بریده‌هایی از کتاب روان شناسی پول

بزرگ‌ترین شکست تک‌نقطه‌ای در مورد پول تکیه‌کردن فقط به یک فیش حقوق برای تأمین نیازهای هزینه‌های کوتاه‌مدت است، بدون پس‌انداز برای ایجاد فاصله بین آن‌چه فکر می‌کنید هزینه‌های‌تان است و آن‌چه ممکن است هزینه‌های‌تان در آینده باشد.

قانون سرانگشتی خوبی برای بسیاری از موارد در زندگی وجود دارد، به این مضمون که هر چیزی که امکان شکستن داشته باشد در نهایت می‌شکند.

اجتناب از این نوع ریسک‌های ناشناخته طبق تعریف تقریباً ناممکن است. شما نمی‌توانید برای آن چیزی که تصور نمی‌کنید آماده شوید.

فرض می‌کنم بازدهی آتی که در طول زندگی‌ام کسب خواهم کرد یک‌سوم از میانگین تاریخی آن کم‌تر باشد. بنابراین، در مقایسه با زمانی که فرض می‌کردم آینده به گذشته شباهت دارد، بیش‌تر پس‌انداز می‌کنم. این حاشیهٔ امن من است. بازدهی آینده ممکن است یک‌سوم کم‌تر از گذشته باشد، اما هیچ حاشیهٔ امنی ۱۰۰٪ تضمین نمی‌کند. یک ضربه‌گیر یک‌سومی کافی است تا بتوانم شب خوب بخوابم. و اگر آینده به گذشته شباهت داشت، من بسیار شگفت‌زده می‌شوم. چارلی مانگر می‌گوید: «بهترین راه برای رسیدن به خوش‌بختی داشتن سقف هدف کوتاه‌تر است». این گفته فوق‌العاده است.

داشتن فاصله‌ای میان سقف تحمل فنی‌تان با سقف تحمل احساسی‌تان یک نسخهٔ مورد غفلت واقع شده از فضای خطاست.

دو چیز باعث اجتناب از فضای خطا می‌شود. اول این فکر که افراد باید از آینده خبر داشته باشند، که ناشی از احساس ناخوشایندِ نداشتنِ امکان اطلاع‌یافتن از آینده است. دوم این‌که با اقدام‌نکردنِ کامل مطابق با پیش‌بینی دقیقی از آینده، اگر به واقعیت بپیوندد، خسارت می‌بینید.

حاشیهٔ امن گراهام پیشنهاد ساده‌ای است که نیاز نداریم دنیای پیش روی‌مان را سیاه یا سفید و پیش‌بینی‌پذیر یا پیش‌بینی‌ناپذیر ببینیم. منطقهٔ خاکستری ــ پی‌گیری مواردی که در آن‌ها طیفی از نتایج بالقوه پذیرفتنی هستند ــ روشی هوشمندانه برای پیش‌رفتن است.

هیچ لحظه‌ای نیست که آن قدر حق با شما باشد که بتوانید تمام ژتون‌های پیش روی‌تان را شرط‌بندی کنید. جهان با هیچ فردی آن قدر مهربان نیست ــ نه مداوم و نه در هر صورت. باید برای خودتان فضای خطا در نظر بگیرید. باید بر روی برنامه‌تان برنامه‌ریزی کنید، نه این‌که فقط طبق برنامه پیش بروید.

مایکل باتنیک گفت: «خطرناک‌ترین حروف در سرمایه‌گذاری این‌ها هستند: ’این بار فرق می‌کند‘». این بدان معنا نیست که وقتی در مورد پول فکر می‌کنیم باید تاریخ را نادیده بگیریم. اما تفاوت ظریفی وجود دارد: هر چه به گذشتهٔ طولانی‌تری بنگرید، نکات مهم عمومی‌تری به دست می‌آورید. موارد عمومی مانند رابطهٔ افراد با طمع و ترس، نحوهٔ رفتار آن‌ها تحت فشار روانی و چگونگی واکنش آن‌ها به مشوق‌ها به مرور زمان تثبیت می‌شوند. تاریخچهٔ پول برای این نوع چیزها مفید است.

از دیدگاه سرمایه‌گذار جان تمپلتون می‌آید: «چهار واژهٔ خطرناک در سرمایه‌گذاری این‌ها هستند، `این بار فرق می‌کند`».

تناقض جالب در مورد تاریخچهٔ سرمایه‌گذاری این است که هر چه بیش‌تر به عقب بنگرید، احتمالاً جهانی را بررسی می‌کنید که امروزه دیگر کاربرد ندارد. بسیاری از سرمایه‌گذاران و اقتصاددانان با دانستن این‌که پیش‌بینی‌های‌شان با ده‌ها سال، حتا قرن‌ها، داده پشتیبانی می‌شود احساس امنیت می‌کنند. اما از آن‌جا که اقتصادها تکامل می‌یابند، تاریخِ نزدیک اغلب بهترین راهنمای آینده است، زیرا با احتمال بیش‌تری شامل شرایط مهمی است که با آینده تطابق دارد.

تاریخ می‌تواند راهنمایی گم‌راه‌کننده برای آیندهٔ اقتصاد و بازار سهام باشد زیرا تغییرات ساختاری مرتبط با دنیای امروز را مد نظر قرار نمی‌دهد.

هر زمان که از چیزی دچار شگفتی می‌شویم، حتا اگر بپذیریم اشتباهی را مرتکب شده‌ایم، می‌گوییم: «اوه، دیگر هرگز مرتکب آن اشتباه نخواهم شد». اما در حقیقت، آن‌چه باید از اشتباه‌تان به دلیل پیش‌بینی‌نکردن یاد بگیرید این است که پیش‌بینی جهان دشوار است. درس درستی که از شگفتی‌ها می‌توان آموخت این است: جهان شگفت‌آور است. درس درستی که از شگفتی‌ها می‌توان آموخت، شگفت‌آوربودن جهان است. نه این‌که از شگفتی‌های گذشته به‌عنوان یک راهنما برای موارد خیلی خاص آینده استفاده کنیم. ما باید از شگفتی‌های گذشته جهت پذیرش این واقعیت استفاده کنیم که نمی‌دانیم در آینده چه اتفاقی می‌افتد.

درک این‌که آینده ممکن است شبیه هیچ چیزی در گذشته نباشد نوع خاصی از مهارت است که گروه‌های پیش‌بینی‌کنندهٔ مالی معمولاً در نظر نمی‌گیرند.

رایج‌ترین نقشهٔ تاریخ اقتصاد نقشهٔ شگفتی‌هاست. اشتباه‌بودن مدل‌های‌مان یا کم‌بودن هوش‌مان دلیل اتفاق‌افتادن شگفتی‌ها نیست. بلکه دلیل روی‌دادن آن‌ها این است که احتمال دعوای والدین آدولف هیتلر با یک‌دیگر در شامگاه نه ماه پیش از تولد او با احتمال توافق‌شان بر سر بچه‌دارشدن یکسان بود. پیش‌بینی فناوری به این دلیل دشوار بود که اگر جوناس سالک ناامید می‌شد و از تلاش برای یافتن واکسن منصرف می‌شد، بیل گیتس ممکن بود بر اثر فلج اطفال بمیرد. این‌که «ممکن بود» مأمور امنیتی فرودگاه چاقوی هواپیماربای ۱۱ سپتامبر را توقیف کند دلیل ناتوانی ما در پیش‌بینی رشد وام دانش‌جویی بود. این همهٔ چیزهای موجود در مورد آن است.

چیزی که به‌راحتی باعث کم‌توجهی به اتفاقات نادر می‌شود سادگیِ دست‌کم‌گرفتن ترکیب‌شدن چیزهاست. برای نمونه، چگونه حادثهٔ یازده سپتامبر بانک مرکزی امریکا را وادار به کاهش نرخ بهره کرد، که به تحریک حباب مسکن کمک کرد، که منجر به بحران مالی شد، که به بازار کاری ضعیف انجامید، که باعث شد ده‌ها میلیون نفر به دنبال تحصیل در دانشگاه‌ها بروند، که منجر به ۱.۶ تریلیون دلار وام دانش‌جویی با نرخ جریمهٔ عدم پرداخت ۱۰.۸٪ شد.

قرن گذشته را بدون این اتفاقات تصور کنید: رکود بزرگ جهانی جنگ جهانی دوم پروژهٔ منهتن واکسن‌ها آنتی بیوتیک‌ها ‫ARPANET (شبکه‌ای که مبنای اینترنت بود) یازده سپتامبر فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی چه تعداد پروژه و رویداد در قرن بیستم رخ داده است؟ میلیاردها، تریلیون‌ها، چه کسی می‌داند. اما تنها این هشت مورد از لحاظ بزرگی، تأثیر بسیار بیش‌تری از دیگر اتفاقات بر جهان گذاشته‌اند.

اگر به تاریخ سرمایه‌گذاری به‌عنوان راهنمایی برای اتفاقات آینده بیش از حد متکی باشید، دو اتفاق خطرناک رخ می‌دهد. ۱.    احتمالاً حوادث برجسته‌ای را که بیش‌ترین تأثیر را دارند از دست خواهید داد. مهم‌ترین رویدادها در داده‌های تاریخی، موارد عظیم و وقایع رکوردشکن هستند. آن‌ها همان چیزهایی‌اند که تأثیر زیادی بر اقتصاد و بازار بورس می‌گذارند. رکود بزرگ جهانی که در دههٔ ۱۹۳۰ اتفاق افتاد. جنگ جهانی دوم. حباب اتفاق‌افتاده در شرکت‌های مرتبط با اینترنت در بین سال‌های ۱۹۵۵ تا ۲۰۰۴. یازده سپتامبر. سقوط قیمت مسکن در اواسط دههٔ ۲۰۰۰.

اکثر سرمایه‌گذاران احساساتی دارند. به این دلیل پیش‌بینی آن‌چه آن‌ها در آینده انجام خواهند داد، فقط بر اساس آن‌چه که در گذشته انجام داده‌اند، دشوار است. سنگ بنای اقتصاد تغییر چیزها با گذشت زمان است، زیرا دست نامرئی اقتصاد از هر چیزی که تا بی‌نهایت خیلی خوب یا خیلی بد باقی بماند متنفر است.

اگر سرمایه‌گذاری را به‌عنوان یک علم سخت در نظر بگیرید، تاریخ می‌تواند راهنمای کاملی برای آینده باشد. زمین‌شناسان می‌توانند داده‌های تاریخی یک میلیارد ساله را بررسی کنند و مدل‌هایی از رفتار زمین ایجاد کنند. هواشناسان نیز به همین شکل می‌توانند عمل کنند. و پزشکان هم همین‌طور ــ کلیه‌های انسان در سال ۲۰۲۰ به همان روشی کار می‌کنند که در سال ۱۰۲۰ کار می‌کردند. اما سرمایه‌گذاری از نوع علوم سخت نیست بلکه گروه عظیمی از افراد با اطلاعاتی محدود است که در مورد چیزهایی که تأثیر بزرگی بر خوش‌بختی‌شان دارد تصمیماتی ناقص می‌گیرند، که حتا افراد باهوش را می‌تواند عصبی، حریص و بدگمان کند.