بریده‌هایی از کتاب پشت پرده ریاکاری

خیلی از آدم‌ها نیازمند نظارتی در پیرامون خود هستند تا کار درست را انجام دهند.

در سریالی تلویزیونی کاراکتر سامانتا جونز پیشاپیش خودش را درگیر رابطه‌ای متعهدانه کرده است. ولی پس از مدتی شروع می‌کند به خوردن بی‌اختیار و در نتیجه وزنش بالا می‌رود. دلیل این رفتار سردرگم‌کننده بسیار جالب است. سامانتا می‌فهمد که بی‌اختیاری در خوردن زمانی شروع شد که مردی همسایه او شد از نوع همان مردانی‌که وقتی مجرد بود از رفتار و منش آنان خوشش می‌آمد. وی متوجه می‌شود که دارد از غذا به عنوان سپری در برابر وسوسه استفاده می‌کند: به دوستش می‌گوید "می‌خورم پس خیانت نمی‌کنم." سامانتای قصهٔ ما ته‌کشیده است، درست مانند شخصی واقعی. او نمی‌تواند در برابر هر وسوسه‌ای تاب بیاورد، پس به جای خیانت‌کردن، در برابر غذا وا می‌دهد. این سریال، شاهکار سینمایی یا روانشناختی نیست، اما پرسشی جالب را مطرح می‌کند: آیا کسانی که خودشان را در یک حوزه بیش از حد محدود می‌کنند، در دیگر موارد بی‌اخلاق‌تر می‌شوند؟ آیا ته‌کشیدن، ما را به دغل‌کاری وا می‌دارد؟

خبر خوش آن‌که انگار مردم می‌خواهند درستکار باشند، که بیانگر آن است که شاید گنجاندن گوشزدهایی در موقعیت‌هایی که ما را به وسوسهٔ ریاکاری می‌اندازند عاقلانه باشد.

حتا هنگامی که توضیحات افسانه‌ای ما چندان ربطی به واقعیت نداشته باشد. ما در سرشتمان موجوداتی داستان‌سراییم،

چون من در اسراییل بزرگ شده‌ام، به ویژه می‌خواستم ببینم تا وضعیت اسراییلی‌ها چیست (اعتراف می‌کنم که گمان می‌کردم اسراییلی‌ها بیش از آمریکایی‌ها دغل‌کارند). اما معلوم شد که شرکت‌کنندگان اسراییلی به همان اندازهٔ آمریکایی‌ها در آزمایش‌های ماتریس تقلب کردند. تصمیم گرفتیم تا دیگر ملیت‌ها را نیز بررسی کنیم. شرلی ونگ، یکی از هم‌یاران چینی من، معتقد بود که چینی‌ها بیش از آمریکایی‌ها تقلب می‌کنند. اما بازهم، چینی‌ها همان سطح از ریاکاری را نشان دادند. نظر فرانچسکا جینو، از ایتالیا، این بود که ایتالیایی‌ها از همه بیش‌تر تقلب می‌کنند. او با آن لهجهٔ محشرش گفت "بیاین ایتالیا، تا نشونتون بدیم دغل‌کاری یعنی چی". اما اثبات شد که او هم اشتباه می‌کرد

هنگامی که شرکت‌کنندگان فهمیدند اگر در نمره‌ها بیش‌تر اغراق کنند، هم خودشان و هم شخصی دیگر از این ریاکاری سود می‌برند، به میزان زیادتری به تقلب پرداختند، و مدعی حل‌کردن سه ماتریس بیش‌تر از زمانی شدند که به تنهایی تقلب می‌کردند. این نتیجه بیانگر آن است که ما آدم‌ها برای تقلب‌کردن فداکارانه نقطه ضعف داریم

هنگامی که شرکت‌کنندگان فهمیدند اگر در نمره‌ها بیش‌تر اغراق کنند، هم خودشان و هم شخصی دیگر از این ریاکاری سود می‌برند، به میزان زیادتری به تقلب پرداختند، و مدعی حل‌کردن سه ماتریس بیش‌تر از زمانی شدند که به تنهایی تقلب می‌کردند. این نتیجه بیانگر آن است که ما آدم‌ها برای تقلب‌کردن فداکارانه نقطه ضعف داریم

این آزمایش در آشپزخانهٔ گروه روانشناسی دانشگاه نیوکسل انجام شد که در آن چای، قهوه، و شیر برای استادان و کارمندان عرضه می‌شد. در بالای ناحیهٔ دم‌کردن چای، تابلویی با این محتوا نصب شده بود که می‌گفت نوشندگان می‌باید مقدار پول در صندوق درستکاری گذاشته‌شده در آن نزدیکی بریزند. برای ده هفته این تابلو با تصاویری تزئین می‌شد که هر هفته تغییر می‌کردند. در پنج هفته تابلو با تصاویر گل تزئین شد، و در پنج هفته مزین به تصاویری از چشم‌هایی شد که به نوشندگان زل زده بودند. در پایان هر هفته، پژوهشگران پول درون صندوق درستکاری را می‌شمردند. به چه چیزی دست یافتند؟ هنگامی که تصاویر گل آویزان می‌شد مقدار کمی پول در آخر هفته‌ها جمع می‌شد، اما وقتی که چشم‌های زل‌زده مشغول "نگریستن" بودند، پول صندوق تقریباً سه برابر بیش‌تر می‌شد.

با وجود دشواری اثبات یا ردکردن نظریهٔ پنجره‌های شکسته، منطقش قانع‌کننده است. این نظریه بیانگر آن است که نمی‌باید بزه‌های کوچک را موجه دانست، نادیده گرفت، یا بخشید، چون چنین کاری وضع را بدتر می‌کند

شاید چنین گفته‌ای دربارهٔ توجیه‌کردن رفتار بدمان زیاده‌روی به شمار آید، ولی ما غالباً هنگامی که کارهایمان هم‌راستا با هنجارهای اجتماعی اطرافیانمان باشد احساس راحتی می‌کنیم.

این ما را به کجا می‌رساند؟ آشکار است که باید به دنبال استخدام افراد خلاق باشیم، همچنین باید در پی خلاق‌کردن خودمان باشیم، و می‌باید به پشتیبانی از خلاقیت دیگران ادامه دهیم. اما لازم است پیوند بین خلاقیت و ریاکاری را درک کنیم و بکوشیم تا مواردی که در آن افراد خلاق ای بسا وسوسه شوند تا با مهارتشان شیوه‌هایی تازه برای رفتار ناشایست بیابند، با محدودیت روبه‌رو شود.

به کارانداختن ذهن خلاق خودمان می‌تواند به ما کمک کند تا به روایتی دست یابیم که اجازه دهد هم خر خودمان را داشته باشیم و هم خرمای خودمان را، و داستان‌هایی درست کنیم که قهرمانش خودمان باشیم و نه آدم بده. اگر کلید ریاکاری ما عبارت باشد از توانایی ما برای در نظرگرفتن خودمان به عنوان آدمی درستکار و راست‌کردار در حالی‌که داریم همزمان از فریبکاری بهره‌مند می‌شویم، خلاقیت می‌تواند به ما در گفتن قصه‌های بهتر یاری برساند داستان‌هایی که به ما امکان می‌دهند تا حتا ریاکارتر باشیم اما کماکان خودمان را به صورت آدمی فوق‌العاده درستکار در نظر بگیریم.

بنا به انتظار، شرکت‌کنندگانی که با واژه‌های خلاقانه ذهنیت‌سازی شده بودند، در دفعات بیش‌تری از کسانی که در وضعیت کنترل بودند، "راست" (پاسخ با دستمزد بالاتر) را برگزیدند. تا این‌جا به نظر می‌رسید که انگار قالب ذهنی خلاق می‌تواند اندکی بیش‌تر مردم را وادار به تقلب کند

بنا به انتظار، شرکت‌کنندگانی که با واژه‌های خلاقانه ذهنیت‌سازی شده بودند، در دفعات بیش‌تری از کسانی که در وضعیت کنترل بودند، "راست" (پاسخ با دستمزد بالاتر) را برگزیدند. تا این‌جا به نظر می‌رسید که انگار قالب ذهنی خلاق می‌تواند اندکی بیش‌تر مردم را وادار به تقلب کند.

دوم، از دست‌دادن چندصد دلار و کفش‌های یوآو باعث شد احساس کنیم ایرادی ندارد تا دست به انتقام بزنیم و طلبمان را با اروپا صاف کنیم.

. به خودمان می‌گوییم که ما اصلا هیچ کار بدی نمی‌کنیم، تنها داریم حقش را می‌گذاریم کف دستش

خلاقیت به روشنی شیوهٔ مهمی است که با آن خودمان را قادر به دغل‌کاری می‌کنیم،

"اصل اول این است که خودتان را فریب ندهید و شما ساده‌ترین فرد برای فریب‌دادن هستید

ما در سرشتمان موجوداتی داستان‌سراییم،

نکتهٔ این داستان؟ شاید همیشه دقیقاً ندانیم چرا داریم دست به چنین کاری می‌زنیم، چنین چیزی را برمی‌گزینیم، یا چنین احساسی داریم. اما گنگی انگیزه‌های واقعی‌مان ما را از آفریدن دلایلی با ظاهر کاملا منطقی برای اعمالمان، تصمیم‌هایمان، و احساساتمان باز نمی‌دارد.