بریده‌هایی از کتاب فلسفی زیستن

«اگر شایسته نیست، انجامش ندهید؛ اگر حقیقت نیست، بر زبانش نیاورید.» مارکوس آئورلیوس

کتاب حاضر چونان نقشهٔ گنجی در دستان شماست. فلاسفهٔ پیشگام را به شما معرفی کرده و دیدگاه روشنی از فلسفه در ذهن شما به‌دست می‌آید. مبانی اصلی فلسفه را از این کتاب فرا خواهید گرفت. عمل‌کردن به پنجاه‌وپنج منش رواقی‌گری را به شما خواهد آموخت تا از آنها در مواجهه با چالش‌های زندگی‌تان بهره جویید. از همه مهم‌تر درمی‌یابید چگونه منش رواقی‌گری را از حوزهٔ نظر به ورطهٔ عمل بکشانید.

«آن زمانی توانستم در سفر دور و درازم به سرمنزل مقصود برسم که کشتی‌ام غرق شد و من تاب آوردم».

رواقیون بر این باورند که مهار هیجانات لازمهٔ نیل به خود آرمانی‌مان و کنش‌های درخور است. این شوریدگی‌ها چنان باید تحت کنترل درآیند که نتوانند سدّ راه زندگی شادمانه و آرمانی شوند و هر زمان که سر بر می‌آورند، باید محکم ایستاد و نهیب زد؛ خیر! هم‌اکنون نمی‌خواهم تاوانِ وحشت‌کردن را بپردازم.

سنکا می‌گوید: «آن کامیابی‌ای که بی‌رنج حاصل شده، در برابر وزش یک نسیم نیز تاب نمی‌آورد.»

انسان‌ها باید از آسایش و رفاه در زندگی بهره ببرند، بی‌آنکه به آن چنگ بزنند و وابسته شوند.

پرسشِ اپیکتتوس چنین است: «تا چه زمانی به تعویق خواهید انداخت؟» و «چقدر زمان نیاز است تا بهترین را از خود بَرکشید؟» دیگر کودک نیستید و بالغ شده‌اید اما همچنان معوق گذارده‌اید. اپیکتتوس به خود تَنَبُّه می‌دهد که: «زندگی و مرگ شما همچون یک فرد کاملاً عادی خواهد بود، بدون اینکه پیشرفتی حاصل کنید و این امر را از نظر دور داشته‌اید.» او به خویشتن و همگی آدمیان هشدار می‌دهد چونان انسانِ بالغ زیست کنند و همواره از مطرح کردن اندیشه‌های مفید فایده، پای پس نکشند. هر زمان که با دشواری روبه‌رو می‌شوند به خاطر آورند که رقابت همین حالاست

معطوف کردن همهٔ توان بر آنچه که در قوی اختیار ماست

«چگونه می‌توان نیک زیست؟»

«آن زمانی توانستم در سفر دور و درازم به سرمنزل مقصود برسم که کشتی‌ام غرق شد و من تاب آوردم».

در روزگار سرسام‌آور کنونی، حفظ آرامش چیزی‌ست که همهٔ ما در جست‌وجوی آن هستیم.

«فرد شجاع کسی نیست که هرگز خشم را تجربه نکرده است، شخصی‌ست که به‌رغم تشویش و اضطراب، دست به واکنش شجاعانه می‌زند».

«درونتان را جست‌وجو کنید. سرچشمهٔ شادی همانا در درون شماست؛ همواره مستعدِ جوشیدن، فقط اگر کندوکاو کنید.»

هر چیز را به‌مثابه قرضی از طبیعت درنظر بگیرید «ما هیچ دلیلی بر خودپسندی نداریم، گویی هرآنچه که داریم، از ابتدا به ما تعلق داشته است؛ آنها به وام در اختیار ما قرار گرفته‌اند. می‌توانیم از آنها بهره و لذت ببریم، اما تنها همان که نعمت را به ما ارزانی داشته است، معیّن می‌کند تا کی آن را در تصرف داشته باشیم. بر ماست که تا زمان محدودی موهبت ارزانی شده را در اختیار داشته باشیم و هر زمانی که موعد بازپس‌گیری فرارسید، آن را به مالک اصلی، بازپس دهیم. اگر لب به شکایت بگشاییم، بدهکار غمگینی را می‌مانیم که با بستانکار خویش به بدی رفتار می‌کند.»

هر چیز را به‌مثابه قرضی از طبیعت درنظر بگیرید «ما هیچ دلیلی بر خودپسندی نداریم، گویی هرآنچه که داریم، از ابتدا به ما تعلق داشته است؛ آنها به وام در اختیار ما قرار گرفته‌اند. می‌توانیم از آنها بهره و لذت ببریم، اما تنها همان که نعمت را به ما ارزانی داشته است، معیّن می‌کند تا کی آن را در تصرف داشته باشیم. بر ماست که تا زمان محدودی موهبت ارزانی شده را در اختیار داشته باشیم و هر زمانی که موعد بازپس‌گیری فرارسید، آن را به مالک اصلی، بازپس دهیم. اگر لب به شکایت بگشاییم، بدهکار غمگینی را می‌مانیم که با بستانکار خویش به بدی رفتار می‌کند.»

«از دوستی با آنان که اهل اندیشیدن نیستند، بپرهیزید. اگر گریزی از آن نیست، مراقب باشید به مرتبهٔ ایشان نزول نکنید. زیرا خود نیک می‌دانید اگر رفیقی کمی چرک‌آلود باشد، دوستان وی نیز، در مراوده با او، اندکی خواهند شد، فارغ از آنکه بدون حضور او، چقدر پاکیزه‌اند.»

محک به سعادت رسیدن دانهٔ انگور، رشد کردن و مبدل به تاک شدن و در نهایت میوه دادن است. چنانکه زندگی شادمانهٔ دانهٔ انگور، در گرو درخت شدن و میوه دادن است، برای انسان هم کافی‌ست که در هر لحظه از زندگی خود، نهایت توانمندی‌اش را ارائه کند. همهٔ ملزومات همین‌هاست! هرچیز دیگری زیادی‌ست و به کار نمی‌آید؛ نه ویلای کنار ساحل، نه حلقهٔ الماس‌نشان، نه ظروف چینی گران‌بها و نه هر چیز دیگری که در ضمیر آدمی کاشته نشده و ریشه ندارد.

«شادی عبارت است از زندگی توأم با آرامش و سبک‌بالی»

تلاش داریم خاطرنشان کنیم، این است که هیچ‌کس، در همهٔ کنش‌های خود به‌طور پیوسته نمی‌تواند بی‌نقص باشد، اما همین که انسان تمام کوشش خود را به‌کار بندد، کافی‌ست.

«اگر موجوداتی چون «هژبر»، «مارِ نُه‌سر»، «گوزن قرمز» و «گراز نر» و هیچ جنایتکار وحشی‌صفتِ دیگری وجود نداشت تا دنیا از شرّ آنها خلاصی یابد، سرگذشت هرکول به‌کجا ختم می‌شد؟ در نبود چنین چالش‌هایی، او چه کاری برای انجام‌دادن داشت؟»