بریده‌هایی از کتاب فلسفی زیستن

مردمان شایسته همان‌ها هستند که آن‌قدر می‌لرزند تا قوی‌تر شوند.» همانند درختان، باد و باران‌های سهمگین به نفع شایستگان است و از ایشان افرادی آرام، منضبط، متواضع و قدرتمند می‌سازد.

«آه ای دنیا! با هر نوایی که می‌نوازی، بس هم‌آهنگم، مرا هیچ چیز، نه به‌هنگام است و نه بی‌هنگام، آنگاه که تو را به گاه باشد. آه ای طبیعت؛ هرآنچه که فصل‌های تو ارزانی دارند، مرا به‌سانِ میوه است.» مارکوس آئورلیوس

دونالد رابرتسون به زیبایی در کتاب خویش به نام «رواقی‌گری و هنر خوشبختی» می‌گوید: «بسیاری از مردم، از رضایت‌خاطر و آرامش‌خیال محروم‌اند، بدین سبب که ارزش‌های ایشان در هم ریخته، و در تضاد با یکدیگر قرار دارند. آنگاه که در پی تحقق توهمی از خوشبختی، تلفیقی دیوانه‌وار از «لذت‌جویی»، «ماده‌باوری» و «خودستایی» را دنبال می‌کنیم، درواقع زندگی خود را زایل کرده‌ایم، زیرا این‌ها ارزش‌هایی هستند که از دنیای مضحک امروز منبعث شده‌اند.»

زمانی می‌توان خود آرمانی را در هر لحظه از زندگی علنی کرد که از چنگ بردگی هیجانات، رهایی یافت.

رواقیون مردمانی بی‌احساس و سنگدل نبودند. آنها اذعان می‌کردند که هیجانات و شوریدگی‌ها از طبیعت آدمی‌ست، ولی مهار آنها در دستان ماست و مجال نمی‌دهیم ما را برآشوبند.

نوید فلسفهٔ رواقی، دو مطلب است؛ نخست: زندگی به غایت شادمانه، دوّم آمادگی برای پیکار جانانه با هر پیشامدی که سدّ راه می‌شود.

از نقطه‌نظر رواقیون، فوران احساسات، پاشنهٔ آشیل آدمی‌ست؛ خصوصاً آن زمان که واکنش‌ها از احساسات نشئت بگیرند. احساسات همچون سمّی بر سعادت ماست و ریشهٔ همهٔ رنج انسان، از احساسات اوست.

آن زمان که دیگران از وحشت قالب تهی می‌کنند، حفظ آرامش و واکنش حساب‌شده مسئلهٔ اصلی‌ست تا بتوانیم هرآنچه در چنته داریم را عرضه کنیم.

سنکا می‌گوید: «آن کامیابی‌ای که بی‌رنج حاصل شده، در برابر وزش یک نسیم نیز تاب نمی‌آورد.»

«آزادی از برآورده شدن امیال حاصل نمی‌شود، بلکه در نتیجهٔ چشم‌پوشی از آنها، خلق می‌شود.»

به‌قول مارکوس، انسان‌هایی چنین ناپخته، سزاوار خشم نیستند، شایستهٔ تأسف هستند.

«چه خوش‌تر است گزند را التیام بخشید تا آنکه از آن انتقام‌جویی کرد. کینه‌جویی چندین برابر آسیب بارقهٔ اولیهٔ آن، وقتتان را تلف می‌کند و به شما گزند می‌رساند و خشم نیز رنج را به درازا می‌کشاند. پس معقول‌تر است پاسخ را واژگونه داد. چه کسی بر این باور است که لگدِ چهارپایی را بایست با لگد پاسخ داد و نیز دندان گرفتنِ سگ را، با دندان گرفتن؟!» سنکا

رایان هالیدی می‌گوید: «عموماً گستاخی، بدسگالی و ستمگری، نقاب‌هایی هستند که ضعفی بس شکننده و ژرف را در پشت خود پنهان کرده‌اند. مهرورزی در چنین شرایطی تنها از انسان‌هایی بس‌توانمند ساخته است.»

«هرجا که انسانی حضور داشته باشد، مجالی برای مهرورزی فراهم است.»

درواقع رواقیون خطاکاران را غافلانی می‌انگارند که مانند کودکان از خردورزی محروم‌اند و از این رو به چشم بدطینتان آنها را نمی‌نگرند. خطاکاران چنان غافل‌اند که نمی‌دانند آنچه که می‌کنند، حتی به‌مصلحت خودشان هم نیست. در حقیقت از دیدن عاجزند و این درست به یک بیماری می‌ماند.

آویزهٔ گوش دارید که به مواهب چسبیده و دوخته نشوید، آنها تنها قرض‌هایی هستند که طبیعت در اختیار شما نهاده و در یک چشم به‌هم زدن، از شما می‌ستاند.

وَه که چه نعمت گران‌بهایی‌ست زنده‌بودن، نفس برآوردن، اندیشیدن، لذت‌بردن و مهرورزیدن.»

پیش‌بینی حوادث آینده و حوادثی که در اختیار ما نیست، حجم عظیمی از ترس و واهمه را به‌دنبال دارد.

«چنان‌چه حادثه‌ای، رنج را بر شما رقم زده است، خود آن حادثه نیست که فی‌نفسه رنج‌آفرین است. بلکه داوری شما رنج‌آفرین است. شما قادر هستید هم‌اکنون آن داوری را از بیخ و بن براندازید.» مارکوس آئورلیوس

هر زمان که مایلید، از کار فراغت حاصل کنید، اما از آموختن، حتی لحظه‌ای غافل نشوید.»