بریده‌هایی از کتاب سیری در کودکی

تکلیف ما در زندگی رفع تنفر و شرم از خود است.

این دستاورد روانشناختی بزرگی است که دیگران را با همان ترکیب حیرت‌انگیزشان بپذیریم که هم خوب هستند و هم بد، هم می‌توانند پشتیبان ما باشند و هم ما را برنجانند، هم مهربان باشند و هم بدجنس؛ و دریابیم که، بسیار بیش از آنچه معمولاً هنگام فوران خشم و هیجان تصور می‌کنیم، اکثر آدم‌ها در محدودهٔ کمی خشک و اندکی امیدبخشِ خاکستری قرار می‌گیرند و این یعنی آن‌ها ”قابل‌قبول“ هستند.

مشخصهٔ اصلی پدر یا مادر خوب این است که فرزندش علاقه‌ای ندارد انبوهی از غریبه‌ها او را دوست داشته باشند.

تسلّی دادن یکی از مهربانانه‌ترین کارهایی است که انسان برای دیگری انجام می‌دهد. تسلّی دادنِ دیگری بخشی از جوهرهٔ عشق است؛ و چیزی است که آرزوی مرگ را از ما دور می‌کند و به ما قدرت تحمل می‌بخشد. به طور معمول، تسلّی دادن خودمان بسیار دشوار است، مگر آن که نخست ـ عموماً در کودکی ـ کسی دیگر به صورت صحیح و شایسته ما را تسلّی داده باشد.

این خوشبختی است که احساس می‌کنیم پدر و مادرمان پشتیبان ما هستند آن هم صرفاً به این دلیل که ما وجود داریم، نه به این شرط که در کار و زندگی به موفقیت برسیم؛ خوشبختی وقتی است که آن‌ها می‌توانند این احساس را به ما بدهند که حتا اگر دنیا علیه ما باشد در کنار ما خواهند بود؛ و می‌توانند به ما بیاموزند که همهٔ انسان‌ها به رغم خطاها و انگیزه‌هایشان مستحق مهربانی و توجّه هستند.

می‌توانیم اعتمادبه‌نفس لازم را به دست بیاوریم تا در گفتن حرف‌هایی که بیانشان سخت است مهارت پیدا کنیم. ما در کودکی بلد نبودیم پیاممان را با ظرافت انتقال دهیم. ما نمی‌دانستیم چگونه نیازها و دردهای التیام‌نیافته‌مان را به صورت متقاعدکننده توضیح بدهیم. اکنون، می‌توانیم بر عقایدمان پافشاری کنیم، ولی، در عین حال، بسیار خوش‌مشرب نیز باشیم. می‌توانیم ”نه“ بگوییم، در حالی که نشان می‌دهیم حسن‌نیّت داریم؛ می‌توانیم اشتباه کسی را به او بگوییم، بدون آن‌که او را احمق جلوه دهیم. می‌توانیم کسی را ترک کنیم، در حالی که مطمئن هستیم می‌فهمد که آن رابطه چقدر برای ما مهم بوده است. به بیان دیگر، می‌توانیم خوش‌مشرب و مؤدب باشیم، بدون آن که بخواهیم همه را راضی نگه داریم.

ما در مسیری حرکت می‌کنیم که در کودکی شکل گرفته است. به دنبال کسی هستیم که از جنبه‌های مختلف احساسات آشنای دوران کودکی را برای‌مان بازسازی کند. متأسفانه، عشقی که ما در دوران کودکی احساس کرده‌ایم احتمالاً سرشار از سخاوت، محبّت، و مهربانی نبوده است. این عشق جنبه‌هایی دردناکی برای ما داشته است: احساسی دال بر این که به اندازهٔ کافی خوب نیستیم؛ عشق به پدر یا مادری که زودرنج یا افسرده بوده است؛ این احساس که نباید پیش عزیزانمان در ابراز خود آزاد باشیم

بخش اعظم میراث عاطفی‌مان مانع رضایت و سعادت ماست، چون منطق آن ریشه در زمان حال ندارد؛ این میراث شامل تکرار رفتار و انتظاراتی است که در کودکی شکل گرفته و آموخته شده، و هنوز در بزرگسالی نیز فکر می‌کنیم آن آموخته‌ها بهترین راه برای مواجهه با موقعیت‌های دشوار است. متأسفانه، به نظر می‌رسد که بخشی از ذهن ما متوجّه نشده که شرایط خارجی‌مان عوض شده؛ و همچنان اصرار دارد که همان رفتارهای دفاعی قدیمی‌مان را بروز دهیم

اگر زنده‌ایم و کژدار و مریز کارهایی می‌کنیم، اگر قادریم گاهی از چیزهایی لذت ببریم، اگر می‌توانیم نسبت به دیگران مهربان و قدرشناس باشیم، اگر به چیزی اعتیاد نداریم یا تمایل چندانی به خودکشی نداریم، این احتمال وجود دارد که کسی در جایی، در دوران کودکی‌مان، خیلی ما را دوست داشته است.

خودِ واقعی و خودِ دروغین یکی از شگفت‌انگیزترین ولی قوی‌ترین توضیحات برای علّت گرفتاری روانی ما در بزرگسالی این است که ما در دوران کودکی از این فرصت که کاملاً خودمان باشیم محروم شده‌ایم. یعنی، اجازه پیدا نکردیم یک‌دنده و سخت‌گیر باشیم؛ نمی‌توانستیم آن‌قدر که نیاز داشتیم پرتوقع، ستیزه‌جو، کم‌تحمل، و، بی‌هیچ محدودیتی، خودخواه باشیم. چون والدین ما پرمشغله و زودرنج بودند، باید با خواسته‌های آن‌ها سازگار می‌بودیم، و احساس می‌کردیم که باید اطاعت کنیم تا محبّت ببینیم و ما را در کنار خود تحمّل کنند؛ باید دروغ می‌گفتیم تا فرصت زنده بودن پیدا کنیم. در نتیجه، سال‌ها بعد، در اثر عدم درک این فرایند، با خطر وضعیت بی‌ثباتی روان، درون مرده، و ذهنی که در گذشته سیر می‌کند مواجه می‌شویم.