بریده‌هایی از کتاب قوانین طبیعت انسان

به خودتان بیاموزید جلوه‌ای را که مردم از خودشان بروز می‌دهند، نادیده بگیرید، افسانه‌ای را که از خود بافته‌اند، نشنیده بگیرید و به جای این‌ها به رفتار آن‌ها به‌عنوان نشانه‌هایی برای رفتن به عمق شخصیتشان توجه کنید. این نشانه‌ها را می‌توانید در الگوهایی که از گذشتهٔ خود نشان می‌دهند، در تعامل و مدیریت آن‌ها با دیگران و در واگذاری کارها و اختیاراتشان متوجه شوید و دیگر نشانه‌ها را نیز استخراج کنید.

کلمهٔ شخصیت از واژهٔ لاتین پرسونا به معنای نقاب می‌آید. همهٔ ما در جمع، نقاب بر صورت می‌زنیم و این رفتار کارکرد مثبتی دارد. اگر دقیقاً همانی که هستیم را نشان دهیم و حقیقت ذهن خود را بیان کنیم، احتمالاً به خیلی‌ها توهین می‌کنیم و ویژگی‌هایی را به نمایش می‌گذاریم که به بهترین شکل پنهان بودند. داشتن یک پرسونا یعنی به‌خوبی نقش بازی کردن ما را در برابر نگاه دقیق و تیزبین مردم حفظ می‌کند. نمی‌گذارد آن‌ها ناامنی‌های ما را ببینند. به‌واقع هرچه نقش خود را بهتر بازی کنید، قدرت بیشتری به دست خواهید آورد و با این قدرت آزادی بیشتری خواهید یافت تا صفات دلخواه خود را بازتاب دهید. اگر شما به حد کافی پیش بروید، پرسونایی که ارائه می‌دهید، با بیشتر ویژگی‌های منحصربه‌فرد شما سازگار خواهد بود و تأثیر بیشتری نیز خواهد داشت.

ازآنجاکه لبخند حقیقی کمتر رایج است، باید بدانید که چطور آن را تشخیص دهید. لبخند واقعی بر عضلات دور چشم تأثیر می‌گذارد و آن‌ها را منبسط می‌کند و خطوط پنجه‌کلاغی در کناره‌های چشم ظاهر می‌شود. همچنین گونه‌ها بالا می‌روند. هیچ لبخند حقیقی‌ای بدون تغییر مشخص در چشم‌ها و گونه‌ها وجود ندارد. برخی افراد تلاش می‌کنند با یک لبخند بزرگ حالت حقیقی به لبخندهای خود بدهند، زیرا این نوع لبخند نیز حالت دیدگان را تغییر می‌دهد. پس علاوه‌بر نشانه‌های فیزیکی، باید به زمینه نیز توجه داشته باشید. لبخند حقیقی معمولاً همراه با رفتار یا سخنی است که بی‌درنگ بروز می‌کند. این لبخند خودبه‌خودی است. آیا این لبخند با شرایط و موقعیت کنونی سازگار است و با آنچه گفته شده است، ارتباط دارد؟

از تک‌گویی‌های درونی دائمی دست برداریم و توجه عمیق‌تری به انسان‌ها داشته باشیم. خودمان را با حالات متغیر افراد و گروه‌ها منطبق کنیم. برداشت دقیقی از روان خاص و منحصربه‌فرد افراد داشته باشیم و بدانیم هر فردی با چه مشوقی انگیزه می‌گیرد. سعی کنیم خودمان را جای آن‌ها بگذاریم و از دید آن‌ها به قضایا بنگریم و وارد دنیا و نظام ارزشی آن‌ها شویم. آن وقت است که به‌ناگاه از دنیای جالب رفتار غیرکلامی آگاه می‌شویم؛ دنیایی که تا قبل از این به وجود آن پی نبرده بودیم و گویی حالا چشمان ما به پرتو فرابنفش مجهز باشد، امروز آن را می‌بینیم. وقتی این قدرت را حس کردیم، اهمیت آن را درک می‌کنیم و فرصت‌های اجتماعی جدید یکی پس از دیگری در برابرمان ظاهر می‌شوند. از آدم زخم‌خورده نمی‌پرسم چه حالی دارد... خودم را یک زخم‌خورده می‌بینم.

از نظر آن‌ها مردم آدم‌های مکانیکی‌ای هستند که خود نمی‌توانند تصمیمی بگیرند؛ پس آن‌ها باید بر همه چیز نظارت داشته باشند. اگر به این نقطه برسند، در انتها خودشان را ویران خواهند کرد، زیرا محال است که از ارادهٔ آزاد این حیوان انسانی خلاص شد. مردم حتی ترسوترین آن‌ها نیز شورش می‌کنند.

استالین در ظاهر بسیار فروتن بود. او تجسم طبقهٔ کاگر بود. اگر کسی به او پیشنهاد انجام دادن کاری می‌داد که استالین را برجسته می‌کرد، او به‌شدت مخالفت می‌ورزید و اعتقاد داشت قرار نیست نام یک نفر بر سر زبان‌ها بیفتد و معروف شود. اما به‌تدریج نام و تصویر او در همه جا شنیده و دیده شد. روزنامهٔ پراودا ستون‌های مختلفی دربارهٔ تک‌تک حرکات او می‌نوشت و تقریباً از او یک خدا ساخته بود. در رژه‌های نظامی، هواپیماها بر فراز آسمان نام او را حک می‌کردند. او هرگونه دخالت در چنین اموری را رد کرد، اما برای رفع آن‌ها هم تلاشی نکرد. او هر روز بیشتر از قبل وقتی دربارهٔ خودش حرف می‌زد، از سوم شخص استفاده می‌کرد، گویی به یک نیروی انقلابی مقدس و فاقد شخصیت تبدیل شده باشد.

خودشیفتهٔ سالم حسی قوی‌تر و سازگارتر از خود دارد. این افراد سعی می‌کنند خودشان را بالای ظرف ببرند. آن‌ها به‌سرعت هر زخم و ناراحتی را ترمیم می‌کنند و چندان نیازی به تأیید و گرفتن اعتبار از دیگران ندارند. آن‌ها در مقطعی از زندگی متوجه می‌شوند که کمبودها و اشتباه‌هایی دارند، اما می‌توانند به این نواقص بخندند و هر موضوع کوچکی را شخصی نکنند. آن‌ها با پذیرش تصویر کامل خویش، عشق به خود را واقعی‌تر و کامل‌تر تجربه می‌کنند.

ما به‌طور مداوم در حال قضاوت مردم هستیم و آرزو داریم آن‌ها جور دیگری باشند. ما می‌خواهیم آن‌ها را تغییر دهیم. می‌خواهیم به روشی خاص و در بیشتر مواقع به همان روش ما فکر و رفتار کنند. ازآنجاکه این امر شدنی نیست و هر یک از ما منحصربه‌فردیم، همواره کلافه و نگرانیم. به جای این نگرش، دیگران را به صورت پدیده‌های خنثی مانند گیاهان یا ستاره‌ها در نظر بگیرید. آن‌ها به‌سادگی وجود دارند. آن‌ها شکل‌های مختلفی دارند و زندگی را جذاب و غنی می‌کنند. به جای اینکه آن‌ها را تغییر دهید یا در برابرشان بایستید از همان چیزی که به شما می‌دهند، لذت ببرید.

دربارهٔ خردگریزی در طبیعت انسان: هرگز تصور نکنید که انواع نبود عقلانیت از طریق پیشرفت و بصیرت از بین رفته‌اند. در طول تاریخ ما شاهد دوران‌های مداوم و متنوع افزایش و کاهش سطوح عقلانیت هستیم. عصر طلایی پریکلس با تمام فیلسوف‌ها و اولین دمیدن‌های روحیهٔ علمی با عصری از خرافات، تعصبات و ناشکیبایی‌ها همراه شد. همین پدیده پس از رنسانس ایتالیا نیز رخ داد. اینکه این چرخهٔ معیوب بارها و بارها به اوج خود رسیده، بخشی از طبیعت انسان است.

اگر متوجه شدید که این تأثیر گروهی در شما هیجانات اهریمنی مانند بیزاری از دیگران، میهن‌پرستی خشونت‌آمیز یا دیدگاه‌های غیرانسانی به وجود آورد، ضروری است که خودتان را دور نگه دارید و به لایه‌های زیرین این کشش گروهی نگاهی بیندازید. گاهی بهترین کار این است که برای حفظ قدرت استدلال خویش، خود را از گروه دور نگه داریم یا دست‌کم با بدبینی وارد آن شویم.

وقتی ما در گروهی بزرگ هستیم، آدم متفاوتی می‌شویم. به خودتان و دوستانتان در یک رویداد ورزشی، یک دورهمی مذهبی یا سیاسی نگاه کنید. محال است که در هیجان جمعی غرق نشوید. قلبتان سریع‌تر می‌زند. اشک شادی یا غم راحت‌تر جاری می‌شود. بودن در یک گروه استدلال مستقل را تحریک نمی‌کند، بلکه تمنای فراوان برای تعلق به یک گروه را برمی‌انگیزاند. این امر به‌راحتی در محیط‌های کاری پیش می‌آید و اگر به‌ویژه رهبر یا مدیر سازمان در بازی با عواطف استاد باشد، این حالت خودش را به صورت شور فراوان برای رقابت یا برعکس اشتیاق در ایجاد دودستگی نشان می‌دهد.

افراد منطقی به‌سادگی گرایش‌های غیرعقلانی خود را می‌پذیرند و نیاز به هوشیاری را درک می‌کنند. ازسوی‌دیگر، افراد غیرمنطقی زمانی که ریشهٔ هیجانی تصمیم‌هایشان برایشان آشکار می‌شود، واکنش‌های تند نشان می‌دهند. آن‌ها توانایی خودآزمایی و یادگیری ندارند. همین اشتباهات آن‌ها را هر لحظه تدافعی‌تر می‌کند.

شاید خیلی‌ها دچار این وسوسه شوند و بگویند که ما تا حدودی این خودِ هیجانی را با پیشرفت‌های فناوری و عقلانی رام کرده‌ایم. هرچه باشد ما مانند نیاکان خود خرافاتی، بسیار مهاجم یا بسیار عاشق نیستیم؛ اما این یک توهم است. پیشرفت و فناوری ما را از نو خلق نکرده، بلکه فقط شکل هیجانات و نوع عدم عقلانیت ما را تغییر داده است. برای مثال، شکل‌های جدید رسانه‌ها توانایی سیاستمداران کهنه‌کار و دیگران را برای بازی با احساسات ما بیشتر کرده است، به‌طوری‌که آن‌ها به روش‌هایی ظریف و زیرکانه‌تر به اهداف خود می‌رسند. تبلیغاتچیان با پیام‌های بسیار تأثیرگذارتر ما را بمباران می‌کنند. ارتباط دائمی با رسانه‌های اجتماعی ما را در معرض شکل‌های جدیدی از تأثیرات هیجانی بصری قرار داده است. رسانه‌ها برای خلق آرامش در وجود ما تأسیس نشده‌اند. با حضور پررنگ و همیشگی آن‌ها، ما فضای ذهنی بسیار کمی برای عقب‌نشینی و تأمل داریم.

ازآنجاکه ما با منبع واقعی مشکلات، حباب‌ها و بحران‌ها مواجه نمی‌شویم، آن‌ها تکرار می‌شوند و تا زمانی که احمق‌ها تاریخ نخوانند، این مسئله حل نخواهد شد.

اولین وظیفهٔ شما این است که به هیجاناتی که دائم بر ایده‌ها و تصمیم‌هایتان سایه می‌افکنند، بیندیشید. یاد بگیرید که خودتان را زیر سؤال ببرید: چرا خشم یا بیزاری؟ این نیاز بی‌پایان به توجه از کجا می‌آید؟ تحت چه شرایطی هیجانات شما دست از سرتان برخواهند داشت؟ باید یاد بگیرید که به جای واکنش نشان دادن به رفتارهای دیگران به خودتان بیندیشید. هیجانات و احساسات ذهن ما را محدود می‌کنند و موجب می‌شوند بر یک یا دو ایده‌ای تمرکز کنیم که تمنای آنی ما برای قدرت یا توجه را پاسخ می‌دهند، اما در طولانی‌مدت نتیجهٔ معکوس دارند. درحالی‌که اگر روحتان را آرام کنید، قطعاً از گسترهٔ وسیعی از گزینه‌ها و راهکارها لذت خواهید برد. حال قبل از هر اقدامی بیشتر می‌اندیشید و راهبردهایتان را بازسنجی می‌کنید.

منطق‌گرایی و عقلانیت نیرویی نیست که با آن زاده شده باشید، بلکه ویژگی‌ای است که آن را باید از طریق آموزش و تمرین کسب کنید.

اگر این مردان تا این اندازه که ادعا می‌کنند، منطقی هستند، پس چرا سیاست‌های آن به این همه آشفتگی و خودتخریبی می‌انجامد؟ چرا آتن تا این حد آشفته و دموکراسی آن نیز تا این اندازه شکننده است؟ چرا این همه فساد رخ می‌دهد؟ پاسخ ساده بود: این آتنی‌ها به‌هیچ‌وجه منطقی نبودند، آن‌ها فقط خودبین و حیله‌گر بودند. آنچه بر اساسش تصمیم می‌گرفتند، هیجانات اساسی‌شان یعنی حرص قدرت، توجه و ثروت بود.

موفقیت یا پیروزی‌های ناگهانی می‌توانند بسیار خطرناک باشند. از نظر عصبی، مواد شیمیایی در مغز ترشح می‌شوند و پیوندی قوی از برانگیختگی و انرژی ایجاد می‌کنند که به تمنای تکرار موفقیت منتهی می‌شود. این می‌تواند شروع هر نوع رفتار اعتیادی یا جنون‌آمیز باشد. همچنین وقتی دستاوردها سریع به دست می‌آیند، تمایل داریم این خرد عمیق را که موفقیت حقیقی و ماندگار باید از سخت‌کوشی به دست آید، نادیده بگیریم. به این موضوع نیز توجه نمی‌کنیم که شانس نیز در چنین دستاوردهای آنی نقش داشته است. ما تلاش می‌کنیم و تلاش می‌کنیم تا دوباره از طریق برنده شدن پولی بی‌اندازه یا توجهی فراوان به اوج برسیم. ما احساس خودبزرگ‌بینی می‌کنیم و نسبت به هر کسی که می‌خواهد به ما هشدار دهد، مقاومت می‌کنیم و می‌گوییم که آن‌ها نمی‌فهمند و ازآنجاکه این دستاوردهای آنی پایدار و همیشگی نیستند، ما یک سقوط ناگزیر را تجربه می‌کنیم که بسیار دردناک است و منجربه دور باطل افسردگی می‌شود. با اینکه گروه قماربازان بسیار در معرض این مسئله قرار دارند، صاحبان کسب‌وکاری که در دوران حباب‌های اقتصادی کسب درآمد می‌کنند و مردمانی که به دلایل ناگهانی توجه دیگران را به خود جلب می‌کنند، در این دسته قرار دارند.

دنیا همان‌طور است که باید باشد. چیزها، رویدادها و سازه‌ها هیچ‌یک خوب یا بد، درست یا غلط، زشت یا زیبا نیستند. این ما هستیم که با دورنمای خاص خودمان به چیزها یا انسان‌ها رنگ و عطری اضافه می‌کنیم یا چیزی از آن‌ها کم می‌کنیم.

عادت کنید که رؤیاهایتان را بنویسید و توجه عمیقی به حالت احساسات خود داشته باشید. هرچه بیشتر در این روند جلو بروید و سرنخ‌های سایهٔ خود را ببینید، راحت‌تر با آن مواجه خواهید شد. اینجاست که ماهیچه‌های منقبض سرکوب شل می‌شوند و شما نشانه‌های بیشتری پیدا می‌کنید. در یک نقطهٔ مشخص، درد پیشروی در روند اکتشاف جای خودش را به هیجان بازگشت به اصل خویش می‌دهد.