بریده‌هایی از کتاب ایکی گایی

حتی بیل گیتس هم شب‌ها ظرف می‌شوید. می‌گوید از این کار لذت می‌برد و ظرف شستن به او کمک می‌کند آرامش داشته باشد و ذهنش را آزاد کند. سعی می‌کند هر روز این کار را بهتر از روز قبل انجام دهد و برای خودش در انجام دادن این کار نظمی قائل شده است: اول شستن بشقاب‌ها، بعد چنگال‌ها و غیره. این یکی از لحظه‌های ریزحرکت او به شمار می‌آید.

وقتی کسی ــ چه یک هنرمند، مهندس یا سرآشپز ــ تصمیم می‌گیرد به انجام دادن کاری یا خلق اثری بپردازد، باید برای «جان دادن» به آن کار یا اثر از طبیعت بهره ببرد. این در حالی است که احترام گذاشتن به طبیعت و سپاسگزار بودن از آن وظیفهٔ همیشگی اوست. در جریان این روند، صنعتگر با هدف یگانه می‌شود و همراه آن حرکت می‌کند. یک آهنگر بر این باور است که فلز جان دارد و یک سفالکار هم می‌گوید گِل زنده است و جان دارد. ژاپنی‌ها در یکی کردن طبیعت و فن‌آوری تکنولوژی استادند: انسان جدای از طبیعت نیست، انسان و طبیعت پارهٔ تن یکدیگرند.

اگر متوجه شوید موقع انجام دادن کاری که برایتان اهمیت دارد تمرکز ذهنتان را از دست داده‌اید، برای رسیدن به وضعیت حرکت از شیوه‌های زیر بهره بگیرید: شرایط هفت‌گانهٔ دستیابی به وضعیت حرکت بر اساس نظر اُوِن شافر، محقق دانشگاه دو پُل، شرایط رسیدن به وضعیت حرکت عبارت‌اند از: ۱. بدانید چه کار کنید. ۲. بدانید چگونه آن کار را انجام دهید. ۳. بدانید کارتان چقدر خوب پیش می‌رود. ۴. بدانید مقصدتان کجاست. ۵. به چالش‌های مهم پی ببرید. ۶. مهارت‌های مهم را پیدا کنید. ۷. خود را از آشفتگی و حواس‌پرتی رها کنید.

گذر زمان به ما نشان می‌دهد که همه چیز ناپایدار و گذراست، اما اگر شناخت و حس روشنی به ایکی گایی‌تان داشته باشید، هر لحظه دربردارندهٔ امکانات بسیاری است که به جاودانگی شباهت دارد.

اغلب فکر می‌کنیم انجام دادن چند کار در یک زمان صرفه‌جویی در وقت را در پی دارد، حال آن‌که شواهد علمی ثابت کرده‌اند که نتیجه درست برعکس است. حتی کسانی که ادعا می‌کنند در انجام دادن چند کار در یک زمان مهارت و توانایی دارند، آدم‌های سازنده و خلاق و مفیدی نیستند.

چرا کارآموز از تلاش و تمرین دست برنمی‌دارد؟ آیا از پختن هرروزهٔ تخم‌مرغ حوصله‌اش سر نمی‌رود؟ نه، چون درست کردن سوشی ایکی گایی او شده است. ژیرو و پسرش هر دو در آشپزی هنرمندند. آن‌ها هنگام آشپزی خسته و بی‌حوصله نمی‌شوند. آن‌ها به وضعیت حرکت می‌رسند. آن‌ها وقتی در آشپزخانه هستند کاملاً شاد و سرحال‌اند؛ این شادمانی و خوشبختی آن‌ها، ایکی گایی آن‌هاست.

اصول ابتدایی موریتادرمانی ۱. پذیرای احساسات خود باشید. اگر افکار وسواس‌گونه داریم، نباید تلاش کنیم آن‌ها را کنترل کنیم یا از دستشان خلاص شویم. اگر این کار را بکنیم، شدیدتر می‌شوند. استاد ذن با ملاحظهٔ احساسات و عواطف بشری می‌گوید: «اگر تلاش کنیم به وسیلهٔ موجی از دست موجی دیگر رها شویم، دریای بی‌کران کارمان را می‌سازد.» ما احساساتمان را به وجود نمی‌آوریم، این خود آن‌ها هستند که در ما به وجود می‌آیند و ما باید قبولشان کنیم. ترفند ما باید این باشد که پذیرایشان باشیم. موریتا عواطف و احساسات را به هوا تشبیه می‌کند: نمی‌توانیم آن‌ها را پیش‌بینی یا کنترل کنیم؛ فقط می‌توانیم نظاره‌گر آن‌ها باشیم. از این نظر، او اغلب راهب ویتنامی، تیک نات هان را شاهد مثال می‌آورد که می‌گوید: «سلام، تنهایی. امروز چطوری؟ بیا و کنار من بنشین، مراقب تو خواهم بود.»

هدف این کتاب این است که راز صدساله‌های ژاپنی را برای شما بگشاید و ابزاری در اختیار شما قرار دهد تا ایکی گایی‌تان را بیابید. زیرا آن‌ها که به ایکی گایی‌شان دست می‌یابند، هر آنچه را که برای سفر در طول یک زندگی طولانی و سرشار از شادمانی نیاز دارند خواهند داشت. سفرتان شاد!

ایچی‌ــ گو ایچی‌ــ ای هم مفهوم ژاپنی مکمل دیگری است که می‌توان آن را این‌طور تعبیر و ترجمه کرد: «این لحظه فقط همین حالا وجود دارد و دیگر برنمی‌گردد.» در گردهمایی‌های اجتماعی این نکته به عنوان یک گوشزد شنیده می‌شود که هر نوع آشنایی ــ چه با دوستان و چه با خانواده و غریبه‌ها  یگانه است و هرگز تکرار نخواهد شد، یعنی باید از لحظه لذت ببریم و نگران گذشته و آینده نباشیم.

به خاطر خودت مبارزه کن نومیدی و ناخرسندی وجودی زمانی پیش می‌آید که در زندگی ما هدفی وجود نداشته باشد یا هدفمان نادرست و مخدوش باشد؛ اما از نگاه فرانکل، نیازی نیست این نومیدی را چیزی غیرعادی و عجیب ببینیم و آن را نشانهٔ روان‌رنجوری بدانیم، می‌تواند چیز مثبتی باشد ــ یعنی عامل شتاب‌دهنده‌ای باشد برای دگرگونی و تغییر.

جست‌وجوی هدف، انگیزه‌ای شخصی و حرکتی اجباری برای فرانکل شد تا به هدف‌هایش دست یابد. روند لوگوتراپی را می‌توان در این پنج مرحله خلاصه کرد: ۱. شخص احساس تهی بودن، ناکامی، یا نگرانی می‌کند. ۲. درمانگر به او می‌فهماند که آنچه او احساس می‌کند آرزوی داشتن یک زندگی پرمعنا و هدفمند است. ۳. بیمار (در لحظهٔ خاصی) هدف زندگی‌اش را پیدا می‌کند. ۴. با توجه به آزادی بیمار برای رسیدن به خواسته‌اش می‌تواند تصمیم بگیرد که سرنوشتش را بپذیرد یا آن را رد کند. ۵. این شور و شوق تازه به دست‌آمده و عشق به زندگی به بیمار کمک می‌کند بر موانع و غم‌ها چیره شود.

بر اساس نظر دانشمندانی که به مطالعهٔ این پنج منطقهٔ آبی پرداخته‌اند، راز طول عمر انسان‌ها در این نواحی عبارت‌اند از: رژیم غذایی، ورزش، پیدا کردن و داشتن هدف در زندگی (ایکی گایی)، و ایجاد گروه‌های به هم‌پیوستهٔ اجتماعی و تشکیل دایره‌ای گسترده از دوستان و برقراری روابط خوب خانوادگی و خویشاوندی.

ویژگی‌های واژهٔ ایکی گایی در زبان ژاپنی، ایکی گایی به این شکل نوشته می‌شود: که ترکیبی است از به معنای «زندگی»، همراه؛، به معنای «ارزشمند بودن»، به دو ویژگی، به معنای «سپر و زره»، «درجه‌یک»، و «اول بودن» (پیشتاز بودن در جنگ، و ابتکار عمل داشتن به عنوان رهبر)، و، به معنای «زیبا» یا «آراسته» تجزیه می‌شود.

زندگی کاملاً بی‌عیب و نقص نیست، و گذر زمان به ما نشان می‌دهد که همه چیز ناپایدار و گذراست، اما اگر شناخت و حس روشنی به ایکی گایی‌تان داشته باشید، هر لحظه دربردارندهٔ امکانات بسیاری است که به جاودانگی شباهت دارد.

در حوزهٔ روابط عاشقانه، کسانی هستند که همهٔ انرژی و عشق و علاقه‌شان را نثار طرف مقابل می‌کنند و او را همهٔ دنیای خود می‌دانند. چنین کسانی، در صورتی که رابطه پایدار نماند، همه چیزشان را از دست می‌دهند، در حالی که اگر دوستی محکم و زندگی کاملی را بنا نهاده باشند، در پایان این دوستی در وضعیت بهتری قرار خواهند گرفت و آسیب‌ناپذیر خواهند بود.

دنبال چیزهایی باشید که از آن‌ها لذت می‌برید، و از چیزهایی که دوست ندارید دوری کنید یا تغییرشان دهید. بگذارید کنجکاوی شما راهنمایتان باشد، و خود را به انجام دادن کارهایی مشغول کنید که به زندگی شما معنا و شادمانی می‌بخشند. لازم نیست کار بزرگی باشد: این معنا را می‌توانیم در پدر و مادر خوبی بودن یا کمک کردن به همسایه‌ها بیاییم

مقاومت، توانایی ما در پرداختن به مشکلات است. هرچه مقاوم‌تر باشیم، راحت‌تر می‌توانیم بلند شویم و به آنچه که به زندگی ما معنا می‌دهد برگردیم.

ایچی‌ــ گو ایچی‌ــ ای هم مفهوم ژاپنی مکمل دیگری است که می‌توان آن را این‌طور تعبیر و ترجمه کرد: «این لحظه فقط همین حالا وجود دارد و دیگر برنمی‌گردد.»

همهٔ دارایی‌های ما و کسانی که دوستشان می‌داریم زمانی از دست خواهند رفت و دیگر وجود نخواهند داشت. این چیزی است که باید به ذهن بسپاریم. بدون این‌که دچار بدبینی شویم. آگاهی داشتن به گذرا بودن زندگی و چیزهایی که در آن هست نباید ما را اندوهگین کند. باید به ما کمک کند به زمان حال و آنچه که در پیرامون ما وجود دارد عشق بورزیم.

سِنیکا می‌گوید: «همه چیز زندگی انسان کوتاه‌مدت و از بین‌رفتنی است.»