بریده‌هایی از کتاب فلسفی زیستن

آنها یکی از آموزه‌های کلبیون را در منش خود عملی نکردند و آن میل به پارسامَنشی بود. ایشان برخلاف کلبیون مختصری رفاه و آسایش در زندگی را ضروری دانستند و بر این باور بودند که انسان‌ها باید از آسایش و رفاه در زندگی بهره ببرند، بی‌آنکه به آن چنگ بزنند و وابسته شوند.

آرامش چیست؟ سنکا در آثار کلاسیک خود، از قدرت «خوش‌خویی» سخن می‌راند. او می‌گوید تعریفِ «خوش‌خویی» (که به «آرامش» ترجمه شده است)، عبارت است از تشخیص مسیر خود و پیمودنِ همان راه. درواقع احساسی‌ست که از اعتماد کامل و عمیق به خویشتن پدید می‌آید. شما اطمینان دارید، آنچه که انجام می‌دهید، بهترین کار ممکن است. بنابراین ضرورت ندارد چشمتان به دیگران باشد تا ببینید نظر آنها چیست. دائم خود را با دیگران قیاس نمی‌کنید و در انتخاب خود تردید ندارید. به آنچه می‌کنید اطمینان دارید زیرا بر مبنای تمام قوای خود دست‌به‌کار شدید. زیست شما در این حالت، مطابق با ارزش‌های مورد نظر خودتان است و شک ندارید که همهٔ توان خود را به خرج خواهید داد.

از نظر او، انسان نیکو از گوش‌سپردن به پندها خرسند می‌شود، اما انسان تیره‌بخت، از شنیدن پند روی بازمی‌گرداند.

سنکا تصریح می‌کند: چنان‌چه مشتاق بالندگی اذهان خویش هستیم، باید چند پرسش را با خویشتن به بحث بکشانیم: ـ کدام خُلق ناپسندت را امروز به‌اجرا درآوردی؟ ـ در برابر کدام خطا، مقاومت کردی؟ ـ در کدام زمینه پیشرفتی حاصل کردی؟

«هنرِ زیستن، بیشتر به کشتی‌گیری می‌ماند تا رقص.» آمادگی مواجهه با پیشامدهای ناگهانی ضروری‌ست. هرگز نیاز نیست یک رقصنده با کسی گلاویز شود. او هرگز همانند یک کشتی‌گیر با شرایط دشوار، دست به گریبان نیست.

پس از سال‌ها تحصیل دریافتم که خواندن کتاب‌های دانشگاهی و مقالات بیهوده است، زیرا در زندگی واقعی نمی‌توان آن آموزه‌ها را به کار بست

رواقیون به درستی دریافتند شادمانی درونی آدمی، بستگی چندانی به شرایط محیطی ندارد.

«آگاهی از خطا، نخستین گام در مسیر رهایی از آن است.» نخست باید متوجه باشید که در حال خطاورزی هستید، تا بعد بتوانید آن را اصلاح کنید. تفکر رواقی از ما دعوت می‌کند که در هر لحظه از زندگی، نسبت به کنش‌های خویش، آگاهی داشته باشیم.

زندگی نیز همچون بازیِ پوکر است و می‌توان با هر دستی برندهٔ بازی بود. البته که ترجیح می‌دهید جفت آن نصیب شما شود؛ مثل همسری تن‌درست و سالم؛ اما این ترجیح از اختیار شما خارج است. آنچه که اهمیت دارد، نوع مواجههٔ شما با شرایط زندگی‌ست. نمی‌توانید کارت‌هایی که به دستتان می‌افتد را عوض کنید، یا آرزو کنید که کاش کارت‌های بهتری نصیبتان می‌شد. برای تحقق این آرزو دیگر راهی وجود ندارد، تنها امکانی که دارید این است که با درایت تمام، همهٔ هنر بازی‌کردن خود را به نمایش گذارید.

هیچ‌کس نمی‌خواهد فرزندش بیمار شود، هیچ‌کس دوست ندارد در تصادف ماشین صدمه ببیند؛ اما آن زمان که این اتفاقات می‌افتد، فایدهٔ کشمکش مدامِ روانی چیست؟» بله، حوادث گاهی دمار از روزگار انسان درمی‌آورند، اما جنگیدن با آنها کدام گره را می‌گشاید؟ صدالبته که تسلیم و درمانده‌شدن هم روا نیست. تمام تأکید رواقیون، بر چالش تلقی‌کردنِ حوادث است؛ همانند یک قطعه سنگ مرمرین و خام که می‌توانیم طرحی زیبا از خود را بر روی آن حک کنیم، نقشی از خود ما، مستحکم‌تر از گذشته.