بریده‌هایی از کتاب روان شناسی پول

کارل پیلمر، متخصص کهولت‌شناسی، در کتاب خود به نام ۳۰ درس برای زندگی، با هزار فرد مسن امریکایی مصاحبه کرد و به دنبال مهم‌ترین درس‌هایی که آن‌ها از دهه‌ها تجربهٔ زندگی آموخته‌اند بود. او نوشت: هیچ‌کس ــ حتا یک نفر در هر هزار نفر ــ نگفت برای شادبودن باید تلاش کنید تا جایی که می‌توانید برای کسب پول به‌منظور خرید چیزهای مورد نظرتان سخت تلاش کنید. هیچ‌کس ــ حتا یک نفر ــ نگفت ثروتمندبودن حداقل به‌اندازهٔ افراد اطراف‌تان مهم است، و موفقیت واقعی این است که بیش‌تر از آن‌ها داشته باشید. هیچ‌کس ــ حتا یک نفر ــ نگفت که باید کار خود را بر اساس توان کسب ثروت مورد نظرتان انتخاب کنید.

اگر تجهیزات کاری قرن بیست‌ویکم وسیله‌ای قابل حمل باشد، این بدان معناست که یک کارخانهٔ مدرن اصلاً مکان مشخصی ندارد. آن خودِ روز است. عصرِ کامپیوتر ابزارهای بهره‌وری را از دفتر خارج کرده است. اکثر کارمندان صاحب دانش، که لپ‌تاپ‌ها و تلفن‌های هوشمندشان ماشین‌های تولید رسانهٔ قابل حمل همه‌منظوره هستند، به‌لحاظ نظری، همان‌طور که در ساعت ۲ بعدازظهر در دفتر اصلی شرکت بازدهی دارند، در ساعت ۲ بامداد در دفاتر اجاره‌ای کار در توکیو یا نیمه‌شب روی کاناپه نیز می‌توانند بازدهی داشته باشند. در مقایسه با نسل‌های پیشین، کنترل زمان شما کاهش یافته است. و از آن‌جا که کنترل زمان‌تان تأثیر مهمی در شادی دارد، نباید تعجب کنیم که حتا با وجود این‌که ما به‌طور متوسط از همیشه ثروتمندتر هستیم، مردم احساس شادی بیش‌تری نمی‌کنند.

اگر کار شما ساخت اتومبیل باشد، وقتی در خط مونتاژ نیستید، کارهای کمی برای انجام‌دادن وجود دارد. شما از کار جدا می‌شوید و وسایل خود را در کارخانه رها می‌کنید. اما اگر وظیفه‌تان ایجاد کمپین بازاریابی باشد ــ کاری مبتنی بر فکر و تصمیم‌گیری ــ ابزار شما سر شماست که هرگز شما را ترک نمی‌کند. ممکن است در هنگام رفت‌وآمد، هنگام شام‌خوردن، در حالی که بچه‌های‌تان را می‌خوابانید و وقتی که ساعت سه صبح با استرس از خواب بیدار می‌شوید، به فکر پروژه‌تان باشید.

راکفلر یکی از موفق‌ترین بازرگانان تمام ادوار بود. او انسانی گوشه‌گیر بود و بیش‌تر وقت خود را صرف خودش می‌کرد. به‌ندرت صحبت می‌کرد، عمداً خود را از دسترس خارج می‌کرد و وقتی توجه‌اش را جلب می‌کردید، ساکت باقی می‌ماند. یک کارگر پالایشگاه، که گاهی اوقات با راکفلر حرف می‌زد، یک بار گفت: «او اجازه می‌داد دیگران صحبت کنند، در حالی که خودش می‌نشست و چیزی نمی‌گفت.» هنگامی که از راکفلر در مورد سکوتش هنگام جلسات سؤال می‌شد، اغلب این شعر را می‌خواند: جغد پیر عاقلی روی درخت بلوط زندگی می‌کرد، هر چه بیش‌تر می‌دید، کم‌تر حرف می‌زد، هر چه کم‌تر حرف می‌زد، بیش‌تر می‌شنید، چرا همهٔ ما مثل آن پرندهٔ پیر خردمند نیستیم؟

نظرسنجی سال ۲۰۱۹ مؤسسهٔ گالوپ از ۰۰۰, ۱۵۰ نفر در ۱۴۰ کشور نشان داد که حدود ۴۵٪ از امریکایی‌ها برای دیروزشان «نگرانی زیادی» را عنوان کرده‌اند در حالی که میانگین جهانی ۳۹٪ بود. ۵۵٪ از امریکایی‌ها برای دیروزشان «استرس زیاد» را ذکر کردند، در حالی که پاسخ به این پرسش برای باقی جهان ۳۵٪ بود. بخشی از اتفاقی که در این مورد افتاده آن است که ما از ثروت بیش‌ترمان برای خرید چیزهای بزرگ‌تر و بهتر استفاده کرده‌ایم. در حالی که هم‌زمان کنترل بیش‌تر بر زمان خود را از دست داده‌ایم. در بهترین حالت، این موارد یک‌دیگر را خنثا کرده‌اند.

برای این احساس یک نام وجود دارد. روان‌شناسان آن را واکنش مقاومتی می‌نامند. جونا برگر، استاد بازاریابی در دانشگاه پنسیلوانیا، آن را به‌خوبی خلاصه کرد: مردم حسِ داشتن کنترل را دوست دارند ــ در صندلی راننده قرار بگیرند. وقتی آن‌ها را وادار به انجام کاری کنیم، احساس ناتوانی می‌کنند. به‌جای این‌که احساس کنند خودشان این‌ها را انتخاب کرده‌اند، احساس می‌کنند ما این کار را به‌جای‌شان انجام داده‌ایم. بنابراین، آن‌ها «نه» می‌گویند یا کار دیگری انجام می‌دهند، حتا زمانی که احتمالاً در اصل از انجام این کار خوشحال باشند.

استفاده از پول‌تان برای خرید زمان و انتخاب‌ها، برای سبک زندگی‌تان مزایایی به همراه دارد که کالاهای لوکس کمی می‌توانند با آن رقابت کنند.

کمی ثروتِ بیش‌تر به‌معنای این است که پس از ازدست‌دادن کارتان می‌توانید منتظر بمانید تا کار خوبی پیدا کنید، نه این‌که اولین کاری را که یافتید قبول کنید. این توانایی می‌تواند زندگی را تغییر دهد. هزینه‌های اضطراری شش‌ماهه به این معناست که از رئیس خود وحشت نداشته باشید، زیرا می‌دانید که اگر برای یافتن شغل تازه مجبور به صرف کمی وقت باشید، آسیب جبران‌ناپذیری نمی‌بینید. ثروت بیش‌تر به‌معنای توانایی داشتن شغلی با حقوق کم‌تر اما ساعات انعطاف‌پذیر است. یا شاید شغلی با زمان رفت‌وآمد کوتاه‌تر. یا توانایی داشتن بیمهٔ اضطراری درمان، بدون این‌که از نحوهٔ پرداخت هزینه‌های آن نگرانی زیادی داشته باشید. هم‌چنین زمان بازنشستگی‌تان را به‌جای اجبار، خودتان انتخاب کنید.

بزرگ‌ترین ارزش ذاتی پول ــ بدون اغراق ــ توانایی آن در ارائهٔ کنترل بر زمان‌تان است. با کسب تدریجی سطحی از استقلال و خودمختاری، که از دارایی‌های خرج‌نشده به دست می‌آید، کنترل بیش‌تری بر آن‌چه می‌توانید و زمانی که می‌توانید خواهید داشت. اندکی ثروت به‌معنای توانایی چند روز مرخصی از کار هنگام بیماری بدون صرف هزینه‌های زیاد است. کسب این توانایی وقتی آن را ندارید، بسیار بزرگ است.

کمپبل می‌خواست عواملی را که باعث شادی مردم می‌شوند بداند. کتاب او که در سال ۱۹۸۱ با عنوان حس خوش‌بختی در امریکا منتشر شد و با اشاره به این موضوع شروع شد که مردم به‌طور کلی از آن‌چه بسیاری از روان‌شناسان تصور می‌کنند خوشحال‌تر هستند. اما برخی افراد به‌وضوح از دیگران عملکرد بهتری دارند. و لزوماً آن‌ها را نمی‌توانید از نظر درآمد، جغرافیا، و یا تحصیلات گروه‌بندی کنید، زیرا بسیاری از افراد در هر یک از این گروه‌ها همیشه ناراضی هستند. قدرتمندترین عوامل مشترک خوش‌بختی ساده بود. کمپبل آن‌ها را خلاصه کرد: داشتن حس قوی کنترل فرد بر زندگی، در مقایسه با دیگر شرایط عینی مورد بررسی، احتمال ایجاد حس خوش‌بختی بیش‌تری را به همراه دارد. بیش‌تر از حقوق‌تان. بیش‌تر از اندازهٔ خانه‌تان. بیش از اعتبار شغل‌تان. کنترل بر انجام کاری که می‌خواهید، زمانی که می‌خواهید، با افرادی که می‌خواهید، گسترده‌ترین متغیر سبک زندگی است که باعث شادی افراد می‌شود.

پیش از آخرین تور که در مکانی در نیوبرانزویک به نام کارخانهٔ استرس اجرا کردم، حدود ۴۰ تا ۵۰ نمایش برای آمادگی تور برگزار کرده بودم. روزنامه‌ای این جلسات کلوپ‌های کوچک را شرح داده است. این مقاله راک را به این صورت توصیف کرد که صفحات یادداشت‌هایش را ورق می‌زد و در اجرا مهارت نداشت. او در وسط یک اجرای کوچک گفت: «مجبورم بعضی از این جوک‌ها را حذف کنم». جوک‌های خوبی که در نتفلیکس می‌بینیم، اتفاقات نادری هستند که از صدها تلاش حاصل شده‌اند.

وقتی کریس راک کمدین را در تلویزیون می‌بینم خنده‌دار و بی‌عیب‌ونقص است. کریس راک که هر ساله در ده‌ها کلوپ کوچک برنامه اجرا می‌کند کاملاً خوب است. این کار با طراحی متفکرانه صورت می‌پذیرد. هیچ نابغه‌ای در کمدی آن قدر باهوش نیست که از پیش بداند چه جوک‌هایی نتیجهٔ خوبی می‌دهند. هر کمدین بزرگی اجرای خود را پیش از مکان‌های بزرگ در کلوپ‌های کوچک آزمایش می‌کند. یک بار از راک پرسیدند: «آیا باشگاه‌های کوچک را از دست می‌دهی؟» او پاسخ داد: این طور نیست که وقتی یک تور را شروع می‌کنم اجرا را از سالن‌های بزرگ شروع کنم.

در بیش‌تر زمینه‌ها ما فقط محصول نهایی را می‌بینیم، نه ضرر و زیانی که منجر به محصول موفق نادر شده است.

رید هستینگز، مدیر عامل شرکت نتفلیکس، یک بار اعلام کرد که شرکت‌اش برنامهٔ کار چندین خط تولید با بودجه‌های کلان را لغو کرده است. او گفت: در حال حاضر، موفقیت‌های ما در قیاس با تعداد کل تلاش‌های‌مان خیلی زیاد است. من همیشه تیم ایده‌پردازی را تحت فشار قرار می‌دهم. ما باید بیش‌تر ریسک کنیم. شما باید کارهای جنون‌آمیز بیش‌تری را امتحان کنید، زیرا باید در کل میزان لغو بیش‌تری داشته باشیم.

لطیفه‌ای قدیمی در بین خلبانان وجود دارد که شغل‌شان این طور است «ساعت‌ها و ساعت‌ها کسالت که با لحظات وحشت مطلق نشانه‌گذاری می‌شود». در سرمایه‌گذاری نیز همین‌طور است. موفقیت شما به‌عنوان سرمایه‌گذار با توجه به نحوهٔ واکنش‌تان به لحظه‌های نشانه‌گذاری‌شدهٔ وحشت و نه سال‌های صرف‌شده به صورت یک‌نواخت تعیین می‌شود.

تعریف ناپلئون از نبوغ نظامی این بود: «نابغه فردی است که وقتی افراد اطرافش عاقلانه عمل نمی‌کنند، می‌تواند کارایی متوسطی داشته باشد.». در سرمایه‌گذاری نیز همین‌طور است. بیش‌تر توصیه‌های مالی مربوط به امروز است. در حال حاضر چه کاری باید انجام دهیم، و امروز چه سهامی برای خرید مناسب به نظر می‌رسد؟ اما بیش‌تر اوقات امروز اهمیت ندارد.

هر چیز عظیم، سودآور، معروف یا تأثیرگذار نتیجهٔ رویدادی نادر است ــ رویدادی نامحتمل با احتمال یک در هزار یا یک در میلیون. و بیش‌تر توجه ما به چیزهای عظیم، سودآور، معروف یا تأثیرگذار است. وقتی بیش‌تر مواردی که ما به آن توجه می‌کنیم ناشی از اتفاقاتی نادر است، فرصت‌های نادر و قدرتمندبودن‌شان به‌راحتی دست کم گرفته می‌شود.

شکست در بسیاری از کارها چه‌قدر عادی است و باید آن‌ها را ناچیز بشماریم. تا باعث نشود در هنگام وقوع‌شان واکنش افراطی نشان دهیم.

جس لیورمور این را راهی سخت یافت. او زمان‌های خوب را با پایانی بد همراه کرد. ثروتمندشدن این احساس را به او داد که ثروتمندماندن اجتناب‌ناپذیر است و هم‌چنین این‌که شکست‌ناپذیر است. او پس از ازدست‌دادن تقریباً همه چیز گفت: من بعضی اوقات فکر می‌کنم پرداخت هر هزینه‌ای از سوی فرد معامله‌گر، که مانع خودبینی‌اش شود، هزینهٔ زیادی نیست. بسیاری از ورشکستگی‌های افراد درخشان را می‌توان مستقیماً در خودبینی آن‌ها یافت. او گفت: «این بیماری‌ای پرهزینه است که در همه‌جا و برای همه وجود دارد».

حفظ طرز فکری که می‌تواند هم‌زمان پارانوئیدی و خوش‌بینانه باشد دشوار است، زیرا چیزها را به صورت سیاه یا سفید دیدن از پذیرش نکات ظریف به تلاش کم‌تری نیاز دارد. اما شما برای این‌که به‌اندازهٔ کافی بقای طولانی داشته باشید تا از خوش‌بینی بلندمدت استفاده کنید، به پارانویای کوتاه‌مدت نیاز دارید.