بریده‌هایی از کتاب چگونه گورخر راه راه شد؟

بسیاری از گونه‌های دیگر نیز محیط‌شان را در جست‌وجوی غذا به شیوه‌ای تصادفی بررسی می‌کنند، زیرا در شرایطی که مطمئن نباشید دقیقاً کجا باید دنبال غذا بگردید این بهترین راهکار است.

اینکه تصور کنیم چیزی که به شیوه‌ای نامعین عمل می‌کند نامؤثرتر از همتای پیش‌بینی‌پذیر خود است، نوعی سوگیری شناختی غیرمنطقی است، هرچند در میان انسان‌ها بسیار فراگیر باشد.

شانس می‌تواند به بنیان سازش تبدیل شود، و برخلاف آنچه ممکن است به نظر رسد هیچ تناقضی میان "بهینه‌سازی"و "تصادف"وجود ندارد.

این واقعیت که یک رفتار ممکن است با ظرافت بهینه شده باشد به معنای آن نیست که نمی‌تواند در عین حال تصادفی هم باشد: اگر غزالی با مسیر فرار پیش‌بینی‌ناپذیر بتواند بیش از غزالی که در مسیر پیش‌بینی‌پذیر فرار می‌کند زنده بماند و سرانجام بچه‌غزال‌های بیشتری تولید کند، آنگاه تکامل نیز مسیر "شانسی"را انتخاب خواهد کرد.

وجود اشکال تصادفی رفتار شاید اندکی شگفت‌انگیز به نظر رسد. بیشتر دیدگاه‌ها درباره رفتار جانوران بر آن هستند که انتخاب طبیعی رفتار را بهینه کرده است، و اینکه افراد تن به مصالحه‌هایی می‌دهند که معمولاً به بهترین نتیجه ممکن می‌انجامند، برای مثال آنچه به "نظریه خوراک‌جویی بهینه"معروف است و در آن شکارچیان در "لحظه مناسب"حمله می‌کنند، یا بر اساس آن علف‌خواران دقیقاً در تاریخ مناسب مهاجرت می‌کنند، یا جانوران در گروه‌های هماهنگ‌شده گرد هم می‌آیند.

گریز غزال کاملاً تصادفی است: پژوهشگران به این نتیجه رسیده‌اند که پیش‌بینی مسیر بعدی یک غزال در هنگام فرار غیرممکن است، و اینکه این استراتژی بسیار مؤثری در تضمین بقای آن در هنگام حمله است.

در طول ۱۴۰ سال گذشته، داروین و میراث‌دارانش فرضیه‌های رقیب گوناگونی پیشنهاد کرده‌اند. پس از کار میدانی طاقت‌فرسا و بحث‌های پرشور، بعضی از این فرضیه‌ها بیش از دیگران توانسته‌اند تأیید پژوهشگران را به دست آورند.

زیست‌شناسان میدانی رگباری از فرضیه‌های دیگر برای دراز شدن گردن زرافه پیشنهاد کرده‌اند. شاید دید از بالایی که فراهم می‌کند به این جانوران در تشخیص موقعیت شکارچیان کمک می‌کند، یا شاید سطح زیاد آن در تنظیم دمای بدن مؤثر است. حتی پیشنهاد شده که شاید گردن در واکنش به درازتر شدن پاهای زرافه تکامل یافته باشد تا زرافه‌ها همچنان بتوانند از برکه‌ها آب بنوشند.

خوشبختانه یک تبیین دیگری را منتفی نمی‌کند: توانایی چریدن از شاخه‌های بلندتر احتمالاً امتیازی است که به تکامل گردنی دراز در هر دو جنس انجامید، در حالی که استفاده از آن به عنوان چماق در رقابت میان نرها عاملی تکاملی است که تفاوت چشمگیر در ضخامت میان جمجمه نرها و ماده‌ها را تبیین می‌کند. خلاصه آنکه گردن زرافه چندین کاربرد دارد و دشوار بتوان گفت کدام آنها بیشترین تأثیر را در تکامل آن داشته است.

شواهد سنگواره‌ای پشتیبانی بیشتری برای فرضیه داروین فراهم می‌کنند: به نظر می‌رسد که گردن دراز زرافه‌ها بین چهارده تا دوازده میلیون سال پیش تکامل یافته است، دوره‌ای که طی آن آفریقا دچار بیابان‌زایی گسترده شد و جنگل‌هایش جای خود را به علف‌زار ساوانا دادند. با کاهش تعداد درختان، رقابت بر سر هر درخت باید افزایش یافته باشد، و در نتیجه انتخاب طبیعی گردن دراز را برگزید.

آنچه مسأله را پیچیده‌تر می‌کند آن است که یک پژوهش در سال ۲۰۰۷ به این نتیجه رسید که زرافه‌ها واقعاً از گردن‌شان برای چریدن بالاترین شاخه‌ها استفاده می‌کنند.

گردن زرافه چندین کارکرد دارد: اینکه کدام یک از این کارکردها موجب تکامل آن شده موضوعی است که بحث بسیاری در موردش میان زیست‌شناسان جریان دارد.

داشتن گردنی کلفت‌تر نسبت به رقیب به‌وضوح برای یک زرافه نر امتیاز به شمار می‌آید، و گردن درازتر انعطاف‌پذیری و گشتاور بیشتری فراهم می‌کند و در نتیجه از آن سلاح مؤثرتری می‌سازد.

جمجمه زرافه‌های نر فوق‌العاده ضخیم است و هنگامی که به عنوان سلاح استفاده شود می‌تواند مهره‌های گردن را بشکند: جمهوری نیجر جمعیت کوچکی از زرافه دارد، اما در سال ۲۰۰۹ دو مورد مرگ در نتیجه جنگ گردن میان زرافه‌های نر ثبت کرد.

آنها استدلال کردند که کارکرد گردن زرافه عمدتاً به عنوان سلاحی است که در مبارزه میان زرافه‌های نر به کار گرفته می‌شود، همان‌طور که یک آنتیلوپ یا گوزن نر از شاخ‌هایش استفاده می‌کند. زرافه‌های نر بر سر دستیابی به ماده‌ها، با هم وارد دورهای "جنگ گردن"می‌شوند، گردن‌هایشان را با خشونت در هم می‌آویزند و از سر سنگین‌شان به عنوان گرز استفاده می‌کنند.

مشاهدات نشان دادند که زرافه‌ها اصلاً از گردن بلندشان برای چریدن در ارتفاع استفاده نمی‌کنند. درواقع، در اوقاتی که رقابت بر سر غذا از همیشه شدیدتر بود، زرافه‌های ماده ممکن بود تا نیمی از زمان‌شان را به جای بهره‌برداری از امتیاز قد خود، گردن‌شان را افقی نگه دارند.

"زرافه، با آن قامت بلند، گردن، دست‌ها، سر و زبان بسیار کشیده‌اش، کل چارچوب بدنش به زیبایی برای چریدن از بالاترین سرشاخه‌های درختان سازش یافته است. بنابراین می‌تواند فراتر از دسترس جانوران سم‌دار دیگری که در همان منطقه ساکن‌اند غذا به دست آورد؛ و این باید در دوران کمبود غذا امتیاز بزرگی برای آن باشد ... بنابراین در شرایط طبیعی و زرافه در حال شکل‌گیری، افرادی که بالاتر از همه می‌چریدند و در زمان کمبود غذا می‌توانستند به چند سانتی‌متر بالاتر از دیگران دسترسی پیدا کنند، در بیشتر موارد حفظ شده‌اند."

چالش زیست‌شناسی تکاملی تبیین خاستگاه و کارکرد سازش‌هاست. گاهی ممکن است معلوم شود که بعضی چیزها از آنچه در نگاه نخست به نظر می‌رسد پیچیده‌ترند.

شاید پژوهشگران دنبال تبیین‌های ساده می‌گردند، درحالی‌که خلاقیت پربار تکامل نیازمند چیزی به مراتب پیچیده‌تر است.

تکامل پدیده پیچیده‌ای است: کاری می‌کند که اندام‌ها و ضمائم ناپدید شوند، اندام‌های جدید به وجود می‌آورد و به اندام‌های موجود برای انجام کارکردهای متفاوت مأموریت تازه‌ای می‌دهد.