بریده‌هایی از کتاب انور خوجه

انور خوجه در دوران جوانی به خودپسندی معروف بود و همواره تمایل داشت که در کانون توجه باشد. این رفتار خوجه را بسیاری از کسانی که او را در آن زمان می‌شناختند یادآور شده‌اند. وجه دیگر این خودپسندی، حسادت مرگبار او بود. کوچک‌ترین و پیش‌پاافتاده‌ترین چیزها می‌توانست خشم و غضب بی‌پایان او را موجب شود؛ خشم و غضبی که گاهی وقت‌ها ابعاد به راستی وحشتناکی پیدا می‌کرد.

لیری بلیشووا، که در چهارده سالگی به جنبش مقاومت کمونیستی پیوسته و در تحکیم رژیم کمونیستی سهیم بود، حالا زیر لگدهای همین رژیم له می‌شد. او حتا اجازه پیدا نکرد در آخرین لحظات عمرِ تنها دخترش در کنار او باشد.

آلبانی و اتحاد شوروی در ۱۹۶۱ روابط سیاسیشان را با یکدیگر قطع کردند و هیئت حاکمه آلبانی داستان عشقی تازه‌ای را این‌بار با چین آغاز کرد.

چند ماه بعد آلبانی به طور رسمی روابطش را با شوروی قطع کرد. این قطع رابطه به صورت رسمی در جریان برگزاری کنگره چهارم «حزب کار] کمونیست [آلبانی» اعلام شد. شکاف بین دو کشور به قدری عمیق بود که نخست‌وزیر آلبانی] محمد شهیو[مدام بین سخنان یوری آندروپوف، رئیس هیئت نمایندگی شوروی در کنگره چهارم حزب کمونیست آلبانی، می‌پرید.

این گفتگو که در آوریل ۱۹۴۹ ثبت شد، احتمالا جالب‌ترین بخش از دیدارهای انور خوجه با استالین بود. این‌ها دیدارهایی بود بین عضو سابق مدرسه علمیه مسیحی در گرجستان که هرگز کشیش نشد ] استالین [و پسر امام‌جمعه‌ای آلبانیایی که اولین مدرسه‌اش مکتبی اسلامی بود] خوجه[. این‌طور به نظر می‌رسد که آن‌ها جز در باره مذهب هیچ حرف دیگری برای گفتن به یکدیگر نداشتند.

خوجه همچنین از استالین درخواست کرد که به وی اجازه دهد با دستان باز همه عناصر طرفدار یوگوسلاوی را در داخل حزب کمونیست آلبانی پاکسازی و حذف کند. از قرار معلوم همه درخواست‌های وی پذیرفته شد.

آلبانی مطمئنآ جمهوری هفتم یوگوسلاوی می‌شد به شرطی که استالین هم این الحاق را تأیید می‌کرد. اما درست در همین زمان استالین و مارشال تیتو، با یکدیگر درگیر نزاعی تلخ و شدید شدند تا آن‌جا که دفتر سیاسی حزب کمونیست شوروی در ۲۷ مارس ۱۹۴۸ طی بیانیه‌ای عمومی تیتو را محکوم کرد.

خوجه در کتاب خاطراتش سبک زندگی لوکس تیتو را مسخره کرده

کینه‌ای که خوجه بعدها از دوشان ماگوشا به دل گرفت آشکارا در پیوند با این موضوع بود که ماگوشا در اوج منازعه آلبانی و یوگوسلاوی، بر صفحه تلویزیون یوگوسلاوی پدیدار شد و علنی این واقعیت را به انور خوجه یادآوری کرد که اگر حمایت یوگوسلاوی نبود وی هرگز نمی‌توانست منصب رهبری حزب کمونیست آلبانی را مالِ خود کند.

میلووان جیلاس ] از رهبران حزب کمونیست یوگوسلاوی [در دیداری که با استالین در مسکو داشت به پرسش او در باره انور خوجه این‌گونه پاسخ داده بود: من از گفتن پاسخی سرراست و روشن اجتناب کردم، اما استالین دوباره همان نظری را در باره انور خوجه ابراز کرد که رهبران یوگوسلاوی به آن باور داشتند. او گفت: «خوجه خرده‌بورژوایی است که به ملی‌گرایی تمایل دارد؛ درست می‌گویم؟ بله ما هم این‌گونه فکر می‌کنیم. آیا به نظرت دزودزه قدرتمندترین مرد آلبانی نیست؟

بریتانیایی‌ها نه‌تنها تسلیحات، یونیفورم و مهمات که حتا مقادیر در خور توجهی سکه‌های طلا در اختیار پارتیزان‌های آلبانیایی گذاشتند تا صرف مبارزه پارتیزان‌ها علیه فاشیست‌ها شود.

. در غالب کتاب‌هایی که در باره تاریخ جنگ جهانی دوم نوشته و چاپ شده است، اسناد کاملا روشنی در باره نقش مهم بریتانیایی‌ها در تأمین تسلیحاتی و اطلاعاتی نیروهای پارتیزانی در منطقه بالکان وجود دارد. اما انور خوجه در کتاب خاطراتش همه این واقعیت‌ها را کتمان کرده است.

خط تروریستی عمدتآ مورد تأکید دوشان ] ماگوشا [، میلادین] پوپوویچ [و لیری] گگا[بود. من در این مورد صرفآ دنباله‌روی میلادین بودم. موقعی که کسی از جبهه می‌آمد و به ما می‌گفت که فلان فرد به نحو نامناسبی عمل کرده است، تصمیم می‌گرفتیم که آن فرد باید اعدام شود. ما در باره این موضوع هیچ خط روشنی نداشتیم. (۱۴)

همه مخالفان سیاسی ما، حتا آن‌هایی که خائن یا تبهکار نبودند، «دشمنان خلق» تلقی شدند و ما سعی کردیم آن‌ها را از روی زمین پاک کنیم ]...[به دنبال ورود نیروهای ما به تیرانا، شصت نفر را اعدام کردیم؛ در این‌جا فهرست اسامی آن‌ها آورده شده است. من این آدم‌ها را می‌شناختم و باید بگویم که هیچ‌کدام آن‌ها سزاوار مرگ نبودند. مطمئنیم که اعدام‌های دیگری هم صورت گرفته است. تعداد این اعدام‌ها باید بالای صد نفر باشد. ما اعتقاد داشتیم که حذف این دشمنان به تحکیم پیروزی ما کمک می‌کند.

فکرش را بکنید، خوجه آن‌قدر مصمم بود که حتا شوهرخواهرش را هم کشت!

کمال آتاتورک، بنیانگذار ترکیه، یک سال قبل از مرگش به مجله‌ای آمریکایی گفته بود: «غرب هرگز کمونیسم را درک نخواد کرد.»

عزم محکم آن‌ها برای نبرد با نیروی اشغالگر خارجی موجب شد تا آمریکایی‌ها و بریتانیایی‌ها حمایت خود را شامل حال آن‌ها بکنند.

در آن زمان حزب کمونیست آلبانی هنوز هیچ رهبر رسمی‌ای نداشت و کسی که همه تصمیم‌ها را از جانب رهبری حزب می‌گرفت شخص میلادین پوپوویچ یوگوسلاو بود.

از اجلاس هجدهم مارس ۱۹۴۳ «دفتر سیاسی» ] پولیت بورو [جدیدی بیرون آمد که این افراد را شامل می‌شد: انور خوجه، کوچی دزودزه، ناکو اسپیرو، لیری گگا، یمر دیشنیتسا، رمضان چیتاکو، گیین مارکو و کریستو تملکو. چهل سال بعد، فقط انور خوجه هنوز عضو دفتر سیاسی بود؛ کوچی دزودزه و لیری گگا توسط جوخه تیربارانکرده بود؛ گیین مارکو و کریستو تملکو در زندان در حال پوسیدن بودند، یمر دیشنیتسا و رمضان چیتاکو هم مدت‌ها قبل از حزب اخراج شده بودند.

در هجدهم مارس ۱۹۴۳ هیچ‌کسی باقی نمانده بود که بتواند جلوی به قدرت رسیدن انور خوجه در حزب کمونیست آلبانییوگوسلاو، که همچنان صاحب‌اختیار حزب کمونیست آلبانی بود، منصب رهبری حزب را مالِ خود کرده بود.