بریده‌هایی از کتاب پل پوت

شاهزاده برای اولین بار در طول زندگی‌اش در معرض همان رفتارهای اوباش‌گرایانه‌ای قرار گرفته بود که خودش غالبآ از آن برای سرکوب مخالفانش در کنگره‌های سنگکام استفاده می‌کرد. در زمان رأی‌گیری فقط یکی از نمایندگان صحن مجلس را ترک کرد. بقیه ۹۱ نماینده لایحه «رأی عدم اعتماد به شاهزاده نورودوم سیهانوک» را تصویب کردند.

سیریک فریاد برآورد: «نول، دوست من، اگر تو این کاغذ را امضا نکنی، ما تو را خواهیم کشت!» نخست‌وزیر درحالی‌که گریه می‌کرد فرمان برکناری سیهانوک را امضا کرد. چند ساعت بعد، خودروهای زرهی ایستگاه رادیو را محاصره کردند، سه تانک در جلوی ساختمان مجلس ملی موضع گرفتند، خطوط تلفن و تلگراف بین‌المللی قطع و فرودگاه‌های کشور بسته شد.

نه لون نول، نه سیریک ماتاک، هیچ‌کدام کانال ارتباطی مستقیمی با آمریکایی‌ها نداشتند، اما هر دو مطمئن بودند که تغییر رژیم کامبوج از دعای خیر آمریکایی‌ها برخوردار خواهد شد.

سیهانوک برای مدت‌های مدید آن‌قدر به کامبوجی‌ها گفته بود که کشور بدون او نمی‌تواند به حیاتش ادامه دهد که خودش هم باورش شده بود. نهایتآ، او نه قربانی سیا، آن‌طورکه خودش ادعا می‌کرد، که قربانی نخوت و تکبرش شد.

در شب یازدهم مارس ۱۹۷۰، شاهزاده سیهانوک در پاریس بیانیه‌ای منتشر کرد و طی آن از حوادث به وجود آمده در کشورش اظهار تأسف کرد. او در این بیانیه، بدون این‌که نام کسی را ببرد، افرادی را محکوم کرد که هدفشان نابود کردن جبران‌ناپذیر رابطه دوستانه کامبوج با اردوگاه سوسیالیستی است. سیهانوک با لحن تهدیدآمیزی اضافه کرد که موقع بازگشت به کشورش از کامبوجی‌ها خواهد خواست که بین او و این خائن‌ها یکی را انتخاب کنند.

معلوم نیست که سیهانوک آیا واقعآ خواهان ادامه تظاهرات تا اخراج سفرای ویتنامی از کامبوج بود یا نه. همچنین معلوم نیست که هدف لون نول و سیریک ماتاک از دامن زدن به تظاهرات ضد ویتنامی دقیقآ چه چیزی بوده است. آیا آن‌ها از این طریق می‌خواستند کنترل یک موضوع کلیدی در سیاست خارجی کامبوج را از دست سیهانوک خارج کنند یا، خیلی ساده، شورش‌ها را نوعی مکمل سیاست خارجی سیهانوک تلقی می‌کردند. یا شاید هم آن‌ها امیدوار بودند که از طریق ایجاد جوِّ خشونت در کشور و دامن زدن به نفرت عمومی علیه «دشمنان اجدادی» ( ویتنامی‌ها) شرایط سیاسی مناسب برای اقدام قاطع علیه سیهانوک را فراهم کنند.

در سال ۱۹۶۵ که سولوت سور( پل پوت ) از هانوی دیدار کرد، ویتنامی‌ها او را بر اساس مدل نامگذاری خودشان «برادر اول» نامیدند که منظور از آن قدیمی‌ترین عضو «خانواده» انقلابی کامبوج بود. سولوت سور بعدآ هرگاه که با رفقای ویتنامی دیدار می‌کرد از همین اسم( برادر اول) برای خودش استفاده می‌کرد. رهبران کمونیست کامبوجی بعدها از این نوع نامگذاری‌ها برای نامیدن خودشان بهره بردند. سولوت سور در بین نخبگان حزبی به «برادر نخست» و نون چی به «برادر دوم» معروف بود.

در شرایطی که کامبوجِ سیهانوک در آن قرار داشت، یک حزب انقلابی هیچ گزینه‌ای جز مخفی‌کاری نداشت. خود اربابان ویتنامی حزب کمونیست کامبوج نیز روی مخفی‌کاری تأکید و اصرار داشتند.

کمونیست‌های چینی در طول جنگ داخلی، به تأسی از رهنمودهای مائوئیستی، اعتقاد داشتند که زندانیان دشمن را می‌توان و می‌بایست به طرف اردوی خودی جلب کرد و آن‌ها را به جنگیدن در راه تحقق آرمان‌های کمونیستی ترغیب کرد. اما این رویکرد مائوئیستی که در حین جنگ داخلی چین ابزار کارآمدی در دست مبارزان مائوئیست بود، طبیعتآ هرگز مورد توجه کمونیست‌های کامبوجی قرار نگرفت. در فرهنگ‌های کونفسیوسی چین و ویتنام، آدم‌ها، از حیث نظری، همیشه قابلیت اصلاح را دارند. اما در فرهنگ خمری انسان‌ها قابلیت اصلاح ندارند و «خط تمایز» مطلق است.

تا اواخر دهه ۱۹۶۰، ناتوانی سیهانوک در تحمل انتقادات یا حتا بحث و گفتگو، و نیز اصرارش بر این‌که وی در هر مسئله قابل تصوری بهتر از هر کس دیگری جواب را می‌داند، باعث نابودی هر گونه بحث و مناظره‌ای در کامبوج شده بود. آن‌هایی که می‌توانستند اپوزیسیون قانونی رژیم باشند و از این طریق نقش سازنده‌ای را در حل مسائل و مشکلات کشور ایفا کنند یا به خانه‌نشینی و سکوت یا به فرار از کشور وادار شده بودند. در یک کشور استبدادی به شدت فاسد و رنجور از بی‌عدالتی‌های اجتماعی و اقتصادی، شورش مسلحانه نه تنها انتخاب طبیعی که انتخاب ناگزیر هر جوان متعهد میهن‌دوستی بود. وانگهی، شورش کامبوجی‌ها، در مراحل نخستینش، تفاوت چندان آشکاری از تعارض‌های مشابه در دیگر کشورهای جهان نداشت.

تقریبآ سه سال پیش بود که سیهانوک در شرایط مشابهی، در حین دوره اول نخست‌وزیری لون نول، اقدام به ترک کشور کرده بود. در آن زمان، غیبت او به حل مشکل سیاسی‌ای که کشور گرفتارش بود کمک کرد. این‌دفعه مسئولیت امور کشور به دست سیریک ماتاک سپرده شده بود، زیرا لون نول در اروپا مشغول سپری کردن دوران نقاهتش بود. سیهانوک پیش خودش حساب کرده بود که با خروج از کشور و فاصله‌گیری از مسائل و مشکلات آن، به اندازه کافی طناب در اختیار پسر عموی مسئله‌سازش ( سیریک ماتاک ) خواهد گذاشت تا با آن خودش را دار بزند.

سیهانوک سپس در اواخر دسامبر ۱۹۶۹ به چهار وزیر کابینه، که همگی نیز از سرسپردگان قدیمی‌اش بودند، دستور داد که استعفا بکنند. سیهانوک امیدوار بود از این طریق دولت لون نول دستخوش بحران شود. چهار وزیر مورد اشاره از فرمان سیهانوک تبعیت کردند اما هیچ بحرانی به وجود نیامد.

تا پایان سال ۱۹۶۹، یک بن‌بست تمام‌عیار در روابط میان سیهانوک و لون نول شکل گرفته بود. دولت و پارلمان هم در برابر یکدیگر ایستادند. هیچ مقامی، نه لون نول، نه سیریک ماتاک، و نه حتا خود سیهانوک، نمی‌دانستند آخر وعاقبت این تقابل‌ها به کجا خواهد انجامید.

شاهزاده سیهانوک هر روز نسبت به روز قبل احساس محدودیت بیش‌تری می‌کرد. دولت به او فشار می‌آورد که تنها به انجام وظایفی بپردازد که در قانون اساسی کشور برای او مشخص شده است. این چیزی بود که شاهزاده نمی‌توانست تحملش بکند. سفیر فرانسه در کامبوج به وزیر امور خارجه فرانسه نوشت: «سابقآ هر حکم و فرمانی از جانب سیهانوک صادر می‌شد اما امروزه سیاست داخلی کامبوج تقریبآ به طور کامل از دستان وی خارج شده است.»

سیریک ماتاک، مردی که از رئیسش ( لون نول نخست‌وزیر) قدرتمندتر محسوب می‌شد، عزمش را جزم کرده بود که این بار اجازه ریاکاری و حقه‌بازی را به سیهانوک ندهد. دولت این بار اصرار داشت که خودش باید در رأس امور اجرایی کشور باشد.

اما واقعیت این بود که روابط میان سیهانوک و لون نولبا انتصاب سیریک ماتاک، دشمن ازلی و ابدی سیهانوک، به عنوان معاونش کاری کرد که سیهانوک بیش از پیش به او بی‌اعتماد شود.

در همان ماهی که نون چی در راه بازگشت از مقر رهبری حزب ( در پایگاه «ک ـ ۵») بود تا کمیته‌های منطقه‌ای حزب را در جریان استراتژی تازه حزب بگذارد، لون نول به عنوان نخست‌وزیرِ «دولت نجات و رهایی ملی» سوگند یاد کرد. قرار بود که این دولت تازه در قیاس با هر دولت سابقی در کامبوج، به صورت علنی‌ای آمریکایی‌خواه‌تر و راست‌گراتر باشد. سیهانوک اعلام کرد که نخست‌وزیر جدید دارای کارت سفید برای انجام هر کاری است که فکر می‌کند برای احیای اقتصاد زمینگیر شده کشور و پایان‌بخشی به شورش خمرهای سرخ ضرورت دارد.

در ژوئیه ۱۹۶۹، نون چی برای شرکت در جلسه کمیته پایداری کمیته مرکزی حزب کمونیست کامبوج سفر محرمانه‌ای به ایالت راتاناکیری کرد. در این جلسه تغییر مهمی در خط‌مشی سیاسی حزب به تصویب رسید. حزب کمونیست کامبوج برای سه سال گذشته سیهانوک را به عنوان مظهر اصلی «نظام سلطنتی و به این نتیجه رسیده بود که هدف اصلی حملات حزب باید شخص لون نول و جناح راست طرفدار آمریکا باشد.

حزب کمونیست کامبوج برای سه سال گذشته سیهانوک را به عنوان مظهر اصلی «نظام سلطنتی و به این نتیجه رسیده بود که هدف اصلی حملات حزب باید شخص لون نول و جناح راست طرفدار آمریکا باشد.

یک ژنرال آمریکایی بعدها گفت: «هدف ایالات متحده آمریکا در کامبوج انجام یک عملیات پیشگیرانه بود. همان‌طورکه می‌دانید، آمریکا و دو متحد دیگرش( ویتنام جنوبی و تایلند) داشتند از جاده پایین می‌آمدند و گرگ‌ها هم در حال نزدیک شدن بودند، و لذا ما باید طعمه‌ای جلوی آن‌ها می‌انداختیم و به آن‌ها اجازه می‌دادیم که آن را بجوند.» تا اواسط سال ۱۹۶۹ کامبوج به داخل تعارضی کشیده شد که تا آن زمان هر کاری را برای اجتناب از آن انجام داده بود.