بریده‌هایی از کتاب معرفت نفس (جلد سوم)

سبک‌شمردن نماز، به معنای نخواندن آن نیست، بلکه یعنی فرد نماز می‌خواند، امّا با جماعت و در مسجد نمی‌خواند؛ نماز می‌خواند، امّا اوّل وقت نیست

در قرآن شریف نمی‌فرماید نماز بخوانید، بلکه می‌فرماید: نماز را اقامه کنید و نماز را زنده بدارید. معنای اینکه نماز در میان مردم زنده باشد، اینست که در اوّل وقت، همه چیز به جز نماز تعطیل باشد.

پیغمبر اکرم (ص) در دل شب‌ها، مثل باران گریه می‌کردند و در سجده می‌فرمودند: "اللّهمّ وَ لَا تَکلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَةَ عَینٍ أَبَدا" یعنی خدایا مرا یک لحظه به خودم وانگذار.

گناه نمّامی و سخن‌چینی در جامعهٔ ما فراوان شده است و متأسّفانه افراد، حرف نمّام را قبول هم می‌کنند که خود این قبول حرف هم، گناه بزرگی است.

بیت‌المال برای تقویت اسلام و ایجاد رفاه عمومی مردم در جامعهٔ اسلامی است و همگان اعمّ از مسئولین رده بالا و مسئولین رده پائین، باید مواظب بیت‌المال باشند و کسی حق ندارد به صورت خودسرانه، از آن استفاده کند زیرا در این صورت، کار او خیانت در امانت محسوب می‌شود.

قسم آخر از غیرت، "غیرت دینی" است که به مسلمانان بسیار سفارش شده که راجع به دین، غیرت داشته باشید. این غیرت از تمام اقسام دیگر، بهتر و نیکوتر و دفاع از حریم اسلام، از واجب‌ترین واجبات است و در اسلام هیچ‌چیز واجب‌تر از آن نیست.

می‌ارزد ملّتی مال دنیا را به دشمن بدهد تا عفّت و غیرتش پابرجا باشد؛

بنابر این، یکی از نتایج بی‌غیرتی، قساوت قلب است که خود، آثار بد و ناپسندی را به‌دنبال دارد.

اگر تمایلی به نامحرم به‌وجود آمد، ولو بسیار کم باشد، گناهش در حدّ زناست

امیرالمؤمنین (س) وقتی برای حکومت به کوفه آمدند، در بازار هم رفت‌وآمد می‌کردند. اوایل که به بازار رفتند، دیدند که بین مسیر رفت‌وآمد زن‌ها و مردها، اختلاط هست و بسیار ناراحت شدند؛ لذا موقع خطبه‌های نماز، داد امیرالمؤمنین (س) بلند شد که مگر غیرت ندارید که اختلاط بین زن و مرد در بازار شما هست؟

اگر می‌خواهید جامعه بدون فساد باشد و طاهر و مطهر گردد، باید اختلاط بین زن و مرد وجود نداشته باشد.

ای زنان مسلمان! مراقب باشید که نوع راه رفتن شما در اجتماع و حرف‌زدن و برخورد شما با دیگران، باعث فساد نشود: وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیةِ الْأُولی

قرآن شریف در مرتبهٔ دوّم، به زنان می‌فرماید که بدانید زینت شما، فقط برای شوهران شماست؛ پس آن را برای دیگران نمایان نکنید: وَ لا یبْدینَ زینَتَهُنَ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَ‌ خانم‌ها! مواظب باشید که صورت زینت‌شده و آرایش شما را نامحرم نبیند.

قرآن کریم می‌فرماید که اگر فساد اخلاقی در جامعه‌ای زیاد شد، این جامعه باید گوشمالی شود و در دنیا و آخرت، عذاب داشته باشد: إِنَّ الَّذینَ یحِبُّونَ أَنْ تَشیعَ الْفاحِشَةُ فِی الَّذینَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَلیمٌ فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ آیهٔ شریفه نمی‌فرماید عذاب فقط مربوط به اخرت است، بلکه می‌فرماید عذاب دردناک فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَةِ؛ یعنی علاوه بر جهنّم اخروی، دنیایش هم جهنّم می‌شود.

مطلب دیگری که باید راجع به حیا توجه داشت، شیوهٔ راه‌رفتن در اجتماع است که گاهی به راستی جلوه‌ای از بی‌حیایی است. مخصوصاً راجع به برخی خانم‌ها که بعضاً به‌گونه‌ای راه می‌روند که جلب نظر می‌کنند.

قسم دیگر حیا، حیا در زبان است. انسان باید مؤدب باشد. انسان باید حرف‌های رکیک در زبان نداشته باشد. بعضی‌ها به اندازه‌ای بی حیا شده‌اند که در خانواده، هنگام صحبت با بچه‌هایشان، زبان رکیک دارند.

قُلْ لِلْمُؤْمِنینَ یغُضُّوا مِنْ أَبْصارِهِمْ وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ

قسم سوّم حیا، حیا در چشم است که این هم الان در جامعه قُبحش رفته است. زن‌ها به مردها و مردها به زن‌ها نگاه آلوده دارند و گناهش خیلی بزرگ است.

وقتی در جامعه‌ای زن حیا نداشت و مرد غیرت نداشت، آنگاه می‌توان سوار این جامعه شد؛ همین روشی که دنیای غرب امروزه در کشورهای مختلف، برای تسلّط بر آنان پیگیری می‌کند.

از جمله فضائل مقدّس و مهم در آموزه‌های اسلام، فضیلت "حیا" است؛ این فضیلت به‌اندازه‌ای پراهمیّت است که در روایات می‌فرمایند اگر کسی حیا ندارد، در حقیقت دین و ایمان ندارد: "لَا إِیمَانَ لِمَنْ لَا حَیاءَ لَه"