بریده‌هایی از کتاب فرضیه خوشبختی

آدم‌هایی که ازشون خواسته می‌شه تا یه تحقیقی رو مطالعه کنن که نشان می‌ده یکی از عادت‌هاشون، مثلاً زیاد نوشیدن قهوه، ناسالمه سخت فکر می‌کنن تا یه ایرادی از تحقیق دربیارن؛ این ایرادها به‌چشم اون‌هایی که قهوه نمی نوشن نمی‌آد. تحقیقات بارها و بارها نشان داده‌ن که مردم توی موقعیت‌های روان‌شناختی همواره دلیل‌هایی می‌آرن تا تفکر یا عملکرد مدنظرشون رو توجیه کنن. از اونجا هم که معمولاً توی چنین موقعیت‌هایی موفق هستیم، درنهایت به این توهم می‌رسیم که آدم‌های منصف و حق‌به‌جانبی هستیم؛ واقعاً معتقدیم که نظرمون منطقی و منصفانه توجیه‌شده‌ست.

توی چانه‌زنی‌های مالی هم آدم‌هایی که اول دست‌بالا رو می‌گیرن و بعد می‌آن و به یه حد وسطی می‌رسن بهتر از اون‌ها نتیجه می‌گیرن که از اول یه قیمت منطقی رو پیشنهاد می‌دن و بعد روی حرف‌شون پافشاری می‌کنن؛ همین‌طور پیشنهاد افراطی که امتیاز به دنبال داره فقط قیمت بهتری بهتون نمی‌ده، بلکه کاری می‌کنه که فرد مقابل‌تون (یا قربانی) هم خوشحال‌تر باشه: به‌احتمال زیاد، از نتیجه راضیه؛ چون احساس کرده که در رسیدن به این توافق نقش تأثیرگذاری داشته. همین روند بده‌بستون یه حس شراکت به وجود می‌آره، حتی در فردی که قربانی شده. پس دفعهٔ بعد که یه فروشنده بهتون هدیه یا مشاورهٔ مجانی داد یا هر نوع امتیازی بهتون پیشنهاد کرد، جا خالی بدین؛ اجازه ندین دکمهٔ رفتار متقابل‌تون رو فشار بده.

خیلی از مردم واقعاً به تنظیمات مکانیکی نیاز دارن. انگار سال‌ها در حالی رانندگی کردن که ترمز دستی‌شون تا نیمه بالا بوده و شاید بیرزه که یه پنج هفته‌ای رو وقت بگذارن و ببینن اگه ترمز دستی رو کامل بخوابونن، چه اتفاقی توی زندگی‌شون می‌افته. با این دیدگاه، دیگه پروزک برای آدم‌هایی که «سالمن اما خودشون حس می‌کنن که مشکلی دارن» یه داروی غیرضروری و آرایشی نیست؛ بیش‌تر مثل اینه که به کسی که بینایی ضعیف اما سالمی داره و یاد گرفته چه‌جوری با محدودیت‌هاش دست‌وپنجه نرم کنه یه لنز چشمی بدیم؛ نه‌تنها ابداً به‌معنی خیانت اون شخص به «خود واقعیش» نیست، بلکه این لنز می‌تونه یه میان‌بر منطقی برای بهبود عملکردش باشه.

فرض کنین درمورد قرصی می‌خونین که با یک بار خوردنش در روز می‌تونین اضطراب‌تون رو کاهش و رضایت‌مندی‌تون رو افزایش بدین. آیا می‌خورینش؟ باز هم فرض کنین این قرص یه‌عالمه عوارض جانبی داره و همه‌شون هم خوبن: عزت‌نفس و همدلی و اعتماد رو افزایش می‌ده و حافظه رو هم تقویت می‌کنه. آخرش هم اینه که قرص کاملاً طبیعی و رایگانه. حالا می‌خورینش؟ این قرص وجود داره. همون مراقبه‌ست. بسیاری از سنت‌های مذهبی این روش رو کشف کرده‌ن و خیلی قبل از بودا در هند استفاده می‌شده، اما بودائیسم اون رو به جریان فرهنگ غربی وارد کرد. مراقبه انواع زیادی داره، اما همه‌شون یه تلاش آگاهانه برای تمرکز توجه به‌روشی غیرروان‌کاوانه هستن. به نظر آسون می‌آد: در بیش‌تر شکل‌هاش باید بی‌حرکت بشینین و آگاهانه روی تنفس‌تون یا کلمه یا تصویری تمرکز کنین و اجازه ندین هیچ کلمه فکر یا تصویر دیگه‌ای به خودآگاه‌تون وارد بشه؛

یه نکتهٔ نهایی دربارهٔ بادامه: اون، نه‌تنها به اون پایین و ساقهٔ مغز دسترسی داره که پاسخ به خطر رو تحریک کنه، بلکه به اون بالا و کورتکس جلویی هم دسترسی داره تا تفکر شما رو تغییر بده. اون عملکرد کل مغز رو به‌سمت عقب‌نشینی جابه‌جا می‌کنه. یه خیابون دوطرفه بین احساسات و فکرهای عاقلانه وجود داره: افکار می‌تونن احساسات را ایجاد کنن (مثل وقتی‌که به حرف احمقانه‌تون واکنش نشان می‌دین)، اما احساسات هم می‌تونن عمدتاً با افزایش فیلترهای ذهنی که جهت‌گیری برای پردازش اطلاعات بعدی رو ایجاد می‌کنن فکرها رو تولید کنن. یه جرقهٔ ترس شما رو برای تهدیدهای بعدی هوشیارتر می‌کنه؛ درواقع شما از درون فیلتری به دنیا نگاه می‌کنین که هر اتفاق مبهمی رو به‌عنوان خطر احتمالی تفسیر می‌کنه. یه جرقهٔ عصبانیت درمورد یه نفر فیلتری رو بالا می‌آره که از درون اون شما هر حرف یا رفتار اون شخص رو به‌عنوان توهین یا عصیان بیش‌تر می‌بینین. احساس غم شما رو درمورد همهٔ لذت‌ها و فرصت‌ها کور می‌کنه.

ذهن مجموعه‌ای از واحدهای کوچک‌تره که قادرن به‌طور مستقل یا حتی علیه هم فعالیت کنن. این مطالعه‌ها برای این کتاب هم اهمیت دارن چون به‌طرز مهیجی ثابت می‌کنن این واحدهای کوچک استادِ سرهم‌کردن توجیه‌های قانع‌کننده برای رفتارهای شما هستن، حتی بدون اینکه دلیل واقعی رفتار شما رو بدونن.

رقابت و شکار ذهن رو آشفته می‌کنه. چیزهای به‌ظاهر ارزشمند انحراف ایجاد می‌کنن؛ پس انسان خردمند با احساسش پیش می‌ره، نه با چیزهایی که می‌بینه؛ اون رو بی‌خیال می‌شه و این رو انتخاب می‌کنه.

«انسان حیوانیه که توی تورهای مفاهیمی گیر افتاده که خودش دور خودش تنیده

«انسان حیوانیه که توی تورهای مفاهیمی گیر افتاده که خودش دور خودش تنیده»؛

اگه می‌تونستم یه نامزد رو به‌عنوان «بزرگ‌ترین مانع برای صلح جهانی و هارمونی اجتماعی» معرفی کنم، قطعاً واقع‌گرایی خام بود؛ چون به‌راحتی از سطح فردی به سطح گروهی انتقال پیدا می‌کنه: حق با گروه منه، چون ما همه‌چیز رو همون‌طور که هست می‌بینیم. اون‌ها که مخالفن قطعاً به‌علت مذهب، جهان‌بینی یا منافع شخصی‌شون دارن متعصبانه فکر می‌کنن. واقع‌گرایی خام به ما دنیایی سرشار از نیک و بد می‌ده و ما را به ناراحت‌کننده‌ترین مفهوم توصیهٔ خردمندان درمورد دورویی می‌رسونه: خیر و شر خارج از اعتقادهای ما درموردشون نیستن.