بریده‌هایی از کتاب نظم زمان

باید ساعت‌مچی‌ات را خاک کنی باید بکوشی که بفهمی آن زمانی که فکر می‌کنی او اندازه‌اش گرفته فقط حرکت عقربه‌هایش بوده و بس...

فیزیک قرن بیستم با روشی که به نظر من فاقد ابهام است نشان می‌دهد که عالم ما توسط حال‌گرایی به شکل مناسبی توصیف نمی‌شود: یک اکنونِ جهان‌شمولِ عینی وجود ندارد. حداکثر می‌توانیم از اکنونی نسبت به شاهدی متحرک سخن بگوییم. اما در این حالت، با این که دوست داریم تا جای ممکن از لغت "واقعی" به شکلی عینی استفاده کنیم، آنچه برای من واقعی است با چیزی که برای تو واقعی است فرق دارد. بنابراین، عالم را نباید سلسله‌ای از اکنون‌ها فرض کرد. (۵۹)

پایین که برویم، همهٔ فرآیندها کند می‌شوند. دو دوست جدا می‌شوند و یکی در دشت و دیگری در کوه ساکن می‌شود. سال‌ها بعد همدیگر را ملاقات می‌کنند: فردی که پایین مانده بود کمتر زیسته، کمتر پیر شده و چرخ‌دنده‌های ساعت دیواری او کمتر حرکت کرده است. فرصت کمتری برای انجام کارها داشته است، گیاهانش کمتر رشد کرده‌اند و فرصت کمتری برای پرداخت افکارش داشته است...

نتیجهٔ رشد دانش ما، فروپاشیِ تدریجیِ درک ما از زمان است

گذشته و آینده با هم تفاوت دارند. علت قبل از معلول می‌آید. درد بعد از زخم می‌آید و نه پیش از آن. جام مینا به هزاران قطعه خرد می‌شود و قطعه‌ها دیگر به شکل جام درنمی‌آید. نمی‌توانیم گذشته را عوض کنیم: می‌توانیم پشیمانی و ندامت و خاطره داشته باشیم. اما آینده شاید عدم اطمینان است، نیاز، نگرانی، فضای باز و تقدیر. می‌توانیم به سوی آن زندگی کنیم و آن را شکل دهیم چون هنوز وجود ندارد. همه چیز هنوز ممکن است... زمانْ خطی با دو جهتِ یکسان نیست: پیکانی است با سر و ته متفاوت.

چیزهایی که به نظر ما بدیهی می‌رسیده در واقع چیزی جز تعصب نبوده‌اند. بدیهی است که آسمان بالای ما است نه زیر ما چون در غیر این صورت زمین سقوط می‌کرد. به نظر بدیهی بود که زمین ساکن باشد چون اگر نبود همه چیز به اطراف پرت می‌شد. اینکه زمان همه جا با یک سرعت بگذرد نیز به همین اندازه برای ما بدیهی بود... کودکان بزرگ می‌شوند و کشف می‌کنند که جهان با چیزی که از درون چهاردیواری خانه‌شان به نظر می‌رسید فرق می‌کند. نوع بشر هم به‌منزلهٔ یک کل، همین کار را انجام می‌دهد.

از یکی بخواهیم سر جایش بماند و از دیگری بخواهیم پرسه بزند. عبورِ زمان برای کسی که متحرک است کندتر خواهد بود.

زمان در ارتفاع پایین‌تر کندتر از ارتفاع بالاتر می‌گذرد.

زمان در کوهستان سریع‌تر از سطح دریا می‌گذرد. تفاوت کوچک است اما می‌توان آن را با زمان‌سنج‌های دقیقی که امروزه می‌توان از طریق اینترنت به قیمت چند هزار دلار خرید اندازه گرفت. با تمرین، هر کسی می‌تواند کُند شدن زمان را مشاهده کند. با زمان‌سنج‌های آزمایشگاه‌های تخصصی می‌توان کُند شدن زمان را در سطوحی که فقط چند سانتیمتر اختلاف دارند تشخیص داد: ساعتِ روی زمین کمی کندتر از ساعتِ روی میز است.

کارنو علاقهٔ بسیار زیادی به شاعر ایرانی سعدی شیرازی داشت. سعدی که در جنگ‌های صلیبی در شهر اکرا اسیر و بَرده شد، نویسندهٔ اشعار درخشانی است که اکنون بر ورودی مقر سازمان ملل نقش بسته است: بنی آدم اعضای یکدیگرند که در آفرینش ز یک گوهرند چو عضوی بدرد آورد روزگار دگر عضوها را نماند قرار تو کز محنت دیگران بی‌غمی نشاید که نامت نهند آدمی شاید شعر یکی دیگر از ریشه‌های عمیق علم باشد: تواناییِ دیدنْ ورای مرئی‌ها. کارنو نام پسر اولش را سعدی گذاشت. پس سعدی کارنو فرزند شعر و شورش است.