بریده‌هایی از کتاب حسن صباح خداوند الموت

پس از اینکه چند مرتبه اطراف کوه گشت در یک نقطه توقف شد

نامه را بگشاید رو از مضمون آن مطلع شود.

جوان دیلمی اظهار کرد از این مدت سی روز، ده روز آن قمر در عقرب است که برای هیچ کار نمی‌توان اقدام کرد و ده روز دیگر مریخ در عقرب است و تو ای امیر می‌دانی که مریخ ستارهٔ جنگ است و وقتی مریخ در عقرب باشد نمی‌توان به جنگ رفت و ده روز دیگر هم ستارهٔ کاروان کوچ که مخصوص مسافرت است در برج عقرب قرار گرفته و در آن ایام نمی‌توان برای مسافرت کوچ کرد و لذا تو ای امیر باید سی روز صبر کنی تا حرکات کواکب جهت عزیمت قشون شما مساعد شود.

در یک قرن و نیم بعد از هجرت که تاریخ پیدایش مذهب اسماعیلیه است گروهی از ایرانیان می‌خواستند که به‌وسیلهٔ ایجاد مذهب اسماعیلیه خود را از سلطهٔ عرب نجات دهند و آن مذهب آن اندازه که هدف سیاسی داشته هدف دینی نداشته است.

الموت در دنیای قدیم یکی از مراکز بزرگ داروسازی بود و مواد خام داروها را تا آنجا که ممکن بود از این محل به دست می‌آوردند و مواد خامی را که در محل یافت نمی‌شد از خارج وارد می‌کردند.

ترکان خاتون گفت به شما گفتم که من بعد از اینکه امام ملحدین شدم، اموال آنان را خواهم گرفت و نگفتم که آنها را خواهم کشت. تو ای نورالدین، اگر یک گله گوسفند داشته باشی و تمام گوسفندان را به قتل برسانی، در آینده از استفادهٔ از شیر و پشم و گوشت آنها محروم خواهی شد. پس گوسفندان را زنده نگه دار که بتوانی تا روزی که زنده هستی از آنها استفاده کنی. ما اگر ملحدین را قتل‌عام کنیم، مثل این است که گوسفندان خود را که همواره به ما شیر و پشم و بره می‌دهند قتل‌عام کنیم. نورالدین کلهر گفت ای خاتون عالی‌مقام من نمی‌توانم کینه‌ای را که نسبت به ملحدین دارم فراموش کنم و عقیده دارم بعد از اینکه تو به جای حسن صباح نشستی، ما باید از ملحدین انتقام بگیریم. ترکان خاتون گفت راهش این نیست که ما ملحدین را قتل‌عام کنیم. بلکه روزی که بخواهیم از آنها انتقام بگیریم باید دسته‌ای از ملحدین را به جان دسته‌ای دیگر از آنها انداخت. تا ملحدین ندانند ما آنها را قتل‌عام کرده‌ایم، بلکه تصور کنند که به دست خودشان کشته شده‌اند.

ترکان خاتون گفت کسی که اختیار نگاهداری یک کشور یا اداره کردن امور یک فرقه و جمعیت را دارد نباید از وقایع غیرمنتظره ناراضی و متغیر شود، چون یک قسمت از وقایع که برای هر صاحب‌اختیار و فرمانفرما پیش می‌آید وقایع غیرمنتظره است. اگر جواد ماسالی در آن موقع حضور ذهن می‌داشت متوجه می‌شد که آن زن به او درسی از زمامداری می‌دهد و به وی می‌فهماند که یک مرد صاحب‌اختیار و زمامدار از طرح مسئله‌ای غیرمنتظره یا پیش آمدن واقعه‌ای غیرمترقبه ناراضی و متغیر نمی‌شود.

بوحمزهٔ کفشگر که مثل تمام باطنی‌ها به تجدید حیات بعد از مرگ عقیده نداشت گفت پاداش اخروی پاداشی است که در همین دنیا نصیب انسان می‌شود؛ آن هم به شکل نام نیک.

این قوم به هرجا که پا نهاد اول کتاب‌ها و رسوم اجتماعی آن قوم را از بین برد. در سر راه قوم عرب، اول کتابخانهٔ مدائن نابود شد و بعد از آن تمام کتاب‌های کتابخانهٔ بزرگ ری از بین رفت و سپس کتابخانهٔ بزرگ ساوه را از بین بردند و بعد کتاب‌های کتابخانهٔ معتبر شهر نیشابور را آتش زدند. در هر نقطه از ایران که مدرسه‌ای را سراغ داشتند ویران کردند و کتاب‌های آن را سوزانیدند و استادان مدرسه را به قتل رساندند و بهانه‌شان این بود که آنجا مرکز تعلیمات شیطانی است و باید نابود شود، درهای علم را به روی ایرانیان بستند، برای اینکه پیوسته ایرانیان را تحت سلطهٔ خود داشته باشند.

حسن صباح می‌خواست از اقوام متعدد ایرانی که همه تحت سلطهٔ عرب می‌زیستند، یا از لحاظ فکری تحت نفوذ عرب بودند یک ملت واحد به وجود بیاورد که دارای اصالت ایرانی باشد. او برای دستیابی این منظور به مذهب متوسل شد، چون می‌اندیشید که نمی‌تواند از راه دیگر به مقصود برسد.

حسن صباح می‌خواست از اقوام متعدد ایرانی که همه تحت سلطهٔ عرب می‌زیستند، یا از لحاظ فکری تحت نفوذ عرب بودند یک ملت واحد به وجود بیاورد که دارای اصالت ایرانی باشد. او برای دستیابی این منظور به مذهب متوسل شد، چون می‌اندیشید که نمی‌تواند از راه دیگر به مقصود برسد.

کاتبان ایرانی برای نوشتن، در همه‌جا وسیله‌ای داشتند موسوم به قلمدان که ما و اروپاییان نتوانستیم از آنها تقلید کنیم. به همین سبب اروپاییان در قدیم وقتی می‌خواستند در خارج از خانه و محل کار خود چیزی بنویسند، دچار اشکال می‌شدند از این گذشته، نوشتن در اروپا تا مدتی جزء اعمال شاقه بود و غلامان را محکوم به نویسندگی می‌کردند. حال آنکه در مشرق‌زمین از فضایل به شمار می‌آمد و کسانی که می‌توانستند بخوانند و بنویسند، بین مردم احترام داشتند.

این قوم به هرجا که پا نهاد اول کتاب‌ها و رسوم اجتماعی آن قوم را از بین برد. در سر راه قوم عرب، اول کتابخانهٔ مدائن نابود شد و بعد از آن تمام کتاب‌های کتابخانهٔ بزرگ ری از بین رفت و سپس کتابخانهٔ بزرگ ساوه را از بین بردند و بعد کتاب‌های کتابخانهٔ معتبر شهر نیشابور را آتش زدند. در هر نقطه از ایران که مدرسه‌ای را سراغ داشتند ویران کردند و کتاب‌های آن را سوزانیدند و استادان مدرسه را به قتل رساندند و بهانه‌شان این بود که آنجا مرکز تعلیمات شیطانی است و باید نابود شود، درهای علم را به روی ایرانیان بستند، برای اینکه پیوسته ایرانیان را تحت سلطهٔ خود داشته باشند.

فقط یکی از زنبوران عسل که ماده است با زنبور نر جفت‌گیری می‌کند و زنبوران دیگر جفت‌گیری نمی‌کنند، چه نر باشند چه ماده.

تکرار می‌کنم که حسن صباح و پیروان او حشیش نمی‌کشیدند و شایعهٔ حشیش کشیدن آنها ناشی از این بوده که مورخان و تذکره‌نویسان کم‌اطلاع، حشاشین را که در زبان فارسی آن دوره به معنای داروسازان و داروفروشان بوده، تدخین‌کنندگان حشیش تصور کرده‌اند.

کاتبان ایرانی برای نوشتن، در همه‌جا وسیله‌ای داشتند موسوم به قلمدان که ما و اروپاییان نتوانستیم از آنها تقلید کنیم. به همین سبب اروپاییان در قدیم وقتی می‌خواستند در خارج از خانه و محل کار خود چیزی بنویسند، دچار اشکال می‌شدند از این گذشته، نوشتن در اروپا تا مدتی جزء اعمال شاقه بود و غلامان را محکوم به نویسندگی می‌کردند. حال آنکه در مشرق‌زمین از فضایل به شمار می‌آمد و کسانی که می‌توانستند بخوانند و بنویسند، بین مردم احترام داشتند. آنچه سبب شد در اروپا به‌ویژه در ایتالیا و فرانسه، خواندن و نوشتن بین طبقهٔ ممتاز جامعه مرسوم شود نفوذ کلیسا بود و روحانیون مسیحی چون سواد داشتند و می‌خواندند و می‌نوشتند و در ضمن مربی فرزندان اشراف بودند آنها را باسواد می‌کردند. مع‌هذا تا قرن هفدهم میلادی قسمتی از اشراف ایتالیا و فرانسه افتخار می‌کردند که بی‌سوادند و نمی‌توانند بخوانند و بنویسند.

راجع تعداد اصحاب کهف اختلاف است و

بعضی از فرمانروایان که فکر می‌کردند محکوم به جلاد تبانی خواهد کرد و به او رشوه خواهد داد تا میل را به چشم نچسباند دستور می‌دادند که

رئیس بیمارستان گفت از قضا این بیمار کسی را ندارد و به‌تنهایی اینجا آمده و اهل رأی است.

هزینهٔ مراجعت سربازان عرب به بغداد نیز تحت نظر عبدالله جان به‌وسیلهٔ صندوقدار ترکان خاتون پرداخت شد.