بریده‌هایی از کتاب پاسخ‌های کوتاه به پرسش‌های بزرگ

آیا خدا وجود دارد؟

در ارتباط با قوانین طبیعت من نیز هم‌چون اینشتین از واژهٔ خدا در معنای غیرشخصی استفاده می‌کنم و بدین‌ترتیب درک ذهن خدا در واقع درک قوانین طبیعت است. پیش‌بینی من این است که تا پایان این قرن ذهن خدا را خواهیم خواند.

اگر شما هم مثل من بپذیرید که قوانین طبیعت ثابت هستند آن‌گاه دیری نمی‌پاید که بپرسید پس نقش خداوند در ارتباط با آن‌ها چیست؟ این همان بخش اعظم تضاد بین علم و دین است.

جهان‌هستی مکانی بی‌رحم است.

زندگی‌ام را وقف سفر در سرتاسر جهان‌هستی کرده‌ام، البته در درون ذهنم.

اگر حاصل‌جمع محتوی جهان هیچ است آن‌گاه برای خلق آن به خدا نیازی نیست. در آشپزی کیهانی جهان‌هستی در حکم یک ناهار رایگان تمام عیار است.

برای بعضی‌ها این همان جایی است که وجود خدا دوباره مطرح می‌شود. این خدا بود که انرژی و فضا را خلق کرد و مِه‌بانگ لحظهٔ خلقت بود. اما دانشمندان در این خصوص داستان متفاوتی را مطرح می‌کنند. اگرچه خودم را در معرض دردسر قرار می‌دهم؛ اما فکر می‌کنم از پدیده‌های طبیعی که موجب وحشت وایکینگ‌ها می‌شد، به مراتب درک بهتری داریم. حتی می‌توانیم فراتر از تقارن زیبای انرژی و مادّه گام برداریم که توسط اینشتین کشف شد. می‌توانیم از قوانین طبیعت استفاده کنیم تا به ریشه‌های اصلی جهان برسیم و کشف کنیم که آیا وجود خدا تنها راه توصیف آن است.

قوانین علمی که تحول جهان‌هستی را تعیین می‌کنند گویای حالت آن در هر لحظه‌اند. این قوانین شاید توسط خدا وضع شده باشند و شاید هم نشده باشند؛ اما او نمی‌تواند در شکست این قوانین مداخله و یا آن‌ها را نقض کند. بدین ترتیب آن‌چه می‌ماند آزادی عمل خدا در انتخاب حالت اولیهٔ جهان‌هستی است هرچند به نظر می‌رسد در این خصوص هم قوانینی وجود دارند. بنابراین چنین به نظر می‌رسد که خداوند اصلاً هیچ آزادی عملی نداشته است.

قبل از مِه‌بانگ چه رخ داده است؟ طبق فرضیهٔ بدون مرز این پرسش که قبل از مِه‌بانگ چه رخ داده پرسشی بی‌معنی است و در واقع شبیه آن است که بپرسیم جنوبِ قطب جنوب کجاست - به این دلیل که اساسا قبل از مِه‌بانگ زمان وجود نداشته که به آن رجوع کنیم. مفهوم زمان فقط درون جهان‌هستی معنا دارد.

انسان می‌تواند خداوند را هم‌چون تجسم قوانین طبیعت تلقی کند. اما این آن چیزی که اغلب مردم در خصوص خدا فکر می‌کنند نیست. منظور آن‌ها یک موجودیت بشرگونه است یعنی شخصی که انسان می‌تواند با او یک ارتباط شخصی داشته باشد. هنگامی که شما به گسترهٔ وسیع جهان، زندگی تصادفی و ناچیز بودن بشر در آن نگاه کنید، متوجه می‌شوید که چنین دیدگاهی غیرقابل باور است.