بریده‌هایی از کتاب ذهن دیگران را بخوانید

اگر از روی ترس یا احساس گناه کاری را برای دیگران انجام دهید چیزی به عزت‌نفس‌تان اضافه نمی‌شود بلکه تضعیف می‌شود، زیرا در واقع در حال بخشیدن چیزی نیستید بلکه یک نفر دارد آن را از شما می‌گیرد. در این حالت با موافقت خودتان از شما سوءاستفاده می‌شود. تنها زمانی که انتخاب می‌کنید کاری را انجام بدهید یا نه از اختیارتان استفاده می‌کنید و حس استقلال در وجودتان تقویت می‌شود. وقتی کسی سعی می‌کند در شما عذاب وجدان ایجاد کند تا برایش کاری انجام دهید و شما به او «نه» می‌گویید حس بهتری نسبت به خودتان پیدا می‌کنید. همین نوع حس قدرت وقتی به شما دست می‌دهد که در برابر درخواستی که باید انجام بدهید اما حوصلهٔ انجام دادن آن را ندارید «بله» می‌گویید. هر کاری که انجام می‌دهید و هر حرفی که می‌زنید تا زمانی که از موضع قدرت باشد (یعنی به خواست خود انتخابش کنید) حس بهتری در شما ایجاد می‌کند. وقتی خودتان را نالایق بدانید اجازه می‌دهید که مورد سوءاستفاده قرار بگیرید تا احساس بی‌کفایتی خود را ارضا کنید.

«خلاقیت می‌تواند سازنده یا مخرب باشد. این که فرد خلاق چگونه از خلاقیتش استفاده کند به اصول اخلاقی او مربوط می‌شود. اگر کسی فاقد اصول اخلاقی باشد دیگر هیچ معلمی قادر نخواهد بود او را اصلاح کند.» کارل یونگ

فقط کسی که واقعاً عزت‌نفس داشته باشد هم با خودش و هم با دیگران خوب رفتار می‌کند. وقتی می‌گوییم خوب رفتار می‌کند منظورمان این نیست که درگیر رفتارهایی می‌شود که خشنودی آنی به همراه می‌آورند، بلکه این فرد روی سلامت بلندمدت خود سرمایه‌گذاری می‌کند و به علاوه با دیگران نیز مهربان و خوش‌برخورد است. ممکن است به اشتباه به این نتیجه برسیم که کسی که بر هوس‌های خود غالب می‌شود در حال تسلط بر خود است و این نشان می‌دهد که او عزت‌نفس دارد. اما باید به آن روی سکه هم نگاه کنیم. اگر زنی باشد که غذاهای خوشمزه و چاق‌کننده نخورد (بر هوس خود غالب شود) تا وزنش را کم کند که بتواند یک مرد متاهل را به خودش جذب کند چه؟ ما باید کل معادله را ببینیم تا بفهمیم که آیا انگیزه‌های فرد متعادل است که او عزت‌نفس داشته باشد یا خیر. مثلاً این زن دچار کمبود عزت‌نفس است زیرا با دیگران بد برخورد می‌کند.

«اگر گوش‌تان را به شنیدن صداهای آهنگین عادت بدهید مثل این است که منیّت را در خودتان پرورش داده باشید. به این ترتیب از شنیدن صداهایی که آهنگین نباشند اجتناب و در نتیجه خودتان را از تجربیات زیادی محروم می‌کنید.» جان کیج

همان‌طور که قبلاً گفتیم اگر عزت‌نفس کسی زیاد باشد بیشتر تمایل دارد کاری را که درست است انجام بدهد؛ چه به انجام آن کار علاقه داشته باشد و چه نداشته باشد. اما وقتی کسی دچار کمبود عزت‌نفس باشد روحیه روی روند تصمیم‌گیری او اثرگذار خواهد بود و رفتار بعدی که از این فرد سر می‌زند به اهمیت موقعیتی که در آن قرار می‌گیرد بستگی دارد.

اگر کسی زمان زیادی را صرف انجام کاری کرده باشد پدیدهٔ روان‌شناختی ناهم‌خوانی شناختی برایش رخ می‌دهد و او نمی‌خواهد زمانی را که صرف کرده است «تلف شده» بداند. اگر کسی به او بگوید که اشتباه کرده است خیلی ناراحت می‌شود و نمی‌خواهد این مسئله را بپذیرد. دلیل این که دلال خودرو کلی شما را پشت خط تلفن معطل می‌کند تا مثلاً با مدیر فروش صحبت کند همین تمایل بشری است. هر چه وقت بیشتری را به انتظار کشیدن بگذرانید دست کشیدن سخت‌تر می‌شود. همین مسئله در مورد دوستی با جنس مخالف نیز صدق می‌کند. کسی که مدت زیادی روی یک رابطه سرمایه‌گذاری کرده باشد دست کشیدن از آن رابطه برایش سخت‌تر می‌شود. لطفاً توجه داشته باشید که باز در اینجا عزت‌نفس مهم‌ترین عاملی است که برای ارزیابی موقعیت از آن استفاده می‌کنیم. کسی که عزت‌نفس کمی داشته باشد باور نمی‌کند که دارد وقتش را تلف می‌کند. در حالی که کسی که عزت‌نفس زیادی داشته باشد می‌تواند واقعیت را بپذیرد، آن را ببیند و وقتی که یک رابطه دیگر ارزشی ندارد آن را کنار بگذارد. پس در عین حال که عواملی همچون وقت، انرژی و تلاشی سرمایه‌گذاری شده مهم است میزان عزت‌نفس در تصمیم فرد تأثیر بیشتری دارد زیرا عواطف و احساسات را وارد عمل می‌کند.

کسی که عزت‌نفس کمی داشته باشد از نظر عاطفی به بلوغ نرسیده است

«انسان هر کاری که از دستش بربیاید انجام می‌دهد تا از مشقت فکر کردن بگریزد.» توماس اِی ادیسون

گاهی می‌توان به سرعت و البته به طور موقت تصور فردی را که هیچ علاقه‌ای به همکاری ندارد با توسل به منیت وی دگرگون کرد. به عنوان مثال فرض کنید می‌خواهید یکی از همکاران‌تان یک دادخواست را امضا کند. می‌توانید به او بگویید: «می‌دانی چیست گری؟ چون آدمی هستی که مایلی از یک آرمان یا ایدهٔ خوب حمایت کنی. همواره تحسینت کرده‌ام.» اگر چند دقیقه بعد از این که گری به خاطر تعریفی که از او کرده‌اید از شما تشکر کرد از او تقاضا کنید که دادخواست را امضا کند به طور ناخودآگاه خود را وادار به انجام این کار خواهد کرد.

کسی که با تمام وجود نیازمند احیای احساس ارزش فردی خود به واسطهٔ دیگران است همواره در جستجوی توجه و تأیید آن‌ها است تا از التهاب خود بکاهد. هر کاری که بر اساس توجه یا تأیید دیگران انجام دهیم، ما را از لحاظ عاطفی و احساسی دچار ضعف می‌کند. برای مثال، اگر بسته به نظر دیگران لباس بپوشیم یا تصمیم بگیریم، از لحاظ احساسی وابسته می‌شویم. این وابستگی به مرور ما را خودبین‌تر و آسیب پذیرتر می‌کند و بدین ترتیب به سادگی عصبانی، مضطرب و حتی افسرده می‌شویم. کمی فکر کنید: اگر ارزش فردی ما توسط دیگران تغذیه شود با یک تحسین احساس رضایت می‌کنیم؛ با یک نگاه چپ، آزرده می‌شویم و در کل، از دنیا می‌خواهیم تا ما را سیراب کند. اما چنین عطشی هیچگاه سیراب نمی‌شود!

اولین کاری که باید بکنید این است که بفهمید شخص مورد نظرتان راست دست است یا چپ دست. برای این منظور به سادگی می‌توانید از او بپرسید رنگ اولین اتومبیلش چه بوده است. وقتی نحوهٔ یادآوری او را ملاحظه کردید

سناریو گَری، شریک سابق هیلاری، سعی دارد مشتری بالقوهٔ شرکت هیلاری را بقاپد. پس از ملاقات گری با مشتری مزبور، هیلاری خیلی عادی به او می‌گوید، «متأسفم که همکاری‌مان قطع شد.» اگر گری احساس خوبی نسبت به آینده‌اش با این مشتری داشته باشد، مهربان‌تر به هیلاری پاسخ خواهد داد. هرچند، اگر فکر کند آیندهٔ خوبی با این مشتری ندارد، پاسخش احساسات واقعی او را منعکس خواهد کرد. وقتی اوضاع بر وفق مرادمان باشد راحت‌تر از تجارب تلخی که ما را به اینجا کشانده‌اند چشم‌پوشی می‌کنیم. اما اگر احساس نامساعدی از حال و روزمان داشته باشیم، نسبت به مردم و شرایطی که ما را به این «فضاحت» کشانده‌اند خشن‌تر برخورد می‌کنیم.

تکنیک چهار: حُسن پیشینه به طور کلی، هرچه فردی نسبت به آینده‌اش خوش‌بین‌تر باشد بیشتر از گذشته‌اش چشم‌پوشی می‌کند. این اصل بیشتر در موقعیت‌هایی آشکار می‌شود که گذشته به طور مستقیم با آینده مرتبط است. این حلقهٔ رابط روانشناسی فرصتی استثنایی در اختیار ما می‌گذارد تا با مقایسهٔ احساسات فرد نسبت به گذشته، افکار و احساسات حقیقی وی را نسبت به موقعیت کنونی ارزیابی کنیم.

سناریو مردی با اخم یا در حالی که مشت هایش را گره کرده به نامزدش ابراز عشق می‌کند. او چندان عاشق او نیست. یا تعمیرکار خودروی شما با لبخندی خفیف به شما می‌گوید قطعه‌ای که سفارش داده اشتباه فرستاده شده و او از این بابت متأسف است. چنین فرض کنید که او متأسف نیست، قطعه اشتباه نیست، یا هر دو. ما اغلب شاهد پیام‌های دوگانه هستیم، اما از آنجا که مغزمان در جستجوی سازمان‌دهی اطلاعات به روشی ساده و قابل درک است به سرعت آن‌ها را فراموش می‌کنیم. اما اگر دقت کنیم، می‌توانیم روند طبیعی گزینش اطلاعات را متوقف کنیم و دید واضح‌تری نسبت به آنچه واقعاً در جریان است داشته باشیم.

نشانه‌های زیر حاکی از این هستند که پیامی که طرف مقابل قصد دارد به شما القا کند واقعی نیست: - هماهنگی زمانی میان حرکات و سخنان وجود ندارد. - سر ماشین‌وار حرکت می‌کند. - حرکات با فحوای کلام مطابقت ندارند. - زمان و مدت حرکات احساسی نامتناسب به نظر می‌رسد.

سناریو یک فروشندهٔ بیمهٔ عمر با یک مشتری بالقوه به نام آقای جونز تماس می‌گیرد. دو روز پیش، همکار آقای جونز در چهل و یک سالگی دچار حملهٔ قلبی شده و درگذشته است. این حادثه روی طرز فکر آقای جونز تأثیر گذاشته و میزان علاقه‌اش به بیمهٔ عمر را افزایش داده است. اکنون اهمیت بیمهٔ عمر در نظر او بیشتر از گذشته می‌شود. هرگاه می‌خواهید نظری بر گذشتهٔ کسی داشته باشید، دقت کنید که اکنون چگونه خودش را اداره می‌کند. با نگاهی دقیق به اعمال وی می‌توانید دریابید که نگرش او تا چه حد مخدوش است. در هر صورت می‌توانید حدس بزنید که اخیراً اتفاقی رخ داده است که برداشت کنونی او از حقایق را دستخوش تغییر کرده است.

حتی خواندن روزنامه هم می‌تواند دید ما را نسبت به دنیا و خودمان عوض کند. برای مثال، پس از مطلع شدن از سقوط یک هواپیما مردم دربارهٔ خطرات پرواز مبالغه می‌کنند. دلیلش این است که سانحهٔ هوایی در حافظه بیشتر از سایر موارد زنده است. احتمالاًت تغییر نکرده‌اند، اما تعبیر و برداشت ما تغییر کرده است. متعاقباً افکار، نگرش و رفتارمان نیز تغییر می‌کند. وحشت‌مان به معنای واقعی کلمه بیشتر می‌شود، هرچند، آمار و وقایع هیچ تغییری نکرده‌اند.

فردی که حس اعتمادبه‌نفس در او جان گرفته، احتمالاً در موقعیتی قرار گرفته یا اخیراً به وضعیتی اندیشیده است که حس قدرت، احترام یا تسلط را در او بیدار کرده است.

انواع خودانگاره: الف) شخصیِ اختصاصی، ب) شخصیِ غیر اختصاصی، ج) عمومی

دنیای ما و چگونگی ارتباط ما با آن به بینش ما بستگی دارد و بینش ما ریشه در تصور فردی‌مان دارد- این که چگونه خود را می‌بینیم. خودانگارهٔ یک شخص به طور معمول ثابت است، اما بسته به رویدادهای اخیر دستخوش تغییر می‌شود. بنابراین، اغلب با توجه به آنچه در جریان است می‌توانید آنچه را رخ داده حدس بزنید.