بریده‌هایی از کتاب افسوس برای نرگس های افغانستان

«صفی‌الدین»، یکی دیگر از جوانان نهضت ملی افغانستان که خودش را برای آزمون ورودی دانشگاه‌های کابل آماده می‌کند، می‌گوید: «کشور ما دوباره به سوی نابودی و جنگ پیش می‌رود.» می‌پرسم: «چرا این‌جوری فکر می‌کنی؟» سرش را تکان می‌دهد و با صدایی که ناراحتی در آن آشکار است، می‌گوید: «به خاطر حضور آمریکایی‌ها.» آهی می‌کشد و بعد از لحظه‌ای مکث، در حالی که از تنه تنومند درختی که روبه‌رویش است، چشم برنمی‌دارد، اضافه می‌کند: «وقتی این خارجی‌ها، به خصوص آمریکایی‌ها را می‌بینم که به راحتی در خیابان‌های شهرمان رفت‌وآمد می‌کنند، قلبم آتش می‌گیرد. فکر می‌کنم دیدن این آمریکایی‌ها به قلب هر مسلمانی خدشه وارد می‌کند.»

چه فرقی می‌کند چه کسی حکومت کند! اگر جنگ نباشد و افغانستان تکه‌تکه نشود، همان خوب است. ما خوشی، آرامی و برقراری ملت را می‌خواهیم.

روزی که طالبان ابتدای دره پنجشیر را تصرف کردند، احمدشاه مسعود در شهرک استالف به معاون وزارت خارجه آمریکا گفت: «حتی اگر به اندازه این کلاه که بر سر دارم، خاک کشورم در اختیارم باشد، می‌ایستم و از سرزمینم دفاع می‌کنم و نمی‌گذارم طالبان آن را بگیرند.»

یک روزنامه‌نگار هم به من می‌گوید: «مهمترین ویژگی مسعود بیگانه‌ستیزی‌اش بود.» بعد مستقیم توی چشم‌هایم نگاه می‌کند و یادآور می‌شود: «آیا شما فکر می‌کنید اگر آمر صاحب زنده بود، آمریکایی‌ها می‌توانستند در افغانستان پایگاه بزنند؟» مکثی می‌کند و دست‌هایش را با هیجان در هوا تکان می‌دهد و چند بار تأکید می‌کند: «نه! هرگز نمی‌توانستند.»

آیا طالبان تنها با مشارکت در بخشی از قدرت قانع خواهد شد، یا همه قدرت را می‌خواهند؟ ـ طالبان به کمتر از کنترل کامل افغانستان راضی نخواهد شد. شرط طالبان روشن است: «نیروهای خارجی از افغانستان خارج شوند و از ملاعمر اعاده حیثیت شود و حکومتش هم امارت اسلامی نام بگیرد.» ـ اینها را که گفتید، به طور رسمی از سوی طالبان مطرح شده یا تحلیل شماست؟ ـ بله! بارها به طور رسمی مطرح شده است.

به گفته نوشین «هرچه از مرکز پشتون‌ها دور می‌شویم و به مرکز تاجیک‌ها، هزاره‌ها و به‌طور کلی شیعیان نزدیک‌تر می‌شویم، وضع زنان، تا حدودی و نه بیشتر، بهتر می‌شود. تاجیک‌ها حقوق زنان را درباره مهریه و ارثیه بیشتر رعایت می‌کنند؛ در صورتی که میان پشتون‌ها یک زن اصلاً نمی‌تواند حرفی از مهریه و ارثیه‌اش به میان بیاورد.»

تاجیک‌ها از نظر فرهنگی نسبت به سایر اقوام بازتر و پشتون‌ها بسته‌ترند. تاجیک‌ها از آن رو که به زبان فارسی تکلم می‌کنند، با کشورهای همسایه مثل ایران و تاجیکستان ارتباط بیشتری داشته و دارند و به همین دلیل کمتر مبتلا به برداشت‌های قومی و ایلی هستند. پشتون‌ها که بزرگترین مرکز سکونت‌شان قندهار است،‌ دارای نظام اجتماعی ایلی‌اند؛ هرچند که همچون اغلب ایلات در حرکت نیستند و یکجانشین‌اند، از نظر آداب و رسوم، خیلی سنتی، مردسالارانه و سخت‌گیرانه‌تر عمل می‌کنند.»

نوشین در ادامه می‌گوید: «نمی‌توانیم از وجود سه درصد زنان شاغل در بیست سی سال قبل این طور نتیجه بگیریم که بعد از جنگ و به خاطر سلطه طالبان وضع زنان در افغانستان اینقدر بد شده است. نه! وضع زنان همیشه در اینجا اسفبار بوده، اما جنگ و به ویژه دوران طالبان، وضع آنها را اسفناک‌تر کرده است.»

زندگی زنان ایرانی کجا و زندگی ما کجا؟ کاش شرایط زندگی ما هم مثل شما بود.

در جامعه‌ای که به بدیهی‌ترین نیازهای زنان پاسخ داده نشده، نمی‌توان از افزایش مشارکت زنان سخن به میان آورد