بریده‌هایی از کتاب پل پوت

کامبوجی‌ها و ویتنامی‌ها در اواخر دهه ۱۹۶۰ شرکای معذب یکدیگر بودند. اما به هر حال شریک بودند. پایگاه تازه حزب کمونیست کامبوج در راتاناکیری مظهر بارز این همزیستی اجباری بود.

در نامه، کامبوجی‌ها به اطلاع چینی‌ها رسانده بودند که به زودی «جنگ توده‌ای» در کامبوج آغاز خواهد شد. ویتنامی‌ها از خود می‌پرسیدند که چرا کامبوجی‌ها باید این موضوع را به اطلاع چینی‌ها برسانند. علاوه بر این، قضیه قیام هم باعث نگرانی ویتنامی‌ها شد.

مثل همه تماس‌ها بین حزب کمونیست کامبوج و پکن در این دوران، پیام مذکور به واسطه ویتنامی‌ها منتقل شد. آن‌ها همه پیام‌های این چنینی را ابتدا باز می‌کردند و می‌خواندند و اگر اشکالی در آن نمی‌دیدند تحویل سفارت چین در هانوی می‌دادند. جای تعجب نیست که این پیام ناقوس‌های هشدار را برای ویتنامی‌ها به صدا درآورد. این‌که کامبوجی‌ها چنین کورکورانه و برده‌وار مدح و ثنای رهبر چین را گفته بودند

سیهانوک یک سیاست دوگانه را دنبال کرد. او از یک طرف، اکثریت دهقانان شورشی را که حدود چهارصد تا پانصد نفر می‌شدند مشمول عفو ملوکانه قرار داد، و از طرف دیگر به ارتش اختیار تام داد که به محض خاتمه یافتن شورش‌ها انتقام خونینی از بقیه دهقانان شورشی بگیرد. تنبیه و مجازاتی که از پی آمد جان صدها نفر را گرفت و باعث شد تا اکثریت مردم ساملوت و مناطق اطراف به طرز علاج‌ناپذیری معاند با رژیم باقی بمانند.

سیهانوک نمی‌توانست تحمل کند که دهقانان کامبوجی علیه او دست به قیام زده‌اند؛ دهقانانی که او دوست داشت آن‌ها را «فرزندان» خویش بنامد. فکر به این موضوع به قدری برای سیهانوک ناراحت‌کننده بود که زمانی که روزنامه فرانسوی لوموند و دیگر روزنامه‌های فرانسوی ناآرامی‌های روستایی را به عنوان قیام علیه وی تعبیر کردند خشم و عصبانیتش به اوج رسید.

استفاده از «روش‌های نبرد غیر مسالمت‌آمیز» از سال ۱۹۶۰ به بعد در دستور کار حزب کمونیست قرار گرفته بود. اما سومین پلنوم حزب کمونیست کامبوج، در اکتبر ۱۹۶۶، نه‌تنها هیچ تاریخ خاصی را برای آغاز نبرد مسلحانه مشخص نکرده بود بلکه هیچ برنامه هماهنگ‌شده‌ای برای آغاز قیام عمومی نداشت. حزب باید منتظر می‌ماند تا سولوت سور ( پل پوت) مقر تازه رهبری حزب را در راتاناکیری برقرار و ارتباط با بقیه مناطق کشور را سازماندهی می‌کرد.

حوادث ساملوت باعث ایجاد مسائلی برای هر دو طرف منازعه، حزب کمونیست و رژیم سیهانوک، شد. برای حزب کمونیست کامبوج، فوران خشم روستایی چنان فرصت خوبی بود که نباید آن را از دست می‌داد. اما این فوران خشم به قدری تند و سریع اتفاق افتاد که حزب نتوانست حداکثر استفاده را از آن بکند.

دهقانان از فروش اجباری برنج‌هایشان و از دست کارمندان و مأموران فاسد محلی عصبانی بودند. نفرت از درخواست‌های مقامات برای کار مجانی و «کمک‌های مالی داوطلبانه» برای اجرای پروژه‌های دولتی شایع و رایج بود. مصادره زمین‌های دهقانان و دادن این زمین‌ها به افسران بلندمرتبه ارتش نیز باعث عصبانیت دهقانان می‌شد. دولت همچنین هیچ ابایی نداشت که زمین‌های دهقانان را مصادره کند و این زمین‌ها را برای کار کشاورزی در اختیار آبادی‌نشین‌های جوانانِ بی‌کار شهری قرار بدهد.

در این‌جا چند عامل دست به دست هم داده بود تا فاجعه شکل بگیرد: قوی بودن گرایشات مرکزگریزانه به دلیل نزدیکی ایالت باتامبانگ به تایلند؛ عدم اجرای کامل دستورات دولتی؛ و تحریک‌آفرینی دو ساله نیروهای کمونیست تحت فرمان رائوس نهیم.

مسئله این بود که کمونیست‌های ویتنامی برنج دهقانان کامبوجی را با بهایی به مراتب بیشتر از دولت کامبوج خریداری می‌کردند. به این ترتیب دولت کامبوج برای وادار کردن دهقانان به فروش برنج‌هایشان به دولت مجبور به توسل به زور بود. در جنوب ایالت باتامبانگ وضع از هر جای دیگری وخیم‌تر بود

پیشینه رائوس نهیم به دهه ۱۹۴۰ برمی‌گشت؛ به دورانی که وی فرماندهی بخشی از نیروهای ایساراک را بر عهده داشت. در اواخر ۱۹۶۴ و اوایل ۱۹۶۵ که ایده ازسرگیری فعالیت‌های چریکی در جلسات کمیته مرکزی حزب کمونیست کامبوج مطرح شد، رائوس نهیم بلافاصله دست به کار آماده‌سازی پیروانش شده بود. یکی از اولین اقدامات نیروهای رائوس انفجار پل راه‌آهن بر روی رود دَم و تخریب واگن‌های مسافربری قطار بود.

خیو سامفون، هو یون و هو نیم که در انتخابات اخیر پارلمان پیروز شده و موفق به حفظ صندلی‌های نمایندگیشان شده بودند، تدریجآ شروع به فاصله‌گیری از سیهانوک کردند. این آغاز سیاست‌های طردی و تحریمی‌ای بود که بعدآ به یکی از مشخصه‌های بارز سبک سیاسی حزب کمونیست کامبوج مبدل می‌شد.

پس از سرنگون شدن سوکارنو، حدود سیصدهزار عضو حزب کمونیست اندونزی در جریان یک قتل‌عام کمونیست ستیزانه سلاخی شده بودند. سولوت سور ( پل پوت ) از ماجرای مذکور این درس را گرفت که به بورژوازی نمی‌توان اعتماد کرد و استراتژی ویتنامی‌ها( در مورد همکاری با سیهانوک) نادرست است. سور حالا مطمئن شده بود که «همزیستی کمونیست‌ها با سیهانوک» ناممکن است، زیرا تضاد بین این دو بسیار عمیق است.

سیهانوک سپس به فیلمسازی آماتور رو آورد. ظاهرآ با این کار می‌خواست اعتماد به نفس آسیب‌دیده‌اش را جبران کند.

حتا حالا در یک بازنگری به گذشته، درک این موضوع آسان نیست که چه چیزی سیهانوک را وادار به این خودزنی کرد. او مدت ۲۵ سال، ابتدا به عنوان پادشاه، سپس به عنوان رئیس سنگکام و عاقبت به عنوان رئیس کشور، کامبوج را هدایت کرده بود: فرسایش قدرت؛ اشباع‌شدگی از حکومت تک‌نفره در کشوری که استبداد خود را در قالب دموکراسی جا می‌زند؛ و قوه تشخیص و تمیزی که به واسطه تملق‌گویی درباریان به همراه مطالبی که از شدت تملق باعث تهوع خواننده می‌شد در تک تک صفحات روزنامه‌های کامبوج چاپ می‌شد. ا

یک ماه بعد، سیهانوک دومین غافلگیری بزرگش را رو کرد. او به جای این‌که خودش به روال گذشته نخست‌وزیر و اعضای کابینه را انتخاب کند از پارلمان خواست که این کار را انجام بدهد. دوباره نتیجه حاصله خلاف میل و علاقه او بود. در هجده اکتبر، نمایندگان پارلمان لون نول را به عنوان نخست‌وزیر انتخاب کردند. لون نول یک هفته بعد اعضای دولتش را که جملگی از جناح راست بودند معرفی و شروع به کار کرد.

یک ماه بعد، سیهانوک دومین غافلگیری بزرگش را رو کرد. او به جای این‌که خودش به روال گذشته نخست‌وزیر و اعضای کابینه را انتخاب کند از پارلمان خواست که این کار را انجام بدهد. دوباره نتیجه حاصله خلاف میل و علاقه او بود. در هجده اکتبر، نمایندگان پارلمان لون نول را به عنوان نخست‌وزیر انتخاب کردند. لون نول یک هفته بعد اعضای دولتش را که جملگی از جناح راست بودند معرفی و شروع به کار کرد.

در تابستان آن سال، سیهانوک فراخوان برگزاری انتخابات پارلمانی را داده بود. او برای اولین بار از زمان دهه ۱۹۵۰، خودش کاندیداها را انتخاب نکرد.

کامبوجی‌ها هنوز آمادگی سرپیچی علنی از «برادران بزرگ‌ترِ» ویتنامی‌شان را نداشتند. اما آن‌ها موارد زیر را تصویب کردند: گسترش شبکه‌های زیرزمینی در شهرها؛ نبرد سیاسی فعالانه‌تر؛ و توسعه «خشونت انقلابی» و نهایتآ «خشونت مسلحانه» در زمانی که شرایط اقتضا کند.

اجلاس پلنوم سوم مجموعآ شش هفته طول کشید. تا ۲۵ اکتبر ۱۹۶۶ که پلنوم سوم به پایان کارش رسید، رهبران حزب کمونیست کامبوج در باره سه موضوع بسیار حساس و حیاتی با یکدیگر بحث و گفتگو کرده بودند. آن‌ها اسم حزب را تغییر دادند: «حزب کارگران کامبوج» از این پس «حزب کمونیست کامپوچیا» نامیده می‌شد.