بریده‌هایی از کتاب پس از بیست سال

این سخنی بود که پیامبر به علی گفت که ای علی! با من بر سر نزول قرآن می‌جنگند و با تو بر سر تأویل آن. دشمنان من مشرکین‌اند و دشمنان تو منافقین.

علی با چشمانی سرخ و نمناک پرسید: «این‌جا کجاست ابویقظان؟» پیرمرد پاسخ داد: «به این سرزمین کربلا گویند.» «آه... کربلا... سرزمین سختی و بلا.»

«ای مردم! به‌خدا سوگند آنان که حق را یاری نکردند، آن را خوار نموده‌اند. آیا آنان گوشه‌نشینی و زهد را به جهاد در راه خدا معامله می‌کنند درحالی‌که شیطان از آنان عابدتر بوده است؟ ای مردم! به خدایی که دانه را شکافت و صبح را دمید، آن‌که وقت یاریِ امامش خفته باشد، با لگد دشمنش بیدار خواهد شد.»

 «به‌خدا سوگند شامیان اگر خدا را می‌خواستند با علی نمی‌جنگیدند. اینان را برای این نبرد نیتی نیست جز این‌که نمی‌خواهند از دنیایی که به آن خو کرده‌اند، جدا گردند.»

عشق را تجربه کرده بود و می‌دانست آن چیزی نیست که با پند و نصیحت از دلی رخت بندد و شیدایی را حزم‌اندیش سازد. چون توفانی است که با فرمانی نمی‌ایستند و موجی است که با فریادی خاموش نمی‌شود

 «سلام بر تو ای امام عادل، ای ماه تمام، ای شیر شجاع میدان نبرد! درود خدا بر تو که از تمام مردم افضلی، درود و صلوات خدا بر تو و بر آل تو... ای علی، شهادت می‌دهم که تو به‌حق و صدق امیرالمؤمنینی، و همانا تو وصی رسول خدا و خلیفهٔ پس از او و وارث علم او هستی. ای علی، نفرین خدا بر آن‌که حق تو را انکار و مقام بزرگت را انکار نماید، تو نزد مایی درحالی‌که امیر و معتمد اسلام هستی. هرآینه عدالت تو جهان را پُر ساخته و چون باران، پی‌درپی رحمت و رأفتت بر همگان برکت آورده است.»

به‌جان خودم سوگند که اسلامِ علی بیش از آن‌که اسلامِ شمشیر باشد، اسلام ایمان و حکمت و عدالت است، نه اسلام مناسک و ظواهر. و علی برای فتح قلوب آمده است، نه فتح سرزمین‌ها. علی قصد دارد روح ایمان را به کالبد نیمه‌جان اسلام بازگرداند که به‌خدا سوگند، سرزمینی که از اسلام لبریز و از ایمان تهی باشد، بلاد جاهلیت است.

ابراهیم به پدرش نگاهی کرد و پاسخ داد: «فرزندان را نشاید که راهی جز راه پدرانشان روند، عموجان. همان‌گونه که مهاجر و منصور چنین‌اند.» سلیم آهی کشید و گفت: «این جمله را سال‌ها پیش از پدرت نیز شنیده‌ام، درحالی‌که انسان را نشاید که راهی جز حق بپیماید. چشم بگشا و دریاب حق در کدامین سوست.

 «دشمن ما در درون ماست فرزندم. دشمنی که ما را به بندگی گرفته تا تمام عمر اندیشه‌ای جز برآورده‌ساختن هوس‌های او نداشته باشیم.»

همیشه قسمت بزرگی از حقیقت پنهان است فرزندم، چراکه واقعیت‌ها آنان را پوشانده‌اند و مردمان همیشه فریب‌خوردهٔ این واقعیت‌ها هستند.» «مگر حقیقت همان واقعیت نیست؟» «واقعیت آنی است که حاکم و رایج است امّا حقیقت آنی است که باید باشد و نیست. ارزش انسان‌ها به تلاشی است که برای هویدا ساختن حقیقت‌ها می‌کنند، نه پذیرفتن واقعیت‌ها.

همیشه قسمت بزرگی از حقیقت پنهان است فرزندم، چراکه واقعیت‌ها آنان را پوشانده‌اند و مردمان همیشه فریب‌خوردهٔ این واقعیت‌ها هستند.» «مگر حقیقت همان واقعیت نیست؟» «واقعیت آنی است که حاکم و رایج است امّا حقیقت آنی است که باید باشد و نیست. ارزش انسان‌ها به تلاشی است که برای هویدا ساختن حقیقت‌ها می‌کنند، نه پذیرفتن واقعیت‌ها.

ستم‌گران حکومت خویش را بر جهل و ترس و عادات مردم بنا می‌کنند. آیا نمی‌بینید که چگونه ثروتمندان را به ارضای شهوات و مفلسان را به سیر کردن شکم‌هایشان مشغول ساخته تا جز این‌ها اندیشه‌ای نداشته باشند؟ و در این میان آنان که هوشیار شوند را با سلاحِ ترس خاموش می‌نمایند؟ ترس از دست دادن جان و مال و آبرو. و سخت‌تر از این‌ها عادت است.

گلویش را فشرد و درونش آشوبی به پا شد. خودش را در گردابی دید که بی‌هدف فرومی‌رود. هیچ‌گاه تصور نمی‌کرد که هنگام کوچ، حالش چنین منقلب گردد. مثل این بود که با هزار طناب نامرئی به دمشق گره خورده یا که پاره‌ای از وجودش را در شهرجا گذاشته یا گم کرده است.

آری محبوبم. جهان امروز نیز سرشار از زئوس‌هایی است که زندگی را بر مردمان تنگ کرده و در تاریکی جهل فرو برده‌اند و در این میان علی پرومته‌ای است که مردمان در جست‌وجوی اویند. او است که عدالت را هم‌چون شراره‌ای از آتش حیات‌بخش برای انسان‌ها به‌ارمغان آورده، و به همین جرم، مغضوب خدایان ستم‌گری چون معاویه شده است.

علی نوعی ایمان، نوعی اسلام و نوعی حیات است، همان‌گونه که معاویه چنین است. نزدیکی به علی فقط دیدار او نیست بلکه چون او زیستن و اندیشیدن، چون او خویش را برای هدایت مردمان وقف‌نمودن است، وگرنه بسیارند که صبح و شام با علی‌اند، حتی در سپاه اویند ولیک از او چون زمین و آسمان فاصله دارند، هم‌چون تو که در سپاه معاویه‌ای ولی روحت از او فاصله گرفته است. علی در قلب هرآن‌کس که دربرابر ستم‌گران نعره می‌کشد و درمقابل ضعیفان و مظلومان به لرزه می‌افتد، خیمه‌ای به پا کرده است. علی تا آخرین روزی که آفتاب بر زمین می‌تابد و جهان برقرار است، چون رودی جاری خواهد بود، همان‌گونه که معاویه چنین خواهد بود و جنگ میان این دو، جنگی است که از نزاع هابیل و قابیل آغاز شده و تا قیامت ادامه خواهد داشت.»

امّا آن جمع گوش‌هایشان کر و قلوبشان قفل شده بود.

پی‌درپی آیات قرآن را بر کسی که قرآن را نگاشته و زمانی کاتب وحی بود می‌خواندند

لافتی الا علی لاسیف الا ذوالفقار.

حال با دو سپاه روبه‌رو بود؛ یکی تمام عراقیان و دیگری علی.

علی نوعی ایمان، نوعی اسلام و نوعی حیات است، همان‌گونه که معاویه چنین است. نزدیکی به علی فقط دیدار او نیست بلکه چون او زیستن و اندیشیدن، چون او خویش را برای هدایت مردمان وقف‌نمودن است، وگرنه بسیارند که صبح و شام با علی‌اند، حتی در سپاه اویند ولیک از او چون زمین و آسمان فاصله دارند، هم‌چون تو که در سپاه معاویه‌ای ولی روحت از او فاصله گرفته است. علی در قلب هرآن‌کس که دربرابر ستم‌گران نعره می‌کشد و درمقابل ضعیفان و مظلومان به لرزه می‌افتد، خیمه‌ای به پا کرده است. علی تا آخرین روزی که آفتاب بر زمین می‌تابد و جهان برقرار است، چون رودی جاری خواهد بود، همان‌گونه که معاویه چنین خواهد بود و جنگ میان این دو، جنگی است که از نزاع هابیل و قابیل آغاز شده و تا قیامت ادامه خواهد داشت.