بریده‌هایی از کتاب ۷۵ راز والدین موفق

سعی کنید وقتی‌که با فرزند خود می‌گذرانید با کیفیت باشد. امروزه، معمولاً همه پدر‌ها و مادرها شاغل بوده و کودک عموماً به یک پرستار سپرده می‌شود. کودکان کم سن و سال دارای ذهنی تأثیرپذیر می‌باشند و هر آنچه را که در اطراف خود می‌بینید به نمایش درمی‌آورند. دوستم نانسی یک مادر شاغل بود و یک کودک ۲ ساله داشت که مراقبت او به عهده پرستاری بود که بسیار بددهن بود و از الفاظ بد در برابر کودک استفاده می‌کرد. یک روز مادرش کلمات زشتی را از زبان کودک شنید و کاملاً شوکه شد. او وقتی فهمید که ریشه این مشکل، پرستار کودک است بر تعجبش افزوده شد. اگر او فرزندش را به یک بزرگ‌تر از بستگان سپرده بود این اتفاق نمی‌افتاد.

تأدیب و آموزش رفتار موردپسند یک پروسه زمان‌بر است، بنابراین به دنبال نتایج سریع‌الوقوع نباشید. شاید بیراه نباشد بگوییم تربیت و پرورش کودک در دنیای امروز چه از لحاظ فیزیکی و چه از لحاظ روحی امری بسیار دشوار است. با به کار بردن نکات ذیل می‌توانید خوش‌رفتاری را به فرزند خود بیاموزید.

فصل دهم: مجموعه کامل دستورالعمل‌های مربوط به ادب و نزاکت ادب به پیروی از یک سری اصول و قوانین در زندگی و هنر خویشتن‌داری در شرایط خاص و داشتن رفتاری مؤدبانه اطلاق می‌گردد و درواقع کلیدی است برای موفقیت. در عصر کنونی با تنش‌ها و اختلافات اجتماعی موجود، القای یک نظام حاوی ارزش‌های خوب و قوی به کودکان امری حائز اهمیت است و این کار بخصوص در این دوره و زمانه بسیار دشوار هست چون امروزه کودکان تحت تأثیر بسیاری از عوامل دیگر (تلویزیون، اینترنت، مدرسه و گروه همسالان) قرار می‌گیرند.

جایزه می‌تواند هر چیزی باشد که هیجان کودک را برمی‌انگیزد، مثلاً رفتن به باغ‌وحش، پختن غذای مورد علاقه آن‌ها، یا بردن آن‌ها به سینما. از آن‌ها بپرسید که چه می‌خواهند و وقتی یک قسمت مشخص از کتاب را به پایان رساندند خواسته‌شان را برآورده کنید. به آن‌ها بفهمانید که تلاش آن‌ها قابل‌تحسین و تقدیر است و شما سخت‌کوشی او را می‌بینید. پس پروسه کتاب‌خوانی را باذوق شروع کنید تا آن‌ها هم لحظات خوشی را در کنار شما سپری کنند.

کتاب‌ها را در دسترس کودکان قرار دهید. در صورت امکان از او بخواهید خلاصه‌ای از کتاب تهیه کند. نوشتن، به آن‌ها در ارتقای حافظه و مهارت نوشتاری کمک می‌کند؛ همچنین باعث ایجاد یک تصویر ماندگار در ذهن کودک می‌شود. کودک را تشویق کنید در جمع نوشته‌ای را بخواند. این امر باعث افزایش اعتمادبه‌نفس و همچنین تقویت مهارت‌های زبانی و قدرت بیان آن‌ها می‌گردد. برای قدردانی از کودک، به او بگویید: «به خاطر تلاشی که می‌کنی، از تو متشکرم» . این‌گونه پاداش‌های کلامی باعث افزایش انگیزه در آن‌ها می‌گردد و سرانجام آن‌ها متوجه می‌شوند که عادت به خواندن کتاب به‌خودی‌خود باارزش است.

کاری کنید وقتی شما حضور ندارید هم، تمرین خواندن را انجام بدهند. این تمرینات باعث تقویت مهارت خواندن در کودکانی که تازه شروع به یادگیری خواندن کرده‌اند می‌گردد، ولی به خاطر داشته باشید که در هیچ کاری زیاده‌روی نکنید. آن‌قدر سخت‌گیری نکنید که کودکان علاقه خود را از دست بدهند.

خواندن تحت هر شرایطی امروزه، پدر و مادر آن‌قدر مشغله دارند که دیگر زمانی پیدا نمی‌کنند که با فرزندان خود وقت بگذرانند، می‌توان در هر فرصتی مهارت خواندن را با کودکان تمرین کرد، مثلاً می‌توانید باهم نوشته‌های روی جعبه مواد خوراکی، پاکت شیر، تیتر روزنامه و قوانین بازی رایانه‌ای را بخوانید. هنگامی‌که در خیابان هستید، سعی کنید کلمات روی تابلوهای مختلف را هجی کنید تا کودکان با شما تکرار کنند، مثلاً بگویید: «ایست! ا- ی – س – ت میشه ایست!» و کودکان دقیقاً همین عبارات تکرار کنند، این تمرینات باعث تقویت مهارت شناسایی صدای کلمات می‌گردد. از آن‌ها بخواهید هر آنچه را که در اطراف خود می‌بینند هجی کنند و بخوانند، حتی وقتی آن‌ها را در مدرسه پیاده می‌کنید، یا آن‌ها را از مدرسه برمی‌دارید، وقتی باهم به رستوران می‌روید.

روی لغات معینی تأکید کنید و حالت صورت خود را متناسب با عبارات و حالات ذکرشده در کتاب تغییر دهید. کودک را تشویق به مطالعه کنید، معنای کلماتی را که فهمیدنش برای کودک دشوار است را شرح دهید، اگر در تلفظ لغتی مشکل‌دارند به آن‌ها کمک کنید. همیشه آن‌ها را حمایت و تشویق کنید. همه این تلاش‌ها حس کنجکاوی کودکان را برانگیخته و به سرگرم شدن آن‌ها می‌انجامد. یکی از دوستانم، راوی، به همراه فرزندانش برنامه هفتگی کتاب خواندن را اجرا می‌کند. وقتی کتاب می‌خواند، نقش شخصیت‌های داستان را ایفا می‌کند و داستان را به شیوه‌ی نمایشی به اجرا درآورد. این امر، اشتیاق را در کودکان زنده نگه می‌دارد و باعث می‌شود آن‌ها سراپا گوش، داستان را بشنوند.

کتاب خواندن را به فعالیتی مفرح تبدیل کنید. کتاب خواندن برای کودک باید به‌گونه‌ای باشد که او را به وجد بیاورد. اگر این امر برایش یکنواخت و کسالت‌آور باشد، دیگر خودبه‌خود علاقه وی به کتاب و مطالعه نیز از بین خواهد رفت. زمانی را برای کتاب خواندن انتخاب کنید که هم شما و هم فرزندتان سرشار از انرژی باشید، وقتی هردویتان خسته خواب‌آلود هستید اصلاً به سراغ کتاب نروید؛ همچنین یک مکان راحت را برای مطالعه انتخاب کنید. نیازی نیست حتماً یک مکان مخصوص مطالعه درست کنید، همین‌که یک محل ساکت و دنج باشد کفایت می‌کند. ازآنجایی‌که کتاب خواندن ممکن است زمان زیادی طول بکشد، بهتر است در حالت بدنی مناسب و راحتی قرار داشته باشید. وقتی برای کودک خود کتاب می‌خوانید از لغات و اصطلاحات مناسب استفاده کنید و آهنگ صدای خود را بالا و پایین ببرید.

پی‌درپی کتاب‌ها را عوض کنید، کتاب‌هایی در بازار وجود دارد که می‌تواند به‌شدت کودکان را سرگرم خود کند. کتاب خواندن را به فعالیتی لذت‌بخش تبدیل کنید تا کودکان نه‌تنها بی‌صبرانه منتظر فصل بعدی کتاب باشند، بلکه در انتظار رسیدن خرید کتاب هفته بعد به سر ببرند.

انتخاب کتاب جدای ازکتابهایی که در برنامه تحصیلی کودک وجود دارد، باید کتاب را به‌گونه‌ای انتخاب کنید که شما به همراه فرزندتان بتوانید آن را بخوانید. استلا دختر دندانپزشکم طبق برنامه هر هفته با فرزندانش به کتاب‌فروشی محله می‌رود. او با فرزندانش کتاب‌هایی را که می‌خواهند بخوانند انتخاب می‌کنند. بدین ترتیب، می‌توانند کیفیت زمانی را که باهم می‌گذرانند نیز بالا ببرند. اگر کودکان کتاب‌هایشان را خودشان انتخاب کنند، بی‌صبرانه منتظر خواندن آن‌ها خواهند بود. آن‌ها را مجبور نکنید کتابی را که شما دوست دارید انتخاب کنند. بگذارید طبق میل خود عمل کنند، بدین طریق می‌توانید بفهمید فرزندتان از چه نوع کتاب‌هایی با چه اندازه و قطر و یا ژانری خوشش می‌آید.

با کتاب خواندن پیوندی بین خواننده و شنونده نیز برقرار گشته و خاطراتی باارزش برای آن‌ها به وجود می‌آید؛ بنابراین، عادت کتاب خواندن باید در همان سال‌های اولیه رشد کودک در برنامه روزانه وی گنجانده شود؛ اما سؤال اینجاست: از کجا شروع کنیم؟ برخی کودکان این عادت خوب را ذاتاً در خود دارند ولی برخی دیگر در ابتدا کمی بی‌علاقگی از خود نشان می‌دهند. در ذیل نکاتی آمده که به شما کمک می‌کند که کودک را به کتاب و کتاب‌خوانی علاقه‌مند کنید:

فصل نهم: کودک را به کتاب‌خوانی علاقه‌مند کنید عادت کتاب خواندن باعث ارتقای شخصیت و ایجاد عقل سلیم در فرد گشته و باعث به کار افتادن مغز می‌شود و نه‌تنها به دانش ما می‌افزاید بلکه روح ما را نیز غنی می‌کند. کسی که همیشه کتاب می‌خواند همیشه در حال دریافت آگاهی است. کتاب خواندن باعث تقویت تمرکز کودکان می‌گردد. آن‌ها از طریق کتاب با مردم و دنیای اطراف خود، ایده‌ها، عقاید، اصول و سنت‌های مختلف آشنا می‌شوند. همچنین، باعث ارتقای مهارت‌های شنیداری، نوشتاری و دیگر مهارت‌ها می‌گردد و به شما امکان می‌دهد تصورات خود را به دوردست‌ها ببرید. علاوه بر همه این فواید، کتاب سرگرمی بسیار خوبی نیز به شمار می‌رود.

تسلیم خواسته‌های کودک نشوید و با گریه‌ها و شیون‌های آن‌ها کوتاه نیایید. به فرزند خود اهمیت تغذیه را آموزش دهید و به آن‌ها بگویید که میلیون‌ها کودک در جهان وجود دارد که حتی لقمه‌ای نان ندارند که بخورند. کودکانی هستند که باید در شرایطی بسیار سخت کار کنند تا بتوانند برای خود غذا تهیه کنند. هیچ‌گاه نگذارید کودک غذای خود را دور بریزد و آن را هدر دهد. غذا را در اندازه‌های کوچک سرو کنید و وقتی بازهم غذا خواستند دوباره به آن‌ها بدهید، هرگز اجازه ندهید غذا در سطل آشغال ریخته شود، این امر بی‌حرمتی به غذایی است که می‌خوریم. این نکات کوچک و درعین‌حال باارزش، باعث می‌شود کودکان به همه سبزیجاتی که قبلاً از آن متنفر بودند، علاقه‌مند شوند.

یک برنامه ثابت و منظم داشته باشید. اکثر کودکان از یک برنامه خاص پیروی می‌کنند و می‌خواهند غذایشان را در ساعات معینی بخورند. پس اگر غیرازآن ساعت‌ها بخواهید به آن‌ها غذا بدهید، بدیهی است که شروع به نق زدن می‌کنند و غذای خود را نمی‌خورند. در چنین مواردی، غذا را از جلوی آن‌ها برداشته و کنار بگذارید. همیشه به یاد داشته باشید که منزل شما رستوران نیست که هر وقت اراده کردند بتوانند غذا بخورند. بعداً اگر گرسنه بودند همان غذا را دوباره گرم‌کنید و به آن‌ها بدهید. این به آن‌ها درس عبرت می‌دهد و به آن‌ها اهمیت غذا خوردن را می‌آموزند. غذا دادن به کودکان امری طاقت فرساست، اما چاره‌ای نیست باید با آن‌ها قاطعانه برخورد کنید.

غذا را به شیوه‌ای متفاوت آماده کنید. گاهی اوقات، کودکان واقعاً از مزه یک سبزی خاص بدشان نمی‌آید، فقط از ظاهر آن یا نحوه طبخ و سرو آن خوششان نمی‌آید. این‌گونه سبزیجات را به‌صورت مایع سرو کنید و آن‌ها را با سبزیجات و میوه‌های دیگر مخلوط‌کنید؛ مثلاً، همه می‌دانیم که هویج برای بیماری بسیار مفید است. اکثر کودکان هویج پخته‌شده را دوست ندارند. بهترین راه برای خوراندن هویج به کودک، مخلوط آب آن با شکر یا نمک است. می‌توانید این روش را در مورد خیار نیز به کار ببرید و آب آن را با سبزیجات دیگر مخلوط‌کنید. بدین طریق، بدون اینکه کودکان متوجه شوند، مواد مغذی ضروری برای رشد به آنها داده‌اید. روش‌های ذکرشده باعث شگفتی بسیاری از مادران شده است.

مواد غذایی را باهم مخلوط‌کنید. مخلوط کردن مواد غذایی برای زیبا کردن آن بهترین را حل برای بهبود عادت غذا خوردن است. می‌توانید میوه‌ها را با سبزیجات مخلوط‌کنید. میوه‌ها یک مزه ملس به سبزیجات می‌دهند و به آن‌ها جلوه خاصی می‌بخشند. همچنین، می‌توانید سبزیجات را با سس یا چاشنی غلیظ سرو کنید. چاشنی‌ها را نیز می‌توانید با مواد غذایی سالم که بچه‌ها دوست دارند درست کنید. می‌توانید از انواع سبزیجات موجود در بازار مثل هویج، ذرت شیرین، نخودفرنگی، کاهو چینی، جوانه غلات و... استفاده کنید. با رنگ‌ها بازی کنید و مواد غذایی موردعلاقه آن‌ها را با غذایی که دوست ندارند مخلوط‌کنید.

مشاور تغذیه من از یک روش جالب، برای اینکه غذا را برای فرزندانش خوشمزه جلوه دهد، استفاده می‌کند. او سبزیجات را به شکل‌های مختلف سرو می‌کند، گاهی اوقات صورت آدمک و بعضی وقت‌ها اشکال هندسی درست می‌کند. کودکان با این شکل‌ها ارتباط برقرار کرده و از خوردن غذای خود لذت می‌برند.

غذا را به‌گونه‌ای اشتهاآور تزیین کنید. شاید آشپز ماهری نباشید ولی برای کودک خود باید در آشپزی به مهارت کافی دست پیدا کنید. روش‌های مختلف طبخ سبزیجات را امتحان کنید. آشپزی باید مطابق سن کودک انجام پذیرد؛ مثلاً، کودکان نو پا غذاهای خمیری دوست دارند، درحالی‌که خردسالان ترجیح می‌دهند غذاهایی بخورند که بتوانند آن را در دست گرفته و گاز بزنند. همچنین به یاد داشته باشد که غذا را بیش‌ازحد نپزید زیرا باعث از بین رفتن عناصر مغذی آن می‌شود. در عوض می‌توانید آن را بخارپز کنید. بنابراین، همه‌چیز به شما و ذائقه کودک شما بستگی دارد. یاد بگیرید غذای سالم بپزید، از برنامه‌های آشپزی تلویزیون یا اینترنت کمک بگیرید. چند غذای متعدد جلوی کودک قرار بدهید و ببینید کدام‌یک را انتخاب می‌کند.

همچنین، باید در مورد مواد غذایی موجود در فروشگاه‌ها به فرزند خود اطلاعات مفیدی بدهید، چون شما که تمام اوقات با آن‌ها نیستند، آن‌ها باید قادر باشند در غیاب شما یک خوراکی خوب و سالم انتخاب کنند. برای انتخاب یک ماده غذایی بی‌ضرر آن‌ها نیاز به دانش و اطلاعات کافی دارند که بایستی توسط والدین ارائه شود.