بریده‌هایی از کتاب سوسیالیسم

از این زاویه قیام توده‌ای سال ۱۹۵۳ که رژیم آلمان شرقی با کمک نیروهای شوروی بی‌رحمانه آنها را درهم شکست مشکلی را عیان می‌کنند. چطور در کشور کارگران قیام «کارگری» وجود دارد؟ «طبقهٔ کارگر» به منزلهٔ یک کل، تحت نام سوسیالیسم در قدرت است و منطقاً طبقهٔ کارگر نمی‌تواند علیه خودش قیام کند. بار دیگر عدم تطابقی میان مردم واقعی و «مردم» به منزلهٔ یک جماعت برگزیدهٔ ایده‌آل وجود داشت و سوسیالیسم به‌ناچار باید توضیحی برای آن می‌یافت.

اگر یک مدل اقتصادی یک‌بار، دوبار، سه بار یا چهار بار شکست بخورد این ادعا که این ایده در اصل ایدهٔ خوبی بوده و فقط بد اجرا شده است شاید باورکردنی باشد. اجرای ضعیف می‌تواند بهترین ایده‌های اقتصادی را ویران کند. اگر برای بار هشتم، نهم و دهم هم شکست بخورد بدون وجود یک مثال نقض مثبت، این ادعا باورپذیری‌اش را از دست می‌دهد

در همین حال، چین از اقتصاد سوسیالیستی فاصله گرفت. میزان آزادی اقتصادی کشور (در مقیاس ۰ تا ۱۰) از ۳.۶ در سال ۱۹۸۰ تا اواسط دههٔ ۱۹۸۰ به ۴ رسید، در اواسط دههٔ ۱۹۹۰ به ۵ و در اواسط دههٔ ۲۰۰۰ به ۶ صعود پیدا کرد. این عدد همچنان از تایوان و هنگ‌کنگ کم‌تر است، اقتصاد چین هنوز فاصلهٔ زیادی با بازار آزاد نظام سرمایه‌داری دارد اما میلیون‌ها کیلومتر از مائوئیسم فاصله گرفته است. نتیجهٔ آن، یک «جهش رو به جلو» ی واقعی بود. از سال ۱۹۸۰، تولید ناخالص داخلی چین پنجاه برابر افزایش پیدا کرده است. در اوایل دههٔ ۱۹۸۰، تایوان که جهت پیشرفت مخالف چین داشت، ده برابر از چین ثروتمندتر بود. امروزه، این کشور «فقط» سه برابر ثروتمندتر از چین است.

شاید درست باشد که بیشتر منتقدان سوسیالیسم نسبت به جنایات نظام‌های دیگر توجه کمتری نشان داده‌اند. اما این به معنی تأیید ضمنی دیگر نظام‌ها نیست. دلیل این مسئله هم این است که نازیسم، استعمار، تجارت برده، جنگ ویتنام و... جنبش‌های رایج روز نیستند. امروزه هیچ نیروی سیاسی‌ای وجود ندارد که بخواهد این جریان‌ها را احیاء کند. هیچ فردی استدلال نمی‌کند که نازیسم یا برده‌داری جنبش‌های «شریفی» بودند که فقط «به شکلی بد اجرا شده‌اند». هیچ‌کس دلیل نمی‌آورد که نسخهٔ هیتلر از نازیسم، نازیسم «واقعی» نبود یا این‌که برده‌داری آن‌طور که در دوران تجارت بردگان رواج داشت، برده‌داری «واقعی» نیست.

وسواس نسبت به «خرابکاران» و «کارشکنان»، ویژگی پایدار حکومت شوروی بود. از آنجایی که خطا در شکست‌های اقتصادی هرگز به خود سیستم سوسیالیستی مربوط نمی‌شد، بنابراین هر زمان که شکستی بروز می‌کرد مقصران باید شناسایی می‌شدند. همین دیدگاه منجر به شناسایی دائمی دسیسه‌گران، بازداشت‌ها و اعدام‌های دسته‌جمعی بر اساس اتهامات ساختگی شد. هر چند برای مدافعان اتحاد شوروی غیر قابل تصور بود که سیستم عدالت شوروی به صورت تصادفی مردم را اعدام کند، بنابراین اتهامات خرابکاری و کارشکنی می‌بایست واقعی باشد.

تا وقتی که تجربهٔ سوسیالیستی در دوران اولیه‌اش است تقریبا هیچ‌کس بحثی روی اعتبار سوسیالیستی‌اش ندارد. برعکس، عملا تمام رژیم‌های سوسیالیستی دوره‌های اوج‌شان را گذرانده‌اند و طی آن مشتاقانه از سوی بسیاری از روشنفکران غربی تحسین شده‌اند. تنها بعد از این رویداد (یعنی زمانی که آن‌ها مایهٔ شرمندگی نهضت سوسیالیسم شدند) است که نسخه‌های سوسیالیستی آنان بر مبنای تجربهٔ گذشته «غیرواقعی» لقب می‌گیرند.

تداعی معانی‌های متداول با سرمایه‌داری شامل «حریص»، «خودخواه»، «فاسد» و «تفرقه‌انداز» (همچنین «نوآورانه») بود. تداعی‌های معانی متداول با سوسیالیسم عبارت بودند از «برای منفعت جامعه، به‌جای منافع شخصی»، «بیشترین منفعت برای اکثر مردم» و «عادلانه»، عباراتی که تقریبا برای هیچ‌کس در بریتانیا معانی سرمایه‌داری را تداعی نمی‌کند

از دیدگاه سوسیالیستی، این واقعیت که سوسیالیسم بیش از ۲۰ بار شکست خورده است تنها ثابت می‌کند که بیش از ۲۰ دولت فاقد ارادهٔ توانمندسازی کارگران بوده‌اند. خطای اساسی سوسیالیست‌ها در اینجا این است که یک ویژگی نهادی را –که یک دولت می‌تواند طرح و عرضه کند– با یک نتیجه اشتباه می‌گیرند

تصور کنید که یک چهرهٔ عمومی مثل اوون جونز مقاله‌ای بنویسد با عنوان «من به عدالت اجتماعی پایبند می‌مانم اما پس از ونزوئلا از سوسیالیسم دست کشیده‌ام» یا «بیایید با خودمان صادق باشیم: بله، این سوسیالیسم بود که ونزوئلا را ویران کرد». آنها با این کار صدها هزار نفر از پایگاه طرفداران‌شان را ناامید خواهند کرد. خودفروخته و خائن نام خواهند گرفت. موقعیت خود را به عنوان یک روشنفکر عمومی به خطر خواهند انداخت. هزینهٔ دست کشیدن از یک آرمان غلط برای آنان بسیار بیشتر از یک فرد متوسط خواهد بود. اما داشتن باور غلط هیچ هزینه‌ای ندارد

مالکیت عمومی افسانه و سراب است