بریده‌هایی از کتاب ارتباط عاطفی با خداوند

اگر انسان بتواند گره‌ای از کار یک مسلمان باز کند، لااقل به اندازهٔ یک حج و یک عمرهٔ مقبول ثواب می‌برد

۳. قرائت قرآن تأکید سوم هم در مورد خواندن قرآن کریم است که می‌فرماید: (فَاقْرَؤُا ما تَیسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَیکونُ مِنْکمْ مَرْضی وَ آخَرُونَ یضْرِبُونَ فِی الْأَرْضِ یبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ یقاتِلُونَ فی سَبیلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُوا ما تَیسَّرَ مِنْه) یعنی تا می‌توانی قرآن بخوان. این غیر از تدبّر در قرآن است. این غیر تفسیر قرآن و تبیین قرآن است. خواندن قرآن روشی است که همهٔ بزرگان دارند. بعد قرآن می‌فرماید: خدا می‌داند که تو گاهی مریضی، بیماری تو هم سخت است، گاهی خیلی مشغله داری، حال خواندن قرآن نداری، اما (فأقروا ما تیسر من القرآن) تا می‌توانی قرآن بخوان. خدا می‌داند گاهی در خط مقدّم جبهه هستی، باز هم (فاقرؤوا ما تیسّر منه)

گناه، مانع بزرگی برای نماز شب و ارتباط معنوی با خداوند است. یک گناه در روز، توفیق نماز شب را از انسان سلب می‌کند. «ما لا یعنی» هم، یعنی کردار و گفتار بیهوده که نه نتیجه در دنیا دارد و نه نتیجه در آخرت، توفیق نماز شب را از آدمی می‌گیرد. حرف‌های لغو و بیهوده اثرات سوئی در سیر معنوی انسان دارد. غذای شبهه‌ناک و غذای حرام که پر واضح است باعث افت معنوی می‌شود و رابطهٔ عاطفی بین انسان و معبود خویش را از بین می‌برد. به دست آوردن غذای حلال هم بسیار مشکل است. امام صادق (ع) می‌فرمایند: «مُجَادَلَةُ السُّیوفِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِ الْحَلَالِ» کسب روزی حلال، از جنگیدن در خط مقدم جبهه سخت‌تر است، اما لازم است، وگرنه ارتباطات معنوی نابود می‌شود.

وقتی که خدا را دوست داشته باشد و در اثر دوستی خدا، بنده‌های خدا را هم دوست داشته باشد. در این صورت، حتی حاضر نیست یک حیوان گرسنه بماند، چه رسد یک انسان و چه رسد به اینکه یک مؤمن گرسنه و محتاج باشد. به عبارت دیگر، کسی که خدا را دوست داشته باشد، مخلوقات او را نیز دوست دارد و از این جهت، نمی‌تواند خودخواه و خودپسند باشد. کسی که با خداوند متعال رابطهٔ عاطفی و صمیمانه دارد، قانون تعاون و مواسات را مراعات می‌کند و از صفت حسنهٔ دیگرخواهی برخوردار می‌شود. آن‌گاه برای او معنا ندارد که خودش در رفاه باشد و دیگران را در فقر و فلاکت ببیند و نمی‌تواند در حالی که دیگران نیازمند و محتاج هستند، با خودخواهی به زندگی خودش رسیدگی کند و نسبت به بندگان خداوند بی‌تفاوت باشد و از این رو هرچه دارد با دیگران تقسیم می‌کند.

(اللَّهُمَّ وَ لَا تَکلْنِی إِلَی نَفْسِی طَرْفَةَ عَینٍ أَبَداً)

تصور نکنید فرعون منحصر به‌فرد بود. نه، اگر زمینه پیدا شود، همه فرعون می‌شوند؛ چون روح فرعونیّت در همه هست. روح فرعونیّت یعنی زیر بار حق نرفتن، یعنی لجاجت، یعنی عناد داشتن، یعنی تکبّر و فخرفروشی در مقابل دیگران، یعنی دنیاپرستی و ریاست‌طلبی که هر کدام از این رذائل و صفات ناپسند، برای نابودی و تباهی انسان کافی است. هنر رابطهٔ عاطفی با خداوند آن است که روح فرعونیّت را در وجود آدمی ریشه‌کن می‌کند. یعنی انسان پس از استمرار چنین رابطهٔ محبّت‌آمیزی، دیگر لجوج نیست و زیر بار حق می‌رود.

(أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُونَ) کسانی که با خدا رابطهٔ عاطفی دارند، غم و غصّه و دلهره و اضطراب و نگرانی ندارند؛ نه غم گذشته را می‌خورند و نه از آینده نگران‌اند؛ زیرا خدا را دارند. کسی غم و غصّه و نگرانی دارد که خدا را نداشته باشد.

ای کسی که دنیا تو را مشغول کرده است و این عالم برای تو مملو از آمال و آرزوهای دور و دراز است، ناگهان مرگ به سراغ تو می‌آید و عالم قبر، محلِّ اعمال و کارهای واقعی تو خواهد بود؛ «نه آمال و آرزوها».

تصور نکنید فرعون منحصر به‌فرد بود. نه، اگر زمینه پیدا شود، همه فرعون می‌شوند؛ چون روح فرعونیّت در همه هست. روح فرعونیّت یعنی زیر بار حق نرفتن، یعنی لجاجت، یعنی عناد داشتن، یعنی تکبّر و فخرفروشی در مقابل دیگران، یعنی دنیاپرستی و ریاست‌طلبی که هر کدام از این رذائل و صفات ناپسند، برای نابودی و تباهی انسان کافی است.

پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: (لَرَکعَتَانِ فِی جَوفِ اللَّیلِ احَبُّ الَی مِنَ الدُّنیا وَ مَا فیهَا) دو رکعت نماز که همراه با برقراری رابطهٔ عاطفی خوانده شود، نزد اولیای الهی از دنیا و متعلّقات آن، ارزنده‌تر است و باعث کسب معرفت حقیقی می‌شود. در چنین نمازی، که توأم با معرفت است، وقتی که نمازگزار می‌گوید: (إِیاک نَعْبُدُ وَ إِیاک نَسْتَعینُ)، دل او هم همراهی می‌کند و می‌گوید: (إِیاک نَعْبُدُ وَ إِیاک نَسْتَعینُ) و مهم‌تر اینکه در گفتن خود صادق است؛ یعنی به راستی معبودی جز خدای تعالی نمی‌شناسد و از هیچ کس و هیچ چیز غیر از او یاری نمی‌طلبد. خداوند نیز به پاس صداقت عملی بندهٔ خویش، پاسخ وی را می‌دهد و نمازگزار توجه و پاسخ خداوند را می‌یابد. از این رو، جملات و اذکار نماز را مرتّب تکرار می‌کند و نماز او تبدیل به مکالمه و معاشقه می‌شود و شدّت محبّت، اجازهٔ اتمام نماز را به او نمی‌دهد. دل او می‌خواهد پاسخ خداوند را بشنود و با او معاشقه کند و نمی‌گذارد از آیهٔ (إِیاک نَعْبُدُ وَ إِیاک نَسْتَعینُ) رد شود و آیهٔ بعدی را بخواند.