بریده‌هایی از کتاب دید اقتصادی

بااین‌که گزینهٔ خیریه سخاوتمندانه‌تر به چشم می‌آید و ممکن است محبوبیت آبل را بیشتر کند اما اثرگذاریِ وامِ تجاری در کمک به رشد اقتصادی را ندارد.

بیشترِ اقتصاددان‌ها فکر می‌کنند اگر به مردم پول بیشتری برای خرج کردن بدهیم، می‌توانیم تقاضا را زیاد کنیم. اما این کار اثری بر تقاضای واقعی، یعنی مقداری که مردم به ازای چیزهایی که تولید شده می‌توانند خرج کنند، ندارد. تنها با افزایش عرضه است که مردم می‌توانند واقعاً بیشتر از تقاضایشان به‌دست بیاورند.

ساده‌ترین تعریف اقتصاد عبارتست از تلاش برای حداکثر کردن دسترسی به منابع محدود (که تقریباً همه منابع محدود هستند) به‌طوری‌که بیشترین تقاضای ممکن انسان تأمین شود. ابزارها، سرمایه و نوآوری جواب این معادله هستند.

به زبان اقتصاد، سرمایه ابزاری است که می‌سازیم و استفاده می‌کنیم، نه به‌خاطر خودش بلکه برای ساختن یا درست‌کردن چیز دیگری که لازم داریم.

در شرایطی که دانشکده‌های اقتصاد، وزارتخانه‌های مالی و شرکت‌های تأمین‌سرمایه یکپارچه تحت کنترل کینزین‌ها هستند، مثل این است که ما برای محاسبهٔ سرعت اجرامِ آسمانی به‌جای ستاره‌شناس‌ها به طالع‌بین‌ها تکیه کنیم. (بله، ماهواره روی اخترکی سقوط کرد، اما این رویداد غیرمنتظره‌ای است که ممکن است به پیشامدهای جالبی منجر شود!) جنبهٔ تراژدی-کمیک این وضعیت این است که هر قدر این اقتصاددان‌ها در مأموریت‌هایشان فاجعه بار بیاورند، یعنی هر بار که راکت در سکوی پرتاپ منفجر شود، هیچ فرد بانفوذی در مدل‌هایش تردید نمی‌کند.

در اثر جهت‌گیری کینزین‌ها به نفع دولت، آنها از اتریشی‌ها شانس بیشتری داشتند تا بالاترین مناصب اقتصادی دولت را تصاحب کنند. دانشگاه‌هایی که وزرای اقتصاد و رؤسای خزانه تربیت می‌کردند از دانشگاه‌هایی که نمی‌توانستند تربیت کنند اعتبار بیشتری به‌دست می‌آوردند. ناگزیر دانشکده‌های اقتصاد طرفِ اساتیدی را می‌گرفتند که حامی این عقاید بودند. اتریشی‌ها بیش از پیش به کناری رانده می‌شدند. دیگر کارفرماهای عمدهٔ اقتصاددان‌ها یعنی مؤسسات مالی بزرگ هم همین‌قدر به مَشرب کینزین کشش داشتند. بانک‌ها و شرکت‌های سرمایه‌گذاری بزرگ در فضای کینزینیِ پولِ مفت و اعتبارِ بی‌قیدوبند سودده‌تر هستند. به‌علاوه، این باور که سیاست‌های دولت از سرمایه‌گذاری‌ها حمایت می‌کند به بنگاه‌های مالی کمک می‌کند تا جیب سرمایه‌گذارهای سر به هوا را باز کنند. در نتیجه، آنها بیشتر مایل هستند اقتصاددان‌هایی را استخدام کنند که از این جهان‌بینی پشتیبانی می‌کنند.

مکتب کینز انتخاب صد در صدِ سیاستمداران بود، چون‌که وعدهٔ راه‌حل‌های بدون درد می‌داد. سیاست‌هایی که کینز ترویج می‌کرد، با وعدهٔ افزایش اشتغال و تقویت رشد بدون اینکه مالیات‌ها بالا برود یا از خدمات دولتی کم بشود، معادل اقتصادی برنامه‌های کاهش وزنِ جادویی بود که هیچ رژیم و ورزشی نمی‌خواست. این امیدواری‌ها، با این که غیرمنطقی هستند، بهرحال آرامش بخشند و برای تبلیغات انتخاباتی خیلی جذابند. مکتب کینز به دولت‌ها اجازه می‌دهد این‌طور وانمود کنند که قدرت این را دارند تا استانداردهای زندگی را با صدای پِر پِر ماشین چاپ بالا ببرند.

تورم به طور ساده ابزاری است که ثروت را از کسی که در یک واحد پولی پس‌انداز دارد به کسی که در همان واحد پولی بدهی دارد منتقل می‌کند. با اَبَرتورم، ارزش پس‌انداز یکسره محو شده و بارِ بدهی برداشته می‌شود (وضع کسانی که دارایی فیزیکی دارند خوب باقی می‌ماند، چون‌که، برخلاف پس‌انداز در یک واحد پولی، ارزش اسمی دارایی‌ها با زبانه کشیدن تورم بالا می‌رود).

فقط یک مشکل وجود داشت – همه به چیز مشترکی در زمان واحد فکر می‌کردند. بیش‌تر صاحبخانه‌های بازار هرگز از اول قصد نداشتند املاکشان را برای مدت زیادی نگه دارند. پس وقتی که بازار داشت برمی‌گشت، همه می‌خواستند خارج شوند. یک آن، جزیره پر از فروشنده و خالی از خریدار بود. وقتی این‌طور شد، اتفاقی باور نکردی افتاد – قیمت‌ها نه تنها آرام و منظم افت نکردند که... شروع کردند به سقوط

ساده‌ترین تعریف اقتصاد عبارتست از تلاش برای حداکثر کردن دسترسی به منابع محدود (که تقریباً همه منابع محدود هستند) به‌طوری‌که بیشترین تقاضای ممکن انسان تأمین شود. ابزارها، سرمایه و نوآوری جواب این معادله هستند. اگر این را به خاطر بسپاریم به‌سادگی می‌توان فهمید که چه چیزی باعث می‌شود اقتصاد رشد کند: پیدا کردن روش‌های بهتر برای تولید بیشتر چیزهایی که انسان می‌خواهد. این اصل تغییر نمی‌کند... مهم نیست اقتصاد دستِ آخر چقدر بزرگ شود.

ساده‌ترین تعریف اقتصاد عبارتست از تلاش برای حداکثر کردن دسترسی به منابع محدود (که تقریباً همه منابع محدود هستند) به‌طوری‌که بیشترین تقاضای ممکن انسان تأمین شود. ابزارها، سرمایه و نوآوری جواب این معادله هستند.

اگر کسی اجناس شما را نخواهد، هیچ‌کس واقعاً به ارز کشورتان نیاز ندارد. اما وقتی ارز کشوری بالا می‌رود، محصولاتش گران‌تر می‌شوند. این به کشورهایی که واحد پولی ضعیفی دارند فرصت رقابت می‌دهد تا شروع به فروش قسمتی از محصولاتشان را در آن بازار کنند.

بدون وجود تقاضای ذاتیِ دلار از سوی سیستم اقتصاد جهانی، هیچ کشوری نمی‌تواند خیلی زیاد زیر این عدم توازن دوام بیاورد. شرکت‌ها و دولت‌ها مطلقاً از مبادلهٔ کالا با ارزی که هیچ چیز نمی‌تواند بخرد اجتناب می‌کنند.

دقت کنید، برای وام دادن، یکی باید پس‌انداز کند. از شانس ایالات متحده، اقتصاد جهانی کمک می‌کند این روابط به فراتر از مرزها کشیده شود. تاکنون برگ برندهٔ ایالات متحده موقعیت دلار آمریکا بوده است. دلار به عنوان ذخیرهٔ رسمی دنیا، به عنوان ارز مبادلاتی هر معاملهٔ بین‌المللی پذیرفته شده است. این یعنی نه فقط ایالات متحده و شرکای تجاری‌اش، بلکه همه برای انجام معامله به دلار نیاز دارند. پس حتی اگر هیچ‌کس واقعاً چیزهایی را که در این کشور تولید شده‌اند نخرد، دلار همیشه متقاضی دارد. هیچ کشور دیگری این خوش اقبالی پولی را ندارد.

رئیس جمهور روزولت تصمیم گرفت از ارزش دلار در برابر طلا کم کند. برای انجام این کار، دولت ناچار بود کل بازار طلا را کنترل کند و حتی تملک سکه طلا را مدتی ممنوع کرد. بعدها امکان تسویهٔ اوراق با طلا منحصراً به بانک‌ها محدود شد، سپس فقط به بانک‌های خارجی و در آخر به هیچ‌کس. آمریکایی‌ها مانده‌اند با واحد پولی که ارزش واقعی ندارد و می‌تواند آزادانه بسط پیدا کند. این جلوی دولت را می‌گیرد تا نتواند بین گزینه‌های سختگیرانهٔ مربوط به مخارج و مالیات‌ها انتخاب کند و ایالات متحده را در مسیری قرار داده است که سرانجام ته ماندهٔ ارزش دلار را نابود می‌کند.

تورم به طور ساده ابزاری است که ثروت را از کسی که در یک واحد پولی پس‌انداز دارد به کسی که در همان واحد پولی بدهی دارد منتقل می‌کند. با اَبَرتورم، ارزش پس‌انداز یکسره محو شده و بارِ بدهی برداشته می‌شود (وضع کسانی که دارایی فیزیکی دارند خوب باقی می‌ماند، چون‌که، برخلاف پس‌انداز در یک واحد پولی، ارزش اسمی دارایی‌ها با زبانه کشیدن تورم بالا می‌رود).

یک راه خیلی بهتر این است که دولت هزینه‌ها را کم کند. با این حال، بعضی وقت‌ها این از بالابردن مالیات‌ها هم سخت‌تر است. به‌خصوص آنهایی که منافعشان قطع شده است مستعد هستند مخالفتشان را هم در صندوق رأی و هم در کف خیابان نشان بدهند.

تورم که معمولاً راحت‌ترین انتخاب است، دمِ دست‌ترین گزینه است. با این که اول کار راحت به نظر می‌آید، در آخر سخت‌ترین تلفات را تحمیل می‌کند.

تورم به دولت‌ها امکان می‌دهد از انتخاب گزینه‌های سخت طفره بروند و دزدکی از شرّ بدهی‌هایشان خلاص شوند. دولت‌ها با چاپ پول می‌توانند اسماً تمام بدهی‌شان را پس بدهند، اما این کار را با آب بستن به پول کشورشان می‌کنند.

کشوری با مازاد تجاری، که بیشتر از چیزی که خرید می‌کند به خارج می‌فروشد، تقاضای جهانی برای واحد پولش ایجاد می‌کند. اگر اجناسش را می‌خواهید، باید واحد پولش را داشته باشید. در نتیجه، موقعیت‌های تجاری مستحکم ارز کشور را تقویت می‌کنند. عکس آن برای کشورهای با موقعیت تجاری ضعیف صدق می‌کند. اگر کسی اجناس شما را نخواهد، هیچ‌کس واقعاً به ارز کشورتان نیاز ندارد.