بریده‌هایی از کتاب تاریخ فلسفه راتلج؛ جلد هشتم

دیوانهٔ نیچه که به خیابان‌ها دوید و «مرگ خدا» را اعلام کرد، سارتر نیز پیش‌تر «پایان» انسان را اعلام کرده بود، اما به معنایی که برای سی سال بعد هم به طور کامل درک نشد.

«فیلسوفان همیشه جهان را تفسیر کرده‌اند، نکته اما تغییرِ آن است»،

«اصالت عبارت است از داشتن آگاهی راستین و شفاف از وضعیت، پذیرش مسئولیت‌ها و خطری که در بر دارد: این‌که آن آگاهی را با غرور بپذیریم یا با سرشکستگی، و گاهی با ترس و نفرت.»([۳. ۱], ۹۰) آن‌چه از اگزیستانسیالیسم به طور عام و از سارتر به طور خاص آشکار می‌شود این است که اصالت نوعی سبک اخلاقی است. عناصر آن عبارت‌اند از یکم، وقوف تشدیدیافته از رویدادگی و احتمال، یعنی از موقعیت وجودی؛ دوم، اعمال انتخاب خلاقانهٔ خود درون این موقعیت؛

(اگر مطلقی وجود ندارد، چه چیزی حقیقت است جز ناگفتهٔ سخنی گفته‌شده؟)

افراد را انسان‌های پویایی می‌بیند که درگیر مبارزه برای آزادی هستند،

«نمی‌توان با دانش یا عقل از وجود آگاهی یافت، اما می‌توان بر آن نور تاباند.»(۱۲۳)

گادامر معتقد است که عقل و سنت در رابطه‌ای متضاد قرار ندارند. او در واقع می‌گوید که «عقل همیشه عبارت است از این‌که کورکورانه بر چیزی که درست پنداشته می‌شود تأکید نکنیم، بلکه به طور انتقادی به آن بپردازیم.»(۵۴)

در جهان و با دیگران در «کلافی ناگشودنی» درگیریم.

«همه‌چیز برای بهترین افراد در بهترین جهان ممکن است»،

ما بیش‌ازپیش در زمان‌هایی زندگی می‌کنیم که دوبور به نحو مناسبی «جامعهٔ نمایش» نامیده بود. سیاست ما، عدالت ما بیش‌ازپیش «نمایشی» شده است؛ یعنی تبدیل شده است به موضوع «دادگاه‌های نمایشی» و درام‌های تلویزیونی «زندهٔ دادگاهی. نماد غم‌انگیز این وضعیت را می‌توان در نمونهٔ زنان پلازا دو مایادر بوئنوس‌آیرس یافت که در سکوت در فواصل منظم گرد هم می‌آیند تا فقط شاهدی باشند بر وجود اقوام‌شان که یک رژیم سیاسی نظامی ستمگر «ناپدید» کرده است، نمونه‌ای که پل ویریلیو اغلب نقل می‌کند.

درد و رنج به دانش مشروعیت می‌بخشد.

استدلال می‌شود که آن‌چه «اکنون» شری محلی به نظر می‌رسد «در غنای زمان» همچون چیزی آشکار خواهد شد که اساساً در خدمت تحقق خیری بزرگ‌تر خواهد بود، همان‌طور که پانگلوس ولتر در ساده‌لوح می‌گوید: «همه‌چیز برای بهترین افراد در بهترین جهان‌های ممکن خواهد بود» یا جانشین کم‌تر خنده‌دار او، شیطان میلتون، می‌گوید: «ای شر، تو خیر من باش.»(۲۳)

«اگزیستانسیالیسم مدعی است که انسان واقعیتی کرانمند است و با ریسک و خطر وجود دارد و عمل می‌کند.»(۱۲۵)

مارسل مانند مارکس و بسیاری از متفکران مدرن به مسئلهٔ دارایی، تملک، و ماهیتِ داشتن توجه می‌کند. نمی‌پذیرد که فرد آن چیزی است که دارد. دارایی من چیزی است که من بر آن قدرت دارم؛ اگر دلم بخواهد، می‌توانم از شر آن خلاص شوم؛ ما نمی‌توانیم از شر پیکرهای‌مان خلاص شویم، یا از شر انسان‌های پیرامون‌مان، مگر این‌که به حریم طبیعت خود و آن‌ها تجاوز کنیم.

فیلسوفان حرفه‌ای، که به‌سادگی در برخورد با افراد مذهبی پریشان می‌شوند،

گابریل مارسل نخستین کسی است که سارتر را «اگزیستانسیالیست» نامید. از زمان سخن‌رانی معروفش، اگزیستانسیالیسم اومانیسم است (۱۹۴۵)، نام او مترادف با این جنبش شد. در حقیقت هایدگر تا حدی برای جدا کردن خود از پیوند با اگزیستانسیالیسم سارتری بود که انکار کرد اگزیستانسیالیست است و نوشتهٔ نوآورانه‌اش با عنوان نامه دربارهٔ اومانیسم (۱۹۴۷) را در توضیح این انکار نوشت.

نظر سارتر، فلسفیدنْ روش او در «هستن در جهان» است.

«کمونیست‌ها ذره‌ای به عدالت اهمیت نمی‌دهند. قدرتْ تمام چیزی است که می‌خواهند.»

روشنگریْ رهایی انسان از افسانه و خرافات، و از فریفتگی نسبت به قدرت و نیروهای رازآمیز طبیعت را مدنظر داشت. چنین رهایی‌ای می‌باید از طریق اقدامات تدریجی عقل سنجشگرانه تحقق یابد.

پیش از هر وقوف صریحی، سوژهٔ انسانی (دازاین) خود را به تعبیری «پرتاب‌شده» به جهان می‌یابد. این جهان پیرامون، جهان زندگی، به این ترتیب جهانی است که «همیشه از قبل» وجود داشته است. پیش‌دادگیِ (چنان که هوسرل ممکن بود بنامد) زیست ـ جهان به این معناست که به واسطهٔ همین وجودمان یعنی «هستن ما ـ در ـ جهان»، ما واجد چیزی هستیم که هایدگر «فاهمهٔ پیشاهستی‌شناختی» از جهان («هستی») می‌نامید. تمامی فاهمه‌ها یا نظریه‌پردازی‌های صریح کاری بیش از تکیه بر این «بنیادِ» همیشه از پیش مفروض نمی‌کنند که به این ترتیب هرگز به‌تمامی قابل موضوعی شدن نیست. بنابراین، به نظر هایدگر، فاهمه پیش از آن‌که شیوهٔ «دانستگی» باشد شیوهٔ «هستنده» است. چنان که گادامر آن را مطرح می‌کرد، آگاهی بیش‌تر «هستی» است تا «آگاهی».