کتاب نخبگان معنوی

به عنوان مثال، ثمرهٔ اینکه شما یک دانش‌آموز مذهبی را به مسجد جذب کنید این است که او با وجود اینکه هوش متوسّطی دارد اما در کنکور راحت قبول می‌شود و وقتی از او می‌پرسند: «تو چرا راحت قبول شدی؟ مگر در مسجد کلاس کنکور می‌گذارند؟» می‌گوید: «نه، مسجد به من یاد داده که مقابل هوسرانی‌های خودم بایستم. از وقتی مقابل این‌ها ایستادم، دیگر موقع درس خواندن بی‌حوصله نیستم. بی‌حوصله که نباشم، هوش متوسّط من با هوش بالا برابری می‌کند. من قدرت تمرکز را در مسجد با نماز خواندن یاد گرفتم.»

جوانی که دیگران ساعت‌ها از وقتش را برای آموزش احکام و یا اعتقادات گرفته‌اند، امّا از پرورش ابعاد انسانی و اخلاقی او غفلت کرده‌اند، چه بسا باعث دفع دیگران از دین هم بشود.

در روایت از پیامبر اکرم (ص) آمده است: «کونُوا دُعَاةَ النَّاسِ بِأَعْمَالِکمْ، وَ لَا تَکونُوا دُعَاةً بِأَلْسِنَتِکم؛ مردم را با اعمالتان [به دین] دعوت کنید، نه با زبان‌هایتان»

آقایان فقط سخنان را گوش می‌کنند و نهایتاً خودشان انسان‌های خوبی می‌شوند؛ اما مادران انسان‌ساز هستند و علاوه بر تأثیر گرفتن خودشان، دیگران را هم تربیت می‌کنند.

چه کنیم که همه نمازخوان بشوند؟ باید کاری کنیم آن‌هایی که نمازخوان هستند، بهتر نماز بخوانند، به همین سادگی. در آن صورت آن کسی که نماز نمی‌خواند می‌آید از رفیق نمازخوانش می‌پرسد: «تو چرا اینقدر با نشاطی؟ تو چرا همیشه اینقدر سرحالی؟ تو چرا کینهٔ هیچ کسی را به دل نمی‌گیری؟ تو چرا عصبانی نمی‌شوی؟ تو چرا حسرت‌زده نمی‌شوی؟» و او جواب می‌دهد: «نمی‌دانم، امّا شاید به خاطر نماز باشد.»

بهترین و مؤثرترین روش برای هدایت انسان‌ها، اعمّ از جذب به دین و رشد در مسیر تربیت دینی، عمل است.

«تا خوب‌ها خوب‌تر نشوند، بدها خوب نمی‌شوند» و این شعارِ پر رمز و راز و عجیبی است.

یکی از آسیب‌های تربیت خوبان، توقّف است. توقّف در همین حد که مثلاً چند نفر بچه‌مذهبی دور هم جمع شده‌اند و مسجدی هستند و دیگر هیچ. آیا این‌ها خیلی بهتر از بقیه شده‌اند، یا در همان حد باقی مانده‌اند؟ آیا تفاوت این‌ها با دیگران فقط در آن است که این‌ها به مسجد می‌آیند و دیگران نمی‌آیند؟ اگر بخواهیم خوبانی را تربیت کنیم که اثرشان در جامعه بیشتر باشد، باید تا جایی که در توانمان است آن‌ها را به گونه‌ای تربیت کنیم که در اعلی‌درجات معنویّت قرار بگیرند

آنچه در برنامه‌های مذهبی برای مذهبی‌ها اهمیت دارد «درست بودن» است نه «جذّاب بودن».

از شهید بهشتی پرسیده بودند: «در آلمان که بودید چند نفر را مسلمان کردید؟» ایشان فرموده بود: «هیچ کس». گفتند: «پس شما در آنجا از طرف اسلام و شیعه چه می‌کردید؟» ایشان فرموده بود: «من آنجا نرفتم که کسی را مسلمان کنم، رفته بودم کاری کنم که مسلمان‌های آنجا مسلمانی‌شان حفظ شود.»