بریده‌هایی از کتاب دیوان شهریار

کار گل زار شود گر تو به گلزار آئی نرخ یوسف شکند چون تو به بازار آئی

بهار من تو هم از بلبلی حکایت من پرس که از خزان گلشن خارها به دیده خلیده

دور سر هلهله و هاله شاهین اجل ما به سرگیجه کبوتر بپرانیم که چه کشتی ای را که پی غرق شدن ساخته اند هی به جان کندن از این ورطه برانیم که چه بدتر از خواستن این لطمه نتوانستن هی بخواهیم و رسیدن نتوانیم که چه ما طلسمی که قضا بسته ندانیم شکست کاسه و کوزه سر هم بشکانیم که چه گر رهایی است برای همه خواهید از غرق ورنه تنها خودی از لجه رهانیم که چه

شاها به خاکپای تو گل ها شکفته اند ما هم یکی شکسته و مسکین گیاه تو من روی دل به کعبه کوی تو داشتم کآمد ندای غیب که این است راه تو یک نوک پا به چادر چوپانیم بیا کز دستچین لاله کنم تکیه گاه تو آئینه سازمت همه چشمه سارها وز چشم آهوان بنوازم نگاه تو

سرمه عشق تو دیدیم و ز زهدان عدم کورکورانه به دنیای وجود آمده ایم

چه سال ها که خزیدم به کنج تنهایی که گنج باشم و بی نام و بی نشان مانم دریچه های شبستان به مهر و مه بستم بدان امید که از چشم بد نهان مانم به امن خلوت من تاخت شهرت و نگذاشت که از رفیق زیانکار در امان مانم

با عشق زادم ای دل با عشق میرم ای جان من بیش از این اسیر زندان تن نباشم بیژن به چاه دیو و چشم منیژه گریان گر غیرتم نجوشد پس تهمتن نباشم

نسیم باغ تو خواهم شدن که شاخه گل را ز هر طرف که بچرخی دم دماغ تو گیرم به جستجوی تو بس سرکشیدم از در و دیوار سزد که منصب جاسوسی از کلاغ تو گیرم

نسیم زلف تو پیچیده بود در سر و مغزم خمار و سست ولی سخت بی قرار تو بودم همه به کاری و من دست شسته از همه کاری همه به فکر و خیال تو و به کار تو بودم خزان عشق نبینی که من به هر دمی ای گل در آرزوی شکوفائی و بهار تو بودم

اشک من نامه نویس است وبجز قاصد راه نیست در کوی توام نامه رسانی گل من گاه به مهر عروسان بهاری مه من گاه با قهر عبوسان خزانی گل من همره همهمه گله و همپای سکوت همدم زمزمه نای شبانی گل من

گر به مردی نشد از غم دلی آزاد کنی هم به مردی که گناه است دلی آزردن صبحدم باش که چون غنچه دلی بگشائی شیوه تنگ غروبست گلو بفشردن پیش پای همه افتاده کلید مقصود چیست دانی دل افتاده به دست آوردن بار ما شیشه تقوا و سفر دور و دراز گر سلامت بتوان بار به منزل بردن ای خوشا توبه و آویختن از خوبی ها و ز بدیهای خود اظهار ندامت کردن

هر سحر یاد کز آن زلف و بناگوش کنیم روز خود با شب غم دست در آغوش کنیم بلبلانیم که گر لب بگشائیم ای گل همه آفاق در اوصاف تو مدهوش کنیم

شمعم تمام گشت و چراغ ستاره مرد چشمی نماند شاهد شب زنده داریم طبعم شکار آهوی سر در کمند نیست ماند به شیر شیوه وحشی شکاریم شرمم کشد که بی تو نفس میکشم هنوز تا زنده ام بس است همین شرمساریم

زان پیش که در زلف تو بندیم دل خویش ما رشته مهر از همه بگسیخته بودیم

دور از لب شیرین تو چون شمع سیه روز خوش آتش و آبی به هم آمیخته بودیم با گریه خونین من و خنده مهتاب آب رخی از شبنم و گل ریخته بودیم از چشم تو سرمست و به بالای توهمدست صد فتنه ز هر گوشه برانگیخته بودیم زان پیش که در زلف تو بندیم دل خویش ما رشته مهر از همه بگسیخته بودیم

شهریارا غزلم خوانده غزالی وحشی بد نشد با غزلی صید غزالی کردیم

یا به آهو روشان انس وصفا ده یارب یا ز صاحبنظران بازستان ذوق سلیم سیم و زر شد محک تجربه گوهر مرد که سیه باد بدین تجربه روی زر و سیم

با خیال تو که شب سربنهم بر خارا بستر خویش به خواب از پر قو می بینم

یادم نکرد و شاد حریفی که یاد از او یادش بخیر گرچه دلم نیست شاد از او با حق صحبت من و عهد قدیم خویش یادم نکرد یار قدیمی که یاد از او دلشاد باد آن که دلم شاد از اونگشت وان گل که یاد من نکند یاد باد از او

- انتحار تدریجی خجل شدم ز جوانی که زندگانی نیست به زندگانی من فرصت جوانی نیست من از دو روزه هستی به جان شدم بیزار خدای شکر که این عمر جاودانی نیست همه بگریه ابر سیه گشودم چشم دراین افق که فروغی ز شادمانی نیست به غصه بلکه به تدریج انتحار کنم دریغ و درد که این انتحار آنی نیست نه من به سیلی خود سرخ میکنم رخ و بس به بزم ما رخی از باده ارغوانی نیست ببین به جلد سگ پاسبان چه گرگانند به جان خواجه که این شیوه شبانی نیست ز بلبل چمن طبع شهریار افسوس که از خزان گلشن شور نغمه خوانی نیست