بریده‌هایی از کتاب توجیه المسائل کربلا

در روایتی آمده است: علقمه به امام صادق (ع) عرض کرد: مردم تهمت‌های بزرگی به ما می‌زنند؛ به حدی که دیگر طاقت ما تمام شده است. حضرت فرمود: رضایت مردم تحصیل‌کردنی و زبان‌شان کنترل‌شدنی نیست! شما چگونه توقع دارید که از تیر زبان مردم سالم بمانید، در حالی که انبیا و حجج خدا سالم نماندند؟ آیا یوسف را متهم به زنا نکردند؟ آیا درباره ایوب نگفتند که گناهانش او را به این روز (بیماری سخت) انداخته است؟ آیا داود را متهم نکردند که عاشق همسر یکی از رزمندگانش شد، او را به جبهه فرستاد تا کشته شد و همسرش را به تزویج درآورد؟ آیا همه انبیاء را متهم به ساحر بودن و دنیاطلبی نکردند؟ آیا مریم دختر عمران را متهم به زنا نکردند؟ آیا پیامبر ما را متهم به این نکردند که شاعر (خیال‌باف) و مجنون است؟ آیا حضرتش را متهم نکردند که عاشق همسر زید‌بن‌حارثه شد و سرانجام با طلاق زید او را به تزویج در آورد؟ ۴۱ این همه تهمت‌های بزرگ به این مردان خدا زدند، ولی آنان از راه خود عقب‌نشینی نکردند.

توجیهاتی که امام حسین (ع) نکرد! در واقعۀ کربلا از این دیدگاه دقّت شود که اگر امام حسین (ع) می‌خواست در مقابل حوادثِ بسیار تلخ و دشواری مثل شهادت علی اصغر، اسارت زنان، تشنگی کودکان، کشته شدن همۀ جوانان و حوادثِ فراوانِ دیگری که در کربلا قابل احصاست، با دیدِ یک متشرّعِ معمولی نگاه کند و عظمتِ رسالتِ خود را به فراموشی بسپارد، قدم به قدم می‌توانست عقب‌نشینی کند و بگوید: «‌دیگر تکلیف نداریم. حال با یزید بیعت می‌کنیم. چاره چیست!؟» «‌اَلضّرُوراتُ تُبِیحُ الْمَحْظُوراتِ. » اما امام حسین (ع) چنین نکرد. (بیانات رهبر معظم انقلاب در اجتماع پرشکوه زائران مرقد امام خمینی (ره)، ۱۴/۳/۱۳۷۵).

بعضی وقت‌ها توجیهات، مقدس می‌شود به این‌گونه که رنگ و بوی قرآن می‌گیرد. با آیه‌های قرآن و یا روایات کارها توجیه می‌شوند. یک روز از خطبه فاطمه می‌گذرد. ابوبکر به عمر می‌گوید: - دیدی که چگونه فاطمه ما را از عذاب فردای قیامت ترساند؟ - تو نماز بخوان، دین خدا را به پا دار، به مردم احسان و نیکی کن، دیگر نگران نباش، مگر قرآن نخوانده‌ای؟ - چه‌طور؟ قرآن در سوره هود در آیه ۱۱۴ می‌گوید: «‌کارهای خوب، گناهان را پاک می‌کند»، تو فاطمه را ناراحت کرده‌ای، اما این یک گناه است. وقتی تو کارهای نیک زیادی انجام دهی، می‌توانی آن گناه را از بین ببری. ای عمر! تو چه‌قدر غصه و غم‌های مرا برطرف ساخته‌ای! خدا تو را برای من نگه دارد!

۱- بی‌سواد بودم و نمی‌دانستم. این توجیه نیز از توجیهات بی‌اساس است، چرا که خداوند از یک‌سو به انسان عقل و فطرت و وجدان داده که چراغ‌های درونی او هستند و گناه را از غیرگناه به او می‌فهمانند و از سوی دیگر پیامبران و امامان و اولیای خدا حجت را بر او تمام کرده‌اند و راه و چاره را به او نشان داده‌اند و او خودش سستی و کندی کرده و به راه راست نرفته است. در قرآن در سوره انعام می‌خوانیم: «‌قُل لِلّه الحُجّة البالِغة» ۴۲ «‌بگو برای خدا دلیل رسا و قاطع است. » شخصی از امام صادق (ع) پرسید: تفسیر این آیه چیست؟ آن حضرت در پاسخ فرمود: خداوند در روز قیامت به بنده خود می‌گوید: ای بنده من! آیا می‌دانستی (و گناه کردی)؟ اگر بگوید: آری می‌فرماید: چرا آن‌چه می‌دانستی، عمل نکردی؟ اگر بگوید: نمی‌دانستم، می‌گوید: چرا یاد نگرفتی، تا عمل کنی؟ در این وقت او در برابر بازخواست خدا فرومی‌ماند، این است حجت بالغه‌ی خدا.

توجیه نکردن امام حسین (ع) دین را نجات داد...

باید به کعبه پشت کرد و حج واجب را رها کرد و رو کرد به حسین. این است سرّ ادب زیارت در محضر امام: پشت به قبله و رو به امام. "در چشم تو جا پای عبور ملکوت است می‌گردم از این قبله به سمتی که تو باشی"

مشخص شد که توجیه زمانی اتفاق می‌افتد که تعارضی بین خواسته‌های فرد پیش بیاید.

خداوند در قرآن می‌فرماید: «‌‌آن کس که مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید که کدام یک از شما بهتر عمل را انجام می‌دهید، و او شکست‌ناپذیر و بخشنده است. » الَّذی خَلَقَ الْمَوْتَ وَ الْحَیاةَ لِیَبْلُوَکمْ أَیُّکمْ أَحْسَنُ عَمَلاً وَ هُوَ الْعَزیزُ الْغَفُور۲. با این نگاه باید همه رویدادها و اتفاقات زندگی‌مان را امتحان الهی ببینیم.

خداوند در قرآن در مورد ضرورت امتحان برای بشر می‌فرماید: «‌‌آیا مردم گمان کردند همین که بگویند: «‌ایمان آوردیم»، به حال خود رها می‌شوند و آزمایش نخواهند شد؟!» < أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُون>. ۱ پس اگر گفتی: «‌ایمان دارم»، باید منتظر امتحان الهی باشی. اگر گفتی: «‌بنفسی انت یا اباعبدالله»، باید منتظر امتحان الهی باشی، باید منتظر باشی که یک جایی این جانت را فدای حسین کنی!

آن هنگام که معلوم شد امام حسین (ع) شهید خواهد شد و بعد از شهادت او، آل اللَّه - حرم امیرالمؤمنین و حرم پیغمبر (ص) - در بیابان و در دست مردان نامحرم، تنها خواهند ماند - این‌جا دیگر مسألۀ ناموس پیش می‌آید - به عنوان یک انسان غیرتمند، می‌توانست بفرماید: «‌دیگر تکلیف برداشته شده است. تکلیف زنان چه می‌شود؟ اگر این راه را ادامه دهیم و کشته شویم، زنان خاندان پیغمبر و دختران امیرالمؤمنین علیه‌الصّلاة والسّلام و پاکیزه‌ترین و طیّب و طاهرترین زنان عالم اسلام، به دست دشمنان - مردان بی‌سروپایی که هیچ چیز از شرف و ناموس نمی‌فهمند - خواهند افتاد. پس، تکلیف برداشته شد. » ۱۱

استقامت امام حسین در مقابل عذرهای شرعی بود که حادثه عاشورا را آفرید

ندای «‌هَلْ مِنْ ناصِرٍ» امام حسین (ع) نیز در روز عاشورا، خطاب به همه کسانی بود که یارای دفاع از حریم و حرم اهل بیت را داشتند. فریاد استغاثه آن حضرت که به «‌هل مِن مغیثٍ» و «‌هلْ مِنْ ذابٍّ» ۶۸ بلند بود، از همه آیندگان، لبّیک اجابت می‌طلبد.

امام حسین (ع) فرمود: «‌من شما را به کتاب خدا و سنّت پیامبرش فرامی‌خوانم. زیرا سنّت پیامبر (ص) از بین رفته و بدعت زنده شده است».

علی (ع) در این باره می‌فرماید: «‌... اکنون با برادران اسلامی خویش به‌خاطر تمایلات نابه‌جا و کجی‌ها و انحرافات و شبهات و تأویلات ناروا می‌جنگیم.

وقتی به حضرت می‌گفتند که «‌آقا! خطر دارد، نروید. » می‌خواستند بگویند وقتی خطری در سرراه تکلیف است، تکلیف، برداشته است. آن‌ها نمی‌فهمیدند که این تکلیف، تکلیفی نیست که با خطر برداشته شود. »

مهم‌ترین کاری که امام حسین و اصحابش انجام دادند، این بود که به تکلیف‌شان عمل کردند.

کربلا حجّت بالغه است. برای همه آنانی که «نتوانستن» یا «نمی‌شود» را فریاد می‌زنند، اتمام حجّت است.

مستکبر هیچ وقت معتدل نیست: حتی اگر سر امام حسین را ببُری و برایش ببَری.

و این همان عصاره کلام سید شهیدان اهل قلم است که می‌گوید: «‌کارتان را برای خدا نکنید؛ برای خدا کار کنید! تفاوتش فقط همین اندازه است که ممکن است حسین (ع) در کربلا باشد و من در حال کسب علم برای رضایت خدا...!»

در دعای عهد می‌خوانیم: «‌‌اللَّهُمَّ إِنْ حَالَ بَیْنِی وَ بَیْنَهُ الْمَوْتُ الَّذِی جَعَلْتَهُ عَلَی عِبَادِک حَتْماً مَقضیاً فَأَخْرِجْنِی مِنْ قَبْرِی‌... » یعنی مرگ می‌تواند بین یاران امام و خود امام فاصله بیندازد، آری تنها مرگ؛ مرگ فاصل آن‌ها و امام‌شان است