بریده‌هایی از کتاب سیری در نهج البلاغه

نهج‌البلاغه چندین دنیا دارد: دنیای زهد و تقوا، دنیای عبادت و عرفان، دنیای حکمت و فلسفه، دنیای پند و موعظه، دنیای ملاحم و مغیبات، دنیای سیاست و مسئولیتهای اجتماعی، دنیای حماسه و شجاعت...

ادیب محقق، حکیم متألّه، فقیه بزرگوار، طبیب عالیقدر، عالم‌ربانی، مرحوم آقای حاج میرزا علی آقا شیرازی اصفهانی (قدّس‌اللّه سرّه) راستی مرد حق و حقیقت بود.

بیگانگی یک عالم سنی با نهج‌البلاغه چندان عجیب نیست. عجیب این است که نهج‌البلاغه در دیار خودش، درمیان شیعیان علی، در حوزه‌های علمیه شیعه «غریب» و «تنها» است همچنان که خود علی غریب و تنهاست.

وَلَوْلاَ الاَْجَلُ الَّذی کتَبَ اللّهُ عَلَیهِمْ لَمْ تَسْتَقِرَّ اَرْواحُهُمْ فی‌اَجْسادِهِمْ‌طَرْفَهَ‌عَینٍ، شَوْقا اِلَی الثَّوابِ وَ خَوْفا مِنَ الْعِقابِ، عَظُمَ‌الْخالِقُ فی اَنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ مادونَهُ فی اَعْینِهِمْ.

از همه مردم گرفتارتر مؤمن است، که باید هم به کارهای دنیای خویش بپردازد و هم به کار آخرت.

چنان باش که همیشه زنده‌ای و چنان باش که فردا می‌میری

برخورداری از دنیا مستلزم محرومیت از آخرت نیست. آنچه مستلزم محرومیت از آخرت است، یک سلسله گناهان زندگی برباد ده است نه برخورداری از یک زندگی سالم مرفه و تنعم به نعمتهای پاکیزه و حلال خدا؛

نیایش به وسیله اشراق نفسانی، عملی حیاتی و متعارفی است که به وسیله آن جزیره کوچک شخصیت ما وضع خود را در کل بزرگتری از حیات اکتشاف می‌کند.

بندگی خدا بندگی‌ای است که عین آزادی است، تنها تعلق و وابستگی‌ای است که توقف و انجماد نیست، تنها غیرپرستی است که از خود بی‌خود شدن و با خود بیگانه شدن نیست. چرا؟ زیرا او کمال هر موجود است، مقصد و مقصود فطری همه موجودات است: «وَ اَنَّ اِلی رَبِّک الْمُنْتَهی»

از این رو بحق بر اگزیستانسیالیسم ـ که می‌خواهد منکر هر نوع تعین و رنگ و شکل برای انسان بشود و هر تقیدی (ولو تقید به مدار و راه خاص) را بر ضد انسانیت انسان می‌داند و تنها بر آزادی و بی‌قیدی و تمرد و عصیان تکیه می‌کند ـ ایراد گرفته‌اند که لازمه این فلسفه هرج‌ومرج اخلاقی و بی‌تعهدی و نفی هرگونه مسئولیت است.