بریده‌هایی از کتاب داستان‌های موضوعی: چهل موضوع و 339 داستان

بهای عشق آسیه (زن فرعون) همسایگی حق تعالی را طلب کرد و قربت وی را خواستار شد و گفت: «رَبِّ ابْنِ لِی عِنْدَک بَیتا فِی الْجَنَّةِ»؛ خداوندا! در همسایگی تو حجره‌ای می‌خواهم که در کوی دوست، حجره نیکوست. آری، نیکوست ولکن بهای آن بس گران است و اگر هر چیزی را به طلا فروشند، این را به جان و دل فروشند. آسیه گفت: باکی نیست، اگر بهایش به جای یک جان هزار جان باشد، دریغ نیست. پس آسیه را چهار میخ کردند و در چشم وی میخ آهنین فرو نمودند. او در این حال می‌خندید و شادمانی می‌کرد.

راه بندگی سهل تستری می‌گوید: بنده‌ای خریدم و به خانه آوردم. از او پرسیدم: نامت چیست؟ - تا چه خوانی! - چه می‌خوری؟ - تا چه دهی! - چه می‌پوشی؟ - تاچه آری! - چه می‌خواهی؟ - بنده را با خواست، چه کار! سهل گفت: یک شب را تا صبح به استغفار و گریه پرداختم و با خود گفتم اگر او بنده است، پس من چه کاره‌ام.

امام علی علیه‌السلام: اَلْعِبادَةُ فَوْزٌ؛ عبادت و بندگی رستگاری است.

قرآن کریم: «وَ ماَ خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الاِْنْسَ اِلاّ لِیعْبُدُونَ» ؛ من جن و انسان را نیافریدم، مگر برای آنکه مرا بندگی کند.

ز روز گذر کردن اندیشه کن پرستیدن دادگر پیشه کن فردوسی

لقمه نان و لقمه جان حضرت رضا علیه‌السلام فرمود: در بنی‌اسرائیل، سالیان پی‌درپی قحطی شدیدی پدید آمد. زنی که لقمه نانی داشت، آن را در دهان گذاشت. سائلی او را صدا زد، زن گفت: در چنین وقتی ببخشم، پس لقمه را از دهان بیرون آورد و به سائل داد. ناگهان بچه کوچک آن زن در بیابان، مورد حمله گرگ قرار گرفت و گرگ، بچه را به دهان گرفت و فرار کرد. مادر به دنبال گرگ می‌دوید و فریاد می‌زد. پرورگار، جبرئیل را فرستاد و او بچه را از دهان گرگ گرفت و به مادر تحویل داد و فرمود: یا اَمَةَ اللّه! آیا خوشنود شدی؟ این لقمه به جای آن لقمه!

روز یازدهم محرم که به زخم‌های بدن مطهر اباعبداللّه‌ الحسین علیه‌السلام نگاه می‌کردند، متوجه شدند که در کتف امام حسین علیه‌السلام برآمدگی و آثار زخمی است که شباهتی به زخم شمشیر، تیر و نیزه ندارد. این موضوع را خدمت امام زین العالدین علیه‌السلام عرض کردند. امام فرمود: از بس پدرم شب‌ها آرد، خرما و پول به کتفش می‌گرفت و به خانه فقرا می‌برد این زخم‌ها پدید آمده است.

رسم امانت‌داری مقدس اردبیلی برای رفتن از نجف به کاظمین حیوانی را اجاره کرده بود. شخصی امانت کوچکی به او داد که به صاحبش برساند. مرحوم مقدس اردبیلی امانت را در جیب خود گذاشت؛ امّا بر آن حیوان سوار نشد و وقتی دلیلش را پرسیدند. جواب داد: این حیوان را از صاحبش اجاره کرده‌ام که خود بر آن سوار شوم نه این‌که چیز دیگری با خود بیاورم. حالا این خیانت در امانت است که من سوار حیوان شوم!

امام علی علیه‌السلام: اَدُّوا الاَْمانَةَ وَ لَوْ اِلی قَتَلَةِ اَوْلادِ الاَْنْبِیاءِ؛ امانت را پس بدهید گر چه به قاتلان فرزندان انبیاء باشد.

عذاب خلال حضرت عیسی علیه‌السلام که از کنار قبری می‌گذشت، ازخداوند درخواست کرد صاحب قبر را زنده فرماید. همین‌که صاحب قبر زنده شد، عیسی علیه‌السلام از او سؤال کرد حال و وضع تو چگونه است. آن شخص عرض کرد: من حمال و باربر بودم، روزی مقداری هیزم برای کسی می‌بردم که خلالی از آن جدا کردم، تا دندان خود را با آن خلال کنم. از آن زمان که مرده‌ام عذاب همان خلال را می‌کشم.

امام علی علیه‌السلام: جَعَلَ اللّه‌ُ سُبْحانَهُ حُقُوقَ عِبادِهِ مُقَدَّمَةً عَلی حُقُوقِهِ؛ خداوند حقوق بندگانش را بر حقوق خویش مقدم داشته است.

حواریین گفتند: تو معلم ما هستی، شایسته این بودکه ما پای تو را می‌شستیم، نه تو! حضرت عیسی فرمود: این کار را کردم! تا به شما بفهمانم که از همه مردم سزاوارتر به اینکه خدمت مردم را به عهده بگیرد، عالم است. این کار را کردم تا تواضع کرده باشم و شما درس تواضع را فراگیرید و بعد از من، که عهده دار تعلیم و ارشاد مردم می‌شوید، راه و روش خود را تواضع و خدمت به خلق قرار دهید. در حقیقت حکمت در زمینِ تواضع رشد می‌کند، نه در زمین تکبر، همان گونه که گیاه در زمین نرمِ دشت می‌روید، نه در زمین سختِ کوهستان.

هیچ بودی هیچ خواهی شد هم اکنون هیچ باش. عطّار

شیطان به حضرت یحیی گفت: می‌خواهم تو را نصیحت کنم. حضرت یحیی فرمود: من میل به نصیحت تو ندارم؛ ولی می‌خواهم بدانم طبقات مردم نزد شما چگونه‌اند. شیطان گفت: مردم از نظر ما به سه دسته تقسیم می‌شوند: ۱ـ عده‌ای مانند شما معصومند، از آنها مأیوسیم و می‌دانیم که نیرنگ ما در آنها اثر نمی‌کند. ۲ـ دسته‌ای هم بر عکس، در پیش ما شبیه توپی هستند که به هر طرف می‌خواهیم می‌گردانیم. ۳ـ دسته ای هم هستند که از دست آنها رنج می‌بریم؛ زیرا فریب می‌خورند؛ ولی سپس از کرده خود پشیمان می‌شوند و استغفار می‌کنند و تمام زحمات ما را به هدر می‌دهند. دفعه دیگر نزدیک است که موفق شویم؛ امّا آنها به یاد خدا می‌افتند. و از چنگال ما فرار می‌کنند. ما از چنین افرادی پیوسته رنج می‌بریم.

خداوند به نوح وحی کرد که سخن شیطان را گوش کن. نوح به شیطان گفت: آن‌چه می‌خواستی بگویی، بگو: شیطان گفت: از چند خصلت، تو را نهی می‌کنم: اول این‌که، از کبر پرهیز کن؛ زیرا اول گناهی که نسبت به خداوند انجام شد، همین کبر بود. چون پروردگار مرا امر کرد برای پدرت؛ آدم سجده کنم، اگر تکبر نمی‌کردم و سجده می‌نمودم مرا از عالم ملکوت خارج نمی‌کردند. دوم، از حرص دوری گزین؛ زیرا خداوند تمام بهشت را برای پدرت؛ آدم، مباح گردانید و از یک درخت، او را نهی کرد. حرص، آدم را واداشت تا از آن درخت خورد. سوم، هیچ‌گاه با زن بیگانه و اجنبی خلوت مکن، مگر اینکه شخص ثالثی، با شما باشد. اگر بدون کسی خلوت کنی من در آنجا حاضر می‌شوم و آن قدر وسوسه می‌نمایم، تا به زنا وادارت کنم. خداوند به نوح وحی کرد که گفته شیطان را قبول کن.

سر ز مادر مکش که تاج شرف گردی از راه مادران باشد خاک شو زیر پای او که بهشت در قدمگاه مادران باشد جامی

عشق و غفلت مردی زنی داشت که به شدت عاشق او بود و آن زن در چشم، یک سپیدی داشت. مرد از فرط محبت، از آن عیب بی‌خبر بود، تا روزی که عشقِ وی روی به نقصان نهاد و گفت: این سپیدی، کی در چشم تو پدید آمد. زن گفت: آن زمان که کمال عشق، تو را نقصان آمد.

شخصی به امام صادق علیه‌السلام گفت: گروهی از دوستان شما گناه می‌کنند و می‌گویند به رحمت خدا امیدواریم! امام فرمود: آنها دروغ می‌گویند که دوست ما هستند؛ بلکه قومی هستند که آرزوهای بی‌جا، آنها را به این طرف و آن طرف می‌کشاند. کسی که به چیزی امیدوار باشد، برای رسیدن به آن، کار می‌کند و کسی که از چیزی ترسان است از آن دوری می‌نماید.

گفت پیغمبر که دستت هر چه برد بایدش در عاقبت واپس سپرد مولوی

حضرت علی علیه‌السلام مردی را دید که آثار ترس در سیمایش آشکار است. از او پرسید: چرا چنین حالی به تو دست داده است؟ مرد جواب داد: من از خدا می‌ترسم. امام فرمود: بنده خدا! از گناهانت بترس و به خاطر ظلم‌هایی که درباره بندگان خدا انجام داده‌ای، از عدالت خدا بترس و آنچه را که به صلاح تو نهی کرده است، در آن نافرمانی نکن. آن‌گاه از خدا نترس؛ زیرا او به کسی ظلم نمی‌کند و هیچ گاه بدون گناه، کسی را کیفر نمی‌دهد.