بریده‌هایی از کتاب ارتباط عاطفی با خداوند

روزه‌ای که در آن غیبت باشد، روزه‌ای که همراه با فحش باشد، روزه‌ای که در آن تهمت باشد، روزه‌ای که در آن نگاه آلوده و برخورد نامناسب با نامحرم باشد، روزه‌ای که در آن ظلم به دیگران باشد و امثال آن، گرچه از نظر رساله و فقه درست است و قضا و کفّاره ندارد، امّا مقبول خداوند نیست و نمی‌تواند از انسان خلیفة‌الله بسازد.

(یا أَیتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَئِنَّةُ (ره) ارْجِعی إِلی رَبِّک راضِیةً مَرْضِیةً (ره) فَادْخُلی فی عِبادی (ره) وَ ادْخُلی جَنَّتی) بنده‌ام! چون بهشت، حتّی بهشت عدن و بهشت رضوان برای تو کوچک است، پس جای تو نزد من است. نزد خود من بیا.

(أَلا إِنَّ أَوْلِیاءَ اللَّهِ لا خَوْفٌ عَلَیهِمْ وَ لا هُمْ یحْزَنُونَ) کسانی که با خدا رابطهٔ عاطفی دارند، غم و غصّه و دلهره و اضطراب و نگرانی ندارند؛ نه غم گذشته را می‌خورند و نه از آینده نگران‌اند؛ زیرا خدا را دارند. کسی غم و غصّه و نگرانی دارد که خدا را نداشته باشد.

ارزش رابطهٔ عاطفی با خداوند متعال بسیار بالاست. از این‌رو، از همهٔ شما عزیزان تقاضا دارم که در جهت برقراری رابطهٔ عاطفی با خدا، به خصوص در دل شب، تلاش کنید و برای درک این توفیق عظیم، دعا نمایید؛ به گونه‌ای که مقید باشید قبل از اذان صبح، یک ساعت چنین رابطه‌ای با خدا داشته باشید و بدانید که خیلی ارزش دارد. ممکن است در ابتدای کار، رابطهٔ عاطفی صرفاً در حدّ خواندن نماز شب و بدون حضور قلب باشد، امّا کم‌کم حضور قلب در همان نماز شب پدید می‌آید و پس از آن، این رابطه مستحکم می‌شود و انسان را به جایگاهی می‌رساند که حاضر است همه چیز را فدای آن کند؛ زیرا لذت این ارتباط و انس معنوی، از دنیا و آنچه در دنیاست، نزد او بالاتر خواهد بود. خوشا به حال آن کسانی که حال معنوی دارند و مجالس توبه و دعا را با حال و با سوز و گداز برگزار می‌کنند.

وقتی خدا بر دل کسی حکومت کند، او عاشق خدا می‌شود و بالاترین لذّت برای یک عاشق این است که با معشوق خودش حرف بزند و لذّت بالاتر آن است که معشوق به مکالمهٔ با او توجّه داشته باشد و از آن بالاتر و محبوب‌تر، حرف زدن معشوق با عاشق است.

ارزش رابطهٔ عاطفی با خداوند متعال بسیار بالاست. از این‌رو، از همهٔ شما عزیزان تقاضا دارم که در جهت برقراری رابطهٔ عاطفی با خدا، به خصوص در دل شب، تلاش کنید و برای درک این توفیق عظیم، دعا نمایید؛ به گونه‌ای که مقید باشید قبل از اذان صبح، یک ساعت چنین رابطه‌ای با خدا داشته باشید و بدانید که خیلی ارزش دارد. ممکن است در ابتدای کار، رابطهٔ عاطفی صرفاً در حدّ خواندن نماز شب و بدون حضور قلب باشد، امّا کم‌کم حضور قلب در همان نماز شب پدید می‌آید و پس از آن، این رابطه مستحکم می‌شود و انسان را به جایگاهی می‌رساند که حاضر است همه چیز را فدای آن کند؛ زیرا لذت این ارتباط و انس معنوی، از دنیا و آنچه در دنیاست، نزد او بالاتر خواهد بود.

محبّت واقعی بین بنده و خداوند، او را به مقامی می‌رساند که نظیر پیامبر اکرم (ص)، به قدری نسبت به بندگان خداوند محبت می‌ورزد که به دشمنان خود و به آنانی که به ایشان سنگ می‌زنند نیز دعا می‌کند و می‌فرماید: (اَللّهُمَّ اهْدِ قَوْمِی فَإنَّهُمْ لایَعْلَمون) چه کسی می‌تواند چنین رأفت و رحمتی داشته باشد و به این اندازه مخلوقات حق تعالی را دوست بدارد؟ کسی که با خدای خویش رابطهٔ عاطفی و محبّت‌آمیز دارد و در پرتو آن رابطه، به مخلوقات نیز عشق می‌ورزد.

پیامبر اکرم (ص) استغفار داشته‌اند. در حالی که بنابر آیهٔ تطهیر، مافوق عصمت است و اساساً نمی‌شود گناهی برای ایشان تصور کرد. پس استغفار ایشان برای چیست؟ نمی‌دانیم. اما یک چیز می‌دانیم و آن این است که هر که عصمتش بیشتر باشد، به عبارت دیگر هر که معرفتش بیشتر باشد، مقام خضوع و خشوع او بیشتر است. مقام خضوع از ادب ظاهری سرچشمه می‌گیرد و مقام خشوع یعنی دل، ذلیل در مقابل خداوند باشد. و این همان رابطهٔ عاطفی و عاشقانه با خداوند تبارک و تعالی است.

۱. خودسازی یک تأکید مربوط به خودسازی و تهذیب نفس است. در سورهٔ شمس بعد از یازده قسم و چندین تأکید می‌فرماید: (قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَکاها (ره) وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها) ۲. دعا تأکید دیگر در مورد دعاست که می‌فرماید: (وَ إِذا سَأَلَک عِبادی عَنِّی فَإِنِّی قَریبٌ أُجیبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ إِذا دَعانِ فَلْیسْتَجیبُوا لی وَ لْیؤْمِنُوا بی لَعَلَّهُمْ یرْشُدُون) در این آیه ضمیر متکلم هفت مرتبه تکرار شده است. و نهایتاً می‌فرماید: رشد شما در دعا و راز و نیاز با خداوند متعال است.

ارتباط با خداوند یا انجام وظایف روزانه؟ نکتهٔ مهم این است که غفلت از وظایف زندگی و غفلت از رابطهٔ عاطفی با خداوند، هر دو مذموم است. باید امیرالمؤمنین (ع) را اسوه قرار دهیم؛ یعنی «رُهبانٌ بِاللَّیل، أسدٌ بِالنَّهَار»؛ راهبان شب و شیران روز باشیم. آن حضرت در طول بیست و پنج سال، بیست و شش مزرعه به دست مبارک خود آباد کرد. اما همین امیرالمؤمنین، هنگامی که نخلستان را برای فقرا آبیاری می‌کرد، پای هر درختی دو رکعت نماز در دل شب می‌خواند و آن‌قدر با خدای خویش مناجات و راز و نیاز می‌کرد که مدهوش می‌شد، از خود بی‌خود می‌شد، در آن لحظات فقط و فقط به خداوند سبحان توجه می‌نمود و به هیچ کس و هیچ چیز دیگری توجه نداشت. اگر تیر هم از پای ایشان در می‌آوردند، متوجه نمی‌شد.