بریده‌هایی از کتاب زندگی سالم: ضروریات شش‌گانه حفظ سلامتی در طب سنتی ـ اسلامی

اگر به دنبال رژیم گرفتن هستید، بهترین کار، حذف وعده غذایی ظهر است، نه شام که باعث ویرانی بدن می‌شود؛

ترک شام آن‌قدر مضر است که در مورد آن گفته‌اند: جوان را پیر می‌کند و پیران را می‌کشد

«پولاک» که در عهد ناصرالدین‌شاه از ایران دیدن کرده، دراین‌باره می‌گوید: دفعات غذا در ایران اندک است. صبح زود چاشت می‌خورند که عبارت است از یک فنجان کوچک قهوۀ تلخ یا یک فنجان چای، گاهی همراه با یک تکه نان روغنی و قدری پنیر. مردم عامی با شکم خالی به مقدار حیرت‌آوری میوه می‌خورند، درحالی‌که صرف آن را بعد از غذا زیان‌آور می‌پندارند. حدود ساعت یازده ناهار می‌خورند؛ اما مهم‌ترین وعدۀ غذا شام است که چند ساعتی پس از غروب آفتاب صرف می‌شود. در خانه‌های متمکن بعد از ظهرها نیز بین دو غذا چای و میوه می‌خورند و به آن عصرانه می‌گویند؛ اما عموماً می‌توان گفت که ایرانی‌ها دو وعده غذای اصلی دارند و بقیه را از آن نظر که به مقدار اندک صرف می‌شود، نمی‌توان وعدۀ غذا نامید».

شاید شنیدن این دستورها برای ما عجیب باشد، اما جالب است بدانید که ایرانیان تا قبل از غلبۀ فرهنگ غربی بر تغذیه، همواره دو وعده غذا می‌خورده‌اند: «شاردن» که در زمان صفویه از ایران دیدن کرده، دربارۀ وعده‌های غذاخوری ایرانیان می‌گوید: «اما ایرانیان هر شبانه‌روز فقط دوبار ظهر و شب، غذای کامل می‌خورند و صبحانه‌شان منحصر به یک قطعه نان و دو فنجان چای است‌». یک جهانگرد آلمانی که در همین زمان به ایران آمده، در سفرنامه‌اش این‌گونه می‌گوید: «ایرانی‌ها توجه چندانی به میان وعده ندارند یا برخی اصلاً نمی‌خورند».

بوعلی سینا در قانون همین نظر را دارد: «در اول روز و اول شب غذاخورده شود و از‌خوردن غذا در نیمۀ‌روز پرهیز شود».

در روایتی آمده است که یکی از یاران امام صادق(ع) از به‌هم‌ریختگی سیستم گوارشش به ایشان شکایت کرد. امام ‌فرمودند: «صبحانه و شام بخور و بین آن دو چیزی نخور، مگر نشنیده‌ای که خداوند می‌فرماید: رزق بهشتیان در صبح و شام است

پرخوری آن‌قدر مذموم و مضر است که کم‌خوری از یک غذای مضر، ضررش کم‌تر از پرخوری از یک غذای مفید است. پرخوری در احادیث بسیار نکوهش شده است و عوارض روحی و روانی زیادی برای آن ذکر کرده‌اند

یکی از بهترین تدابیر دیگر، استفاده از روغن گاو است چه در غذا و چه برای روغن مالی بدن. تلاوت سوره تغابن نیز در هنگام آلودگی هوا و همه گیری بیماری‌ها برای رفع ضرر توصیه شده است.

داخل به یا سیب را خالی کنید و با گلاب پر کرده و بر حرارت بگذارید تا بوی آن فضای خانه را معطر کند و آلودگی را از بین ببرد

دود دادن گیاهان و موادی که اصلاح‌کننده هوا هستند، مناسب است مانند اسفند، سُعد، کندر، صندل، مورد، پوست انار، لادن، مشک، زعفران، عود، عنبر، مصطکی، سندروس، میخک، قسط، چوب سرو و گز، بادام تلخ و....

در بسیاری از مناطق ایران هنگام بهار، گیاهان خوراکی خودروِ محلی موجود در مزارع و کوه‌پایه‌ها مانند شنگ، گل‌گاوزبان و بادرنجبویه و... را پخته و به‌عنوان یک وعدۀ غذایی استفاده می‌کنند که علاوه بر خواص بسیار زیاد درمانی که بر آن مترتب است، باعث می‌شود خون بدن زیاد نشود. این گیاهان باعث دفع مواد زادئد بلغمی و سوداوی می‌شود که در فصل زمستان در بدن جمع شده است و خود بهترین شیوۀ پیشگیری از بیماری‌هاست.

در فصل بهار خون بیشتری در بدن تولید می‌شود؛ به همین دلیل باید از غذاهای مقوی و خون‌ساز مانند گوشت‌ها و شیرینی‌جات کم‌تر استفاده کرد.

ناخن‌ها را کوتاه کنید، زیرا جایگاه پنهان‌شدن شیطان است. مکروه است‌ با دهان از دهانۀ کوزه آب خورد. و از جای شکستۀ ظرف و از طرف دستۀ آن که شیطان از این‌جا می‌خورد، بلکه باید از لب وسطش خورد.

مستحب است بعد از غذا‌خوردن، دست کودکان را از بقایای طعام بشویند و الا شیطان آن را بو کرده و طفل در خواب پریشان می‌شود و دو ملک موکل از آن می‌رنجند.

در اتاق گذاردن دستمالی که با آن دست پاک می‌کنند، مکروه است، زیرا آن مقرّ شیطان می‌شود.

اگر قلب گرم و بزرگ باشد، فرد شجاع و بخشنده و متهور در امور ترسناک، کم ثبات و کم تأنی در امور، باهوش و بی‌کینه می‌شود. حالات عکس آن‌ها دلیل بر سردی مزاج می‌باشد. کثرت حیا و وقار، ترسو و خجل‌بودن، نشانۀ سردی مزاج است

رنگ مایل به سفید، نشانۀ‌ غلبۀ بلغم، رنگ مایل به سیاه، نشانۀ غلبه سودا، رنگ مایل به زرد، نشانۀ‌ غلبه صفرا و مایل به سرخ، نشانۀ‌ غلبه دم می‌باشد. باید توجه داشت که رنگ بدن، نشانۀ‌ قوی برای شناخت مزاج بدن نیست و تحت‌تأثیر عوامل محیطی و مواردی مثل بیماری و جغرافیا تغییر می‌کند.

«سهروردی»، عارف و فیلسوف بزرگ می‌گوید: «خوردن، اصل است و محتاج به علوم بسیار از بهر آن که مشتمل است به مصالح دینی و دنیوی و اثر طعام‌خوردن به دل و قلب می‌رسد و قوام تن بدان منوط است». «همان حضور (قلب) را که در نماز دارم، در حال‌خوردن غذا نیز دارم».

اگر تدبیر حفظ صحت را رعایت کنیم، در واقع از تحلیل زائد حرارت غریزی و رطوبت اصلی جلوگیری کرده‌ایم. از جمله چیزهایی که این‌ها را به‌شدت تحلیل می‌برد، جماع زیاد، پرخوری، ورزش با شکم خالی و ناشتا‌خوردن آب و مواد مخدر و غصۀ فراوان است. به‌عبارتی، رعایت‌نکردن ستۀ ضروریه باعث کاهش طول عمر می‌شود

نابودی حرارت غریزی و رطوبت اصلی، باعث حدوث امراض و ضعف و کاهش عمر می‌شود. با افزایش سن، این‌دو رو به نقصان می‌گذارند تا این‌که با نابود‌شدن رطوبت یا حرارت غریزی، عمر انسان پایان می‌پذیرد. عواملی که باعث نابودی حرارت غریزی و رطوبت اصلی می‌شوند از این قرارند:‌خوردن آب یخ، مواد مخدر، پرخوری، غم و اندوه، ورزش در حال گرسنگی، سرمای شدید، جماع زیاد و رعایت نکردن همۀ اصول حفظ سلامتی.