۲۹۷ در بروجرد متولد شد. او رئیس مؤسسه لغت‌نامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی، استاد تمام دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و از پژوهشگران برجسته زبان و ادبیات فارسی، فقه و تاریخ اسلام بود. شهیدی در سال ۱۳۴۰ دکترای خود را در رشته ادبیات فارسی و تاریخ دریافت کرد. او همچنین در حوزه علمیه قم و حوزه علمیه نجف زیر نظر سید حسین طباطبائی بروجردی، سید ابوالقاسم خویی تحصیل کرد و درجه اجتهاد داشت.

او به جز همکاری در تدوین فرهنگ معین و لغت‌نامه دهخدا، ۴ عنوان ترجمه، ۳ عنوان تصحیح و تعداد زیادی تألیف دارد که تعدادی از کتاب‌های او به زبان‌های دیگر نیز ترجمه شده‌اند. در سال ۱۳۲۰ برای تحصیل علوم دینی و فقه و اصول راهی نجف شد و تحصیلات حوزوی‌اش را در شهر نجف که شهر علم نام داشت، تا حد رسیدن به درجه اجتهاد بالا برد. شهیدی پس از آن چند سالی را در عوالم طلبگی در قم سپری و از محمد علی لطفیان سرگزی- سید حسین طباطبایی بروجردی و بسیاری از مراجع و بزرگان دینی استفاده کرد، اما بعد از هشت سال، بیماری او را به ایران بازگرداند. او در سال ۱۳۸۶ در تهران درگذشت.

بخش‌هایی از کتاب تحلیل تاریخی از واقعه عاشورا

هنوز در میان مسلمانان آن روز، عده زیادی از یاران پیامبر حاضر بودند. بسیاری از آنها جمله پیامبر را در حجة الوداع به یاد داشتند که «مردم! خون و مال شما بر یکدیگر حرام است، تا روزی که پروردگار خود را ملاقات کنید». حسین و یارانش چه جرمی داشتند که سزای آن قتل بود؟ حسین حاضر نشد با خلیفه مسلمانان بیعت کند؛ اما سرپیچی از بیعت با خلیفه جرم نبود و اگر هم جرم بود، سزای آن کشتن نبود. می‌گویند وقتی ابوبکر به خلافت رسید، علی و بزرگان بنی‌هاشم تا شش ماه با او بیعت نکردند. وقتی علی خود به خلافت رسید، چند تن حاضر نشدند با او بیعت کنند و علی به آنان اعتراض نکرد. حرکت حسین و یارانش به سوی کوفه و درگیر شدن با سپاهیان این شهر، رودررو شدن مسلمانی با مسلمان دیگر بود. قرآن می‌گوید اگر گروهی از مسلمانان در برابر گروهی دیگر برخاستند، تا آنجا که می‌توانید میان آن دو گروه سازش برقرار کنید؛ اگر نشد، با گروهی که سازش نمی‌پذیرد نبرد کنید تا وقتی که حکم خدا را بپذیرد. اما آیا حسین جنگ با سپاه کوفه را آغاز کرد؟ نه! وقتی نخستین بار با گروهی از سپاه کوفه در اطراف این شهر روبه‌رو شد، فرمانده سپاه کوفه از حسین پرسید «چه میخواهی؟»، پاسخ داد «مردم این شهر از من خواستند تا نزد آنان بیایم و به یاری آنان دین را زنده کنم. اکنون اگر از سخن خود برگشته‌اند، من هم باز میگردم». تحلیل آن چه در محرم سال ۶۱ روی داد، آسان نیست. علت یا علت‌های اصلی این حادثه ممکن است به سال‌ها پیش، به دوران پیامبر(ص) یا حتی پیش از ظهور اسلام بازگردد.