بریده‌هایی از کتاب به سوی بی‌نهایت

پیامبران الهی انسان‌ها را به چیزی جز خوشی و سعادت دعوت نکرده‌اند. آموزهٔ پیامبران این نیست که در زندگی به دنبال سختی و مشکلات باش و خودت را از خوشی‌ها محروم کن؛ بلکه سخن پیامبران این است که به جای این لذات پیش‌پاافتاده به دنبال لذت‌های حقیقی و ارزشمند باش؛ دقیقاً مانند پدر و مادر مهربانی که فرزند خود را از شکستن پسته با دندان منع می‌کنند و می‌گویند که از خوردن این پسته بگذر تا دندانت سالم بماند و عمری با آن از غذاهای لذیذ بهره ببری و استفاده

غلام همت آنم که زیر چرخ کبود ز هرچه رنگ تعلق پذیرد آزاد است

هرگاه چیزی در نگاه ما ارزش محسوب می‌شود و آن را موجب نفع و لذت می‌شماریم به آن وابسته و دلبسته می‌شویم.

این حرف غلط است که خدا در کجای عالم است. خدایی که در کجای عالم باشد که أصلاً خدا نیست. چون «کجا» هم فعل اوست، وقت و زمان هم فعل اوست، همه چیز فعل اوست. «او در کجای عالم است» معنی ندارد؛ «عالم در کجای اوست» معنی دارد. تازه در اینجا هم کلمه «کجا» را از باب اینکه لفظ دیگری نداریم می‌گوییم. عالم در کجای خداست؟ در مرتبه فعل اوست؛ یعنی عالم عین فعل اوست، عین خلق و مخلوقیت اوست. عالم فعل اوست؛ تجلّی اوست؛ جلوه اوست».

عالم خلقت نیز به همین شکل است و هر چه در حمد و مدح کسی می‌گوییم، در حقیقت حمد و مدح خداوند است؛ چون پیش از این دانستیم که همه خوبی‌های عالم ملک خداوند است و هرکس هرچه دارد پرتوی از جمال و زیبائی اوست.

پس هیچ‌کس از خداوند طلبکار نیست و در نتیجه امکان ندارد خداوند به کسی ظلم نماید؛ چون ظلم در جایی متصور است که حقی وجود داشته باشد.

به هر موجودی که نگاه کنیم می‌بینیم که یکی بیش نیست. یکی‌بودن و یکتایی از صفات عمومی همهٔ موجودات است، هر چیزی خودش، خودش است و یکی است؛ پس وقتی می‌گوئیم وحدت و یکتایی مخصوص خداوند است، به چه معناست؟

لامه طباطبائی (رض) می‌فرمایند: «اگر کسی از روی واقع در امر هدایت متوسّل به پروردگار خود گردد البتّه او را اعانت و یاری خواهد نمود. در این حال استمداد از آیات قرآنیّه که موافق حال اوست بسیار مؤثّر و مفید واقع خواهد شد، قال الله تبارک وتعالی: (ألا بِذِکْرِ اللهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ). و نیز اورادی مانند: یا فتّاح، یا دلیل المتحیّرین و امثالها مؤثّر خواهد بود. البتّه دقّت داشته باشید که باید از ته دل و با حضور قلب کافی و توجّه انجام داد»

راه رسیدن به سعادت حقیقی این است که قبل از هرچیز ابتدا خود را درست بشناسیم و قدر نفس و عمر خود را بدانیم و آن‌گاه عزم خود را برای اصلاح خود و رسیدن به معرفت و سعادت جزم کنیم و سفر خود را به‌سوی خداوند آغاز کنیم.

هرچه دلبستگی‌های انسان کمتر باشد رنج و سختی انسان هم کمتر است؛ کسی که می‌خواهد از همهٔ رنج‌ها رها شود یا باید دلبستگی‌های خود را از ریشه رها کند یا باید به چیزی دلبستگی داشته باشد که هیچ‌گاه از او جدا نمی‌شود و از دست نمی‌رود.

ریشهٔ دلبستگی‌های انسان افکار و عقاید اوست، نوع نگاه ما به واقعیت است که مشخص می‌کند به چه چیزهایی دلبستگی داشته باشیم؛ هرگاه چیزی در نگاه ما ارزش محسوب می‌شود و آن را موجب نفع و لذت می‌شماریم به آن وابسته و دلبسته می‌شویم.

غیب و شهادت دو مفهوم نسبی‌اند. برای خداوند هیچ چیز در عالمْ غیب نیست و همه چیز شهادت است و برای هر انسان و حیوانی دامنه‌ای از غیب و شهادت وجود دارد و هرچه یک انسان در مراتب رشد و کمال بالا رود و به عوالم بیشتری إحاطه پیدا کند، مراحل بیشتری از غیب برای او تبدیل به شهادت می‌گردد.

«اللَهُمَّ اجْعَلْ غِنایَ فِی نَفْسِی»‌(خداوندا غنا و بی‌نیازی من را در درون خودم قرار بده).

برای رسیدن به سعادت حقیقی و اصلاح رفتارهایمان باید به دنبال اصلاح افکار و روحیاتمان باشیم.

هرگاه اندیشه و فکر ما حکم می‌کند که کاری مصداق سعادت است، خواه‌ناخواه آن شوق و انگیزه به‌سوی آن مصداق نیز جهت‌گیری کرده و ما را بدان سو حرکت می‌دهد.

اگر کسی با تقوا و اعتقاد صحیح و عمل صالح دریچهٔ خود را به عالم مثال و عقل بیرونی بگشاید، چشمش به موجودات آن عالم باز شده و حقایق آن را مشاهده می‌نماید.

تمام وعده‌های الهی چیزی نیست جز بیان روابط تکوینی و غیرقابل تغییر دو عالم دنیا و آخرت که خداوند از سر شفقت و رحمتش آن را برای بندگان بیان نموده و به آن راهنمائی کرده است و چون همه چیز و همه کار در عالم به دست خداست خداوند همان نعمت‌های بهشتی و همان عذاب‌های اخروی را نیز به خودش نسبت داده و فرموده که اوست که در آخرت پاداش می‌دهد.

در قیامت نیز دو نوع پاداش و جزاء داریم: یک بار انسان همهٔ اعمال و نیات و روحیات خود را در گذر عمر به تفصیل همراه با ملکوت نورانی و زیبا یا تاریک و زشت آن مشاهده می‌نماید و یک بار محصول همهٔ این‌ها را مشاهده می‌کند. محصول همهٔ اعمال و نیات همان نفس انسان است؛ چون با هر عملی انسان زاویه‌ای از زوایای نفس را ساخته و روشن یا تاریک می‌نماید. اثری که انسان با «عمل» و «نیت» در طول زمان «کسب» می‌کند، مانند معدل همهٔ نمرات است و بهشتی یا جهنمی‌بودن او را رقم زده و زندگی جاوید او را می‌سازد.

ما به صدها چیز در اطراف خود دلبستگی داریم؛ از این‌ها که بگذریم به صفات و کمالات خود علاقه‌مندیم و از اینکه دارای ریاست و مقام و علم و اخلاق نیکو و عبادت و... هستیم لذت می‌بریم و برای اینکه این‌ها را به دست آورده و نگه داریم تلاش می‌کنیم و اگر بخواهند آن‌ها را از ما بگیرند آزرده می‌شویم؛ چنان‌که گاهی از یک فحش و اهانت مدت‌ها دلگیر می‌شویم. بیشتر جنگ‌ها و اختلافات و ... در دنیا به خاطر تلاش برای نگه‌داشتن همین چیزهاست. ریشهٔ همهٔ این‌ها هم، خودخواهی و حبّ نفس و خود را مستقل و جدادیدن از خداوند است، نمی‌توانیم قبول کنیم که همه چیز ما حتی اصل وجودمان امانت و عاریه است و حتی مالک خودمان نیستیم و اگر بخواهیم یک لحظه واقعاً این حقیقت را مشاهده کنیم از شدت فشار از هوش می‌رویم.

سؤال و جواب در آن عالم امری حقیقی و تکوینی است و مرده از خود اراده‌ای ندارد که پاسخ ندهد یا پاسخی دروغ دهد؛ در حقیقت کار فرشتگان الهی آشکارنمودن باطن انسان‌هاست. هرچه فرد در دنیا اندوخته و در قلب و جانش جا داده است در آنجا آشکار می‌شود و خود را نشان می‌دهد و اگر ایمان در عمق و جان کسی ننشسته و فقط عقیده‌ای ظاهری داشته باشد در آنجا پاسخی برای بیان‌کردن ندارد و اگر کسی عقیدهٔ صحیح داشته باشد ولی زنگار گناهان بر روی نفس او نشسته و نور ایمان را پوشانده باشد در آنجا پاسخ صحیح‌دادن برایش مشکل می‌گردد