بریده‌هایی از کتاب جان های بیمار، ذهن های سرحال

«هرکس باید هر روز دست‌کم دو چیز را که از انجام دادنشان متنفر است، فقط محض تمرین، انجام دهد.

«در طبیعت بشر هیچ واقعیتی خصلت‌نماتر از آمادگی و اشتیاق نهفته در آن برای زیستن بر پایۀ یک بخت و فرصت نیست. وجود بخت و فرصت همان چیزی است که فرق می‌گذارد... بین دو نوع زندگی: آنکه جان‌مایه‌اش رضا و تسلیم است، و آنکه جان‌مایه‌اش امید و آرزوست.»

پراگماتیسم دربارۀ زندگی و بهبود بخشیدن بدان است. همین. و همین هم کافی است. چه چیزی می‌تواند مهم‌تر از این باشد؟ اصلاً چه چیزی می‌تواند غیر از این مهم باشد. جیمز به «حقیقت» فقط تا آنجا علاقه‌مند بود که یقین‌های معتدلی که ما با آنها زندگی می‌کنیم یحتمل بتوانند به بهبود وضعیت ما، که تحمل کردنش چندان آسان نیست، بینجامند.

در جهان پول و قدرت و شهرت، ارزش لحظۀ حال معنای خیلی کمی دارد: لحظۀ حال را نمی‌توان کالایی کرد، یا بسته‌بندی نمود، یا روی پرده‌ای به تماشا نشست. شما نمی‌توانید آن را جای امنی کنار بگذارید یا برای روز مبادا نگهش دارید.

لحظۀ حال جایی است که زندگی به وقوع می‌پیوندد و ما از آن در حالی غفلت می‌کنیم که با غافل ماندن از آن بزرگ‌ترین خطر را متوجه خودمان می‌کنیم.

وقتی بختیار باشیم، پذیرای عاداتی خواهیم بود که به‌جای آنکه ملول و زمین‌گیرمان کنند، ما را زنده و توانمند می‌سازند

کمترین کاری که ما به‌عنوان عاملان آزاد می‌توانیم انجام دهیم فهم دقیق این مطلب است که چگونه در بند عادت و محاط در آنیم.

شرایط عشق فقط بخشی و تا حدی بر عهده و در احاطۀ شماست. این امر بدان معناست که شما قدرت اثرگذاری بر یک رابطۀ عاشقانه را دارید، اما هم‌زمان محکوم به اثرپذیری از آن نیز هستید.

و تاریکی مزیت‌های خودش را دارد ـــــ می‌تواند مجبورمان کند که حقیقتاً از چشم‌هایمان استفاده کنیم.

خداوند ممکن است طرح و نقشه ای داشته باشد، درست، اما مصائب مبتلابه حیات انسانی همچنان سر جای خود باقی است.

«ورطۀ بلای هولناکی که درونش افتاده‌ای برایت تجربه‌ای چنان ژرف فراهم می‌کند که نمی‌توان تصور کرد تجربه‌ای بی‌ثمر باشد. در مورد خودم، هنوز نمی‌توانم بگویم که این ثمر دقیقاً چیست، اما مطمئنم که روزی میوۀ خرد و حکمت را از آن خواهم چید.»

«من اکنون در جایی ایستاده‌ام که راه دو شاخه می‌شود. یک شاخه به رفاه و آسایش مادی، به زندگی در ناز و نعمت، می‌رسد، اما این راه به‌نحوی شبیه این است که آدم روحش را بفروشد. شاخۀ دیگر به استقلال و کرامت ذهنی می‌رسد؛ با‌این‌حال، آمیخته با مسکنت و اَدبار مادی.»

خوشبخت‌ترین آدم را در نظر بگیرید، کسی که همۀ عالم به حالش غبطه می‌خورند، و بدانید که از هر ده مورد نه نفرشان خودش را در عمق وجودش فردی کاملاً شکست‌خورده می‌داند. ــ ویلیام جیمز، تنوعات تجربۀ دینی،

به ما می‌گویند که خودکشی بزرگ‌ترین نشان بزدلی است... که خودکشی کاری غلط و ناصواب است؛ در‌حالی‌که باید گفت، این اظهر من‌الشمس است که اگر در جهان یک چیز باشد که تک‌تک انسان‌ها می‌توانند به‌نحوی انکارناپذیر مدعی آن بوده، درباره‌اش محق باشند، آن جان و بودِ خودشان است.»

احتمالاً حق با توماس هابز بود که گفته بود فراغت مادر فلسفه است، اما فراغت، برای بسیاری از افراد، تخم افسردگی بیمارگون را نیز می‌پراکند.

به یک معنای مشخص، نحوۀ اخذ زندگی از جانب ما بدون اجازۀ خود ما تعیین می‌شود. هیچ‌کس از ما نمی‌پرسد که آیا دوست داریم متولد شویم یا آیا دلمان می‌خواهد در این خانواده، و نه آن یکی، بزرگ شویم. نژاد، جنسیت، موقعیت اجتماعی‌اقتصادی، و وضع سلامت ما عواملی هستند که تا حد زیادی تصادفی‌اند.

ما همه دیر یا زود از این زندگی که چیزی جز کلافی از بلا و ابتلا نیست خواهیم بُرید.

در این واقعیت صِرف که زندگی سخت است، که انسان‌ها ناگزیرند جان بکَنند و رنج بکِشند، چیزی نیست که آدمی را خشمگین و آزرده سازد. شرایط ارضی و سماوی اکنون و همیشه چنین است، و ما قادریم آن را تاب بیاوریم. ــ ویلیام جیمز

دربارۀ حقیقت باید بر حسب نتایج و پیامدهای عملی آن قضاوت کرد، بر حسب شیوه‌ای که بر زندگی اثر می‌گذارد.

زندگی بشری، به‌رغم بهترین تلاش‌هایی که برای تعالی جستن از شرایط طبیعی یا حیوانیت خام و خشنمان انجام می‌دهیم، تقریباً به‌تمامی در سیطرۀ قوای مادی‌ای ورای فهم و کنترل ماست.