بریده‌هایی از کتاب نیم‌دانگ پیونگ‌یانگ

حزب، اقتداری مهیب دارد. در حضور هر مقام بالاتر، مقام پایین‌تر کم‌رنگ نمی‌شود، بی‌رنگ می‌شود... ساکت می‌شود... حذف می‌شود...

او گفتم که تفاوت‌ها ام‌روز در جاده و اتومبیل و ساخت‌مان نیست. این‌ها دیگر در همه‌جای دنیا دارند شبیه به هم می‌شوند. ام‌روز تفاوت‌ها برمی‌گردد به نحوهٔ زنده‌گیِ آدم‌ها، شادی‌شان، رضایت‌شان از زنده‌گی و... خانم یون در خودش فرو رفته است

تحریم باید انسانِ مقاوم بسازد نه انسانِ دروغ‌گو اما می‌دانم که حرف‌م به شدت آرمانی است...

که حالا می‌فهمم تحریم و دیکتاتوری دو روی یک سکه‌اند. کشور تحریم‌شده ناچار به دام‌چالهٔ تک‌صدایی می‌افتد و تک‌صدایی شروعی‌ست برای دیکتاتوری. عدم مراوده در سطح حاکمیت، امکان مقایسه را از بین می‌برد. مقایسه نشدن، تقدس می‌آورد برای چیزی که مقدس نیست... تقدیس، جناب رفیق می‌سازد، جناب ژنرال می‌سازد و...

آزادی با احساس آزادی متفاوت است؛ همان‌گونه که استبداد با احساسِ استبداد. در بسیاری از کشورهای استبدادزده مردم در درازمدت احساس نیاز به آزادی را از دست می‌دهند و به فضای موجود عادت می‌کنند.

تحریم و دیکتاتوری دو روی یک سکه‌اند. کشور تحریم‌شده ناچار به دام‌چالهٔ تک‌صدایی می‌افتد و تک‌صدایی شروعی‌ست برای دیکتاتوری. عدم مراوده در سطح حاکمیت، امکان مقایسه را از بین می‌برد. مقایسه نشدن، تقدس می‌آورد برای چیزی که مقدس نیست... تقدیس، جناب رفیق می‌سازد، جناب ژنرال می‌سازد و... در ایران منتقد برخی نهادها هستیم که از وظایف حاکمیتی خود خارج شده‌اند و مثلاً وارد فرهنگ و اقتصاد شده‌اند. با دیدن وضعیت کرهٔ شمالی می‌توان فهمید که اتفاقاً این تحریم ایالات متحدهٔ امریکا است که این نهادها را مجبور می‌کند به ورود به فضاهای غیرتخصصی. اگر تحریم نبود احتمالاً آن‌ها دلایلی برای ورود به اقتصاد نداشتند.

نیروی کار صادراتیِ کرهٔ شمالی تفاوتی با باقی کشورها دارد و آن نیز در پرداخت حقوق است. حقوق کارگر صادراتی مستقیم به حزب داده می‌شود و کارگر هم‌چنان همان مقرری حزب را ـ احتمالاً بیش‌تر از کارگر داخلی ـ دریافت می‌کند. این تفاوت می‌کند با مالیات بر حقوق. درآمد این صادرات نیروی کار اجباری با بررسی‌های نه چندان دقیق باید بیش از یک میلیارد دلار باشد. عمدهٔ این کارگران نیز به روسیه و چین می‌روند.

می‌گویم تحریم باید انسانِ مقاوم بسازد نه انسانِ دروغ‌گو اما می‌دانم که حرف‌م به شدت آرمانی است...

تلفن هوش‌مند یا حتا تلفن با صفحهٔ لمسی خیلی کم می‌بینم. کارت ویزیت‌های مدیران، معمولاً یا ای‌میل ندارند و یا ای‌میلی دارند از سایت‌های غیرمشهور چینی. جی‌میل اصلاً ندیدم و یاهو را فقط یک‌بار. از آن‌سو هیچ شرکتی سایت ندارد.

مسؤول میزِ به‌داشت و درمان حزب جلو می‌آید و آرام مرا کنار می‌کشد. به من می‌گوید: ــ درست بنویس... حتماً درست بنویس... این مظلومیت مردم و ظلم جامعهٔ جهانی را درست بنویس... این هم نوعی از نگاه است که در خود حقایقی مستتر دارد. تحریم، ظالمانه‌ترین جنگ ام‌روزین است... سیدموسوی هم با سر حرف‌های دوست کره‌ای‌اش را تأیید می‌کند. ظهر برمی‌گردیم هتل یانگاکدو برای ناهار. حال‌مان خوش نیست. وضعیت نه چندان مرتب تجهیزاتِ بیمارستان که اثر مستقیم تحریم است، کم‌وزن بودن کودکان و ضعف مادران، حال‌مان را خراب کرده است.

این افتخار به سنگِ یشم یعنی هنوز در ساخت و ساز مانده‌اند؛ دورهٔ ماقبل صنعتی. بعدتر تازه نوبت این می‌شود که به دست‌گاه‌ها و صنعت افتخار کنند. مثل ما که در دورهٔ صنعتی فرومانده‌ایم. و روزی خواهد رسید که همه بفهمیم فقط باید راجع به روابط انسان‌ها صحبت کنیم... این یعنی ورود به دورهٔ جدید...

نیم ساعتی طول می‌کشد تا بچهٔ خیابان ظفر حالی‌مان می‌کند که نباید در کنار ره‌بران کبیر بنشینیم. تصحیح می‌کنم. ــ در کنار مجسمهٔ ره‌بران کبیر... ــ در کنار خود ره‌بران کبیر. ــ آن‌ها که این‌جا نیستند؟! مجسمه‌شان این‌جاست. ــ نه! هستند!!

همین که قبول دارند ره‌بران‌شان ابتدا بچه بوده‌اند و بعد مثل باقی قد کشیده‌اند و بزرگ شده‌اند به نظرم یک دست‌آورد انسانی باشد.

ــ تو کجایی هستی؟! باید مال خاورمیانه باشی. کمی من من می‌کند. بعد گرم می‌گوید: ــ بد آوردم!! باید ایرانی باشی! می‌خندم و می‌گویم: ــ تو هم لهجه‌ات امریکایی‌ست اما باید اروپایی باشی... خیلی گرم می‌زند پشت کمر من و می‌گوید: ــ باختی! من اسراییلی‌م! ــ نباختم! اروپایی هستی دیگر... می‌خندد و می‌گوید: ــ واردی‌ها!

جمهوری اسلامیِ ایران اگر قدرتی نظامی داشته باشد به هم‌پیمانانِ مردمی‌ش برمی‌گردد که به شکلی هویتی خارج از مرزها از منافع او دفاع می‌کنند و در این موضوع جمهوری دموکراتیک خلق کره هیچ شباهتی به ما ندارد. هیچ متحد واقعیِ مردمی (و حتا دولتی) خارج از مرزهای کرهٔ شمالی وجود ندارد...

در کشورِ خود ما هم البته عابران پیاده ارج و قربِ عابران در دیگر کشورها را ندارند. این ارج برمی‌گردد به زورآزمایی اتومبیل و انسان... روشن است که در کرهٔ شمالی، مالکیت و حضور در اتومبیل وجههٔ بالاتری می‌آفریند تا پیاده راه رفتن مثل باقیِ مردم. پس حق و قانون می‌رود به صورت نانوشته می‌رود به سمتِ اتومبیل. اگر اتومبیل تبدیل شد به کالایی مصرفی و در مناسبات اجتماعی، انسان بالادست قرار گرفت، آن‌وقت طبیعی می‌شود که پشت خطِ عابرِ پیاده اتومبیل بایستد تا انسان رد شود...

باز باید به این نکته اشاره کرد که در پیش‌برد صنعت هسته‌ای و مذاکرات آن، آن‌ها جلوتر از ما هستند. عِدلِ بدعهدی امریکا در توافق برجام را (که مسألهٔ ام‌روزِ ماست) آن‌ها در زمان بوش و خروج امریکا از مذاکرات ان.پی.تی تجربه کرده بودند در دههٔ نود و در همان دوران به این نتیجه رسیده بودند که باید آزمایش‌های هسته‌ای را ادامه دهند. البته آزمایش‌های مخرب هسته‌ای را...

البته این افتخار به سنگِ یشم یعنی هنوز در ساخت و ساز مانده‌اند؛ دورهٔ ماقبل صنعتی. بعدتر تازه نوبت این می‌شود که به دست‌گاه‌ها و صنعت افتخار کنند. مثل ما که در دورهٔ صنعتی فرومانده‌ایم. و روزی خواهد رسید که همه بفهمیم فقط باید راجع به روابط انسان‌ها صحبت کنیم... این یعنی ورود به دورهٔ جدید...

عکس جناب کیم جونگ اون را به من نشان می‌دهد و خیلی عصبانی حالی‌م می‌کند که نباید چیزی روی عکس بگذارم.

تا پیش از آمدن تصور من این بود که دست‌آوردهای پیونگ‌یانگ در انرژی هسته‌ای به جایی رسیده باشد که انرژی برق حاصل از نیروگاه هسته‌ای یکی از اقلام عمدهٔ صادراتی‌شان باشد. حالا با شگفتی تمام می‌بینم که حتا از تأمین برق داخلی هم برنمی‌آیند و نیروگاه زغال‌سنگی دارند. از آن‌سو بازدید ام‌روز از موزهٔ نظامی، به من اطمینان می‌دهد که در تجهیزات نظامی دست بالا دارند. گذشته از آن، همین مذاکرهٔ دی‌روز دلیل محکم‌تری است بر قدرت نظامی. اگر قدرت نظامی نبود، چه چیزی ترامپ را به پای میز مذاکره می‌نشاند. نه مراوده‌ای هست، نه نفوذی و نه بازاری... هیچ چیزی به جز مسألهٔ قدرت نظامی نمی‌تواند مذاکره را معنادار کند.