بریده‌هایی از کتاب پشت پرده ریاکاری

اوضاع از چه قرار است؟ تمایل دارم نظریه‌ای را مطرح کنم که بیش‌تر این کتاب را به آزمودن آن خواهیم پرداخت. مختصر و مفید، تز اساسی آن است که رفتار ما با دو انگیزهٔ متضاد به پیش رانده می‌شود. از یک سو، می‌خواهیم که خودمان را آدم‌هایی درستکار و آبرومند ببینیم. می‌خواهیم که بتوانیم خودمان را در آینه ببینیم و احساس خوبی نسبت به خودمان داشته باشیم (روانشناسان این را انگیزهٔ خویشتن می‌نامند). از سوی دیگر، می‌خواهیم از تقلب‌کردن نفع ببریم و تا حد امکان پول به جیب بزنیم (این انگیزهٔ مالی استاندارد است). آشکارا این دو انگیزه در تضادند. چگونه می‌توانیم فایده‌های دغل‌کاری را استوار کنیم و هم‌زمان خودمان را آدم‌هایی درستکار و شریف ببینیم؟ این‌جاست که نرمش‌پذیری شناختی شگفت‌انگیز ما پا به صحنه می‌گذارد. به یمن این مهارت انسانی، مادامی که تنها اندکی تقلب کنیم، می‌توانیم از تقلب‌کردن سود ببریم و کماکان خودمان را آدم‌هایی محشر ببینیم. این عمل ایجاد توازن، فرایند دلیل‌تراشی است، و این پایهٔ چیزی است که آن را "نظریهٔ عامل قصه‌بافی" می‌نامیم.

حد ریاکاری بی‌تأثیر از تغییرات در احتمال گیرافتادن است حتا این احتمال را کم‌تر هم می‌کند که ریاکاری ریشه در تحلیل هزینه‌ـ فایده داشته باشد. سرانجام، این نکته که آدم‌های زیادی هنگامی که فرصت دست دهد تنها اندکی تقلب می‌کنند، بیانگر آن است که نیروهای حاکم بر ریاکاری بسیار پیچیده‌تر (و جالب‌تر) از پیش‌بینی مسابخه هستند.

تقلب الزاماً ناشی از کار یک نفر نیست که مشغول تحلیل هزینه‌ـ فایده باشد و پول زیادی را بدزدد. در عوض، اغلب پی‌آیند کار آدم‌های زیادی است که کش‌رفتن اندکی پول یا اندکی کالا را به دفعات زیاد، توجیه می‌کنند.

تقلب الزاماً ناشی از کار یک نفر نیست که مشغول تحلیل هزینه‌ـ فایده باشد و پول زیادی را بدزدد. در عوض، اغلب پی‌آیند کار آدم‌های زیادی است که کش‌رفتن اندکی پول یا اندکی کالا را به دفعات زیاد، توجیه می‌کنند.

قفل‌ها شما را از دزدها در امان نگه نمی‌دارد، چون اگر واقعاً بخواهند می‌توانند وارد خانه‌تان شوند. قفل‌ها برای حفاظت شما از مردم عمدتاً درستکار است، زیرا اگر قفلی در کار نباشد شاید وسوسه شوند تا در را بگشایند.

قفل‌ها تنها برای این روی در هستند تا آدم‌های درستکار را درستکار نگه دارند. قفل‌ساز گفت "یک درصد مردم همیشه درستکارند و دزدی نمی‌کنند. یک درصد دیگر همیشه ریاکارند و همیشه می‌کوشند تا قفل را باز کنند و تلویزیون شما را بدزدند. بقیه هم تا زمانی درستکارند که وضعیت درست باشد ولی اگر به حد کافی وسوسه شوند، آنان نیز ریاکار می‌شوند. قفل‌ها شما را از دزدها در امان نگه نمی‌دارد، چون اگر واقعاً بخواهند می‌توانند وارد خانه‌تان شوند. قفل‌ها برای حفاظت شما از مردم عمدتاً درستکار است، زیرا اگر قفلی در کار نباشد شاید وسوسه شوند تا در را بگشایند."

آنانی که با عدد کوچولوی "۳۵" پیش می‌آمدند، بیشتراز کسانی که داشتند با "۷۵۸۱۲۸۰" کلنجار می‌رفتند میوه را بر می‌گزیدند. گروه هفت‌رقمی، با درگیری ذهنی بیش‌تر، کم‌تر می‌توانستند از پس خواسته‌های غریزی خود برآیند، و بسیاری از آنان به دام کیک شکلاتی دلربا می‌افتادند.

لازم نیست مردم برای دست‌زدن به کارهایی دردسرساز و گاهی آسیب‌رسان، فاسد باشند. آدم‌های معقول و موقر نیز می‌توانند با ملنگ‌بازی‌های ذهن آدم، از راه به در شوند، دست به اشتباه‌های مفتضحانه بزنند، و باز هم خودشان را خوب و اخلاق‌مدار در نظر بگیرند.

به نیک‌نامیم سوگند که طی این امتحان منشور نیک‌نامی را نقض نکرده‌ام

همان‌طور که خلاقیت ما را قادر می‌سازد تا برای مسائل دشوار به راه‌حل‌هایی بدیع بیندیشیم، همچنین می‌تواند ما را قادر سازد تا میانبرهایی نوآورانه برای قواعد نیز بیابیم، و همزمان به ما امکان دهد تا اطلاعات را به شیوه‌ای خوشایند خودمان باز تفسیر کنیم.

هرچه وظیفه‌ای به درگیری ذهنی و ته‌کشیدن بیش‌تر بینجامد، شرکت‌کنندگان بیش‌تری تقلب می‌کنند.

ریاکاری عمدتاً ناشی از عامل قصه‌بافی آدم است و نه مسابخه.

گرچه به طور معمول امضاءکردن را به عنوان راهی برای تصدیق اطلاعات در نظر می‌گیریم (و البته امضاءکردن می‌تواند برای رسیدن به این هدف بسیار سودمند باشد)، امضاءکردن در بالای فرم‌ها می‌تواند در نقش پیشگیری‌کنندهٔ اخلاقی نیز عمل کند.

انگار هنگامی که تنها استانداردهای اخلاقی را گوشزد می‌کنیم، با نیک‌نامی بیش‌تری رفتار می‌کنیم.

قفل‌ها شما را از دزدها در امان نگه نمی‌دارد، چون اگر واقعاً بخواهند می‌توانند وارد خانه‌تان شوند. قفل‌ها برای حفاظت شما از مردم عمدتاً درستکار است، زیرا اگر قفلی در کار نباشد شاید وسوسه شوند تا در را بگشایند."

هر یک از ما پیش از آن‌که کاملا "احساس گناه" کنیم دارای حدی برای تقلب هستیم.

من باور دارم همگی ما پیوسته می‌کوشیم تا خطی را شناسایی کنیم که بدون آسیب‌زدن به خودانگارهٔ خویش، بتوانیم از ریاکاری سود ببریم. به قول اسکار وایلد "اخلاق، مانند هنر، یعنی کشیدن یک خطی در یک جایی."

ما تا آن اندازه تقلب می‌کنیم که می‌گذارد خودانگارهٔ خویش را به عنوان افراد تا حد معقولی درستکار دست‌نخورده نگه داریم.

ه حس ما از اخلاقیت خودمان به میزان تقلبی ارتباط دارد که با آن احساس راحتی می‌کنیم.

قفل‌ها تنها برای این روی در هستند تا آدم‌های درستکار را درستکار نگه دارند.