بریده‌هایی از کتاب یک شب فاصله

آن‌کس که خطر نمی‌کند، چیزی نصیبش نمی‌شود.

ستمگر هیچ‌گاه آزادی را پیشکش نمی‌کند؛ این ستمدیده است که باید آن را طلب کند. ــــــ دکتر مارتین لوتِر کینگ، جِی. آر

منتظر بودم که بالأخره مامان بگوید که ما هم قرار است برویم. فکر می‌کردم که به زودی این کار را خواهد کرد. اما او هیچ‌وقت این کار را نکرد. شاید او خیلی پیشتر از این که حصاری در کار باشد این‌جا زندانی شده بود.

هیچ‌کدام از اطرافیان صدایشان درنمی‌آمد و حتی مردهای قوی هیکل هم اعتراضی نمی‌کردند. چرا اعتراض نمی‌کردیم؟ مدام دور و برم را نگاه می‌کردم و منتظر کسی بودم که به طرف نیروهای پلیس حمله‌ور شود و فریاد آزادی سر بدهد. آن وقت بقیهٔ ما هم پشتش درمی‌آمدیم و می‌جنگیدیم و این کار را آن‌قدر ادامه می‌دادیم تا زورمان از مأمورها بیشتر شود و به آن‌ها نشان بدهیم که نمی‌خواهیم عین جنایتکارها توی چنین جایی حبسمان کنند.

فکر خطرناک وجود ندارد؛ خود فکر کردن است که خطرناک است.

هرچند که ممکن است دولت حرف‌هایمان را بشنود و حرکاتمان را زیر نظر داشته باشد، اما هیچ‌وقت نمی‌تواند فکر من را بخواند و این به آن معناست که هیچ‌وقت نمی‌تواند کاملاً من را تحت کنترل خود بگیرد.

تنها کسانی زِمام آزادی و زندگی‌شان را به دست دارند که هرروز با قدرت بر آن‌ها چیره می‌شون

«بعضی از چیزهایی که دولت یاد می‌ده مهمن. ما موظفیم که شهروندهای خوبی باشیم. حتی اگر مثل همین الان، علیه خیلی از قوانینشون عمل کرده باشیم، دلیل نمی‌شه باقی چیزهای درست رو نادیده بگیریم. این حرفشون هم درسته که می‌گن تو غرب کسایی هستن که از مردم برای سودجویی خودشون استفاده می‌کنن. بعضی از مردم به نفع خودشون از سیستم سرمایه‌داریاستفاده می‌کنن و می‌ذارن که بقیه رنج بکشن. گرتا، در واقع می‌خوام ببینم وقتی آزاد بشیم تو هم می‌خوای یکی عین اون‌ها بشی یا نه. حاضری پات رو بذاری رو سر بقیه و خودت بالا بری؟»

دعا کردم که خدا من را به‌خاطر همهٔ دروغ‌هایی که برای رسیدن به آزادی گفته بودم، ببخشد. فریتز می‌گفت که برای این کارش طلب بخشش نمی‌کند، چون این دروغ‌ها را گناه نمی‌دانست. به نظر او دروغ گفتن کار بدی بود، اما نه به بدی زندانی کردن ما پشت دیوارهای بتنی. می‌گفت در عوض برای کسانی دعا می‌کند که مجبورند به کشوری که هیچ اعتقادی به آن ندارند، خدمت کنند. آدم‌های خوبی که روی ما اسلحه می‌کشیدند، بی آن‌که خودشان مقصر این کار باشند.

نه استبداد این دیوار، این مکان نفرت‌انگیز را فراموش کنید، نه عشق به آزادی را که آن را ویران کرد. ــــــ دیوارنوشته‌ای بر دیوار برلین

من چیز خاصی نمی‌خواستم. چیزی که می‌خواستم خیلی ساده‌تر بود. و یک‌جورهایی، خیلی پیچیده‌تر. من کتاب‌هایی می‌خواستم که سانسور نشده باشند. می‌خواستم جاهایی را ببینم که الان فقط عکس توی مجله‌های قاچاقی بودند که دست‌به‌دست به من رسیده بودند. جاهایی مثل کانال‌های ونیز، سواحل جنوب فرانسه و حتی روزی، مجسمهٔ آزادی توی ایالات متحدهٔ آمریکا. می‌خواستم توی خانه‌ای زندگی کنم که تویش میکروفون کار نگذاشته باشند و دوستان و همسایه‌هایی داشته باشم که راحت باهاشان حرف بزنم، بی‌آن‌که بترسم نکند من را به پلیس مخفی لو بدهند. و می‌خواستم مهار زندگی‌ام دست خودم باشد و شانس موفقیت داشته باشم

جرأت این نیست که بدونی می‌تونی کاری رو انجام بدی. معنیش اینه که بخوای امتحان کنی

«اون یه زندگی بهتر می‌خواست. یه زندگی آزاد. تو نمی‌تونی اون رو به این خاطر سرزنش کنی. یا دست‌کم، من سرزنش نمی‌کنم.» آنا گفت: «ما این‌جا زندگی خوبی داریم. چرا این براش کافی نبود؟» سعی کردم همان‌جوری که فریتز خیلی‌وقت پیش این را برایم توضیح داده بود، برایش بگویم. «آنا تو خورشید رو دیدی. حالا که دیدیش، می‌تونی به نور ستاره‌ها راضی بشی؟ این برات کافیه؟»

«نه. این به نظر خطرناک میاد.» «آره خب. اما این‌جایی که ما زندگی می‌کنیم، راه رفتن هم می‌تونه خطرناک باشه. حرف زدن خطرناکه. برای من و تو، همین هم که بچه‌های اَلدوز لووِه هستیم خطرناکه

معنی جرأت این نیست که بدونی می‌تونی کاری رو انجام بدی. معنیش اینه که بخوای امتحان کنی...»

خودم می‌دانستم که دیگر هیچ‌وقت نمی‌توانم خوشحال زندگی کنم. نمی‌خواستم قبول کنم که باید به زندگی توی این زندان ادامه بدهم

وقتی در بند هستی جایت امن‌تر است، تا وقتی که آزادی. فرانتز کافکا

«اون از تو می‌خواد این‌جا بمونی؟ تو شهری که حرف زدن، جُنب خوردن و حتی فکر کردن خطرناکه؟»

بی اراده خم شدم تا در جمع کردنشان کمک کنم. همان‌جوری که انتظار می‌رفت، آخر نوشته‌ها، جمله‌ای مُهر شده بود که معلوم بود کلمه‌هایش را دستی روی مُهر حک کرده‌اند. اگر نتوانم اندیشه‌ام را به زبان آورم، پس ‘من بودن’ من هم جُرم است.

هر وقت که لازم بود لباس فرم می‌پوشیدم، اما لباسم مثل بقیه شق و رق و اتو کشیده نبود؛ اصلاً نمی‌خواستم که باشد. شورش مخفیانهٔ من همین بود ـ لباس‌های چروک.