بریده‌هایی از کتاب هربار که معنی زندگی را فهمیدم، عوضش کردند: زیست با استفاده از خرد فلاسفه‌ی بزرگ

روزمرگی یک مفهوم کلیدی در اگزیستانسیالیسم است. این‌که چگونه و چه‌طور ما چنان در روتین‌ها، در تکرارشونده‌های زندگی، در نقش‌های اجتماعی‌مان غرق می‌شویم که هیچ‌گاه ادراک کامل از آن‌چه که هستیم و انتخاب‌هایی را که در دسترس‌مان هستند تجربه نمی‌کنیم.

یکی از ویژگی‌های عصر روان‌درمانی بنیان، این است که تعداد کمی از افراد به جنبهٔ فلسفی افسردگی اهمیت می‌دهند و توجه می‌کنند. در عصر ما، عصر جوانی ما سرخوردگی از یافتن معنا در زندگی و افسردگی پیامد آن، یک دیدگاه بشری بود اما امروزه بیماری‌ای است که بایستی درمان شود. اگر به روان‌کاو بگویم که با درمان ملالت و سرخوردگی اگزیستانسیالیستی به عنوان یک بیماری، او این فرض بلاعوض را مطرح می‌کند که شیوهٔ صحیح زندگی شادوشنگولی زیستن است، طوری مرا نگاه می‌کند که واقعاً اوضاع مخم خراب است. پیش‌فرض اکثر روان‌کاوها این است که هدف زندگی مثبت بودن و مثبت‌اندیشی و امیدواری است و لاغیر.

در زبان ما به‌زیبایی و ظرافت دو وجه تنها بودن در نظر گرفته شده: از لغت انزوا برای بیان درد تنها بودن و از لغت خلوتْ برای بیان شکوه تنها بودن استفاده می‌شود. پل تلیش؛ استاد الهیات (۱۹۶۵ ـ ۱۸۸۶)

لذات ذهن حداقل به اندازهٔ لذات جسم مهم هستند. برتراند راسل؛ فیلسوف انسانگرای بریتانیایی (۱۹۷۰ ـ ۱۸۷۲) خیلی وقت‌ها برخی لذات منحصربه‌فرد زندگی را فراموش می‌کنیم. یکی از آن‌ها مطمئناً تفکر توأم با آرامش و بدون دغدغه است. برتراند راسل در این جملهٔ قصارش صحه می‌گذارد بر نظر مشترک جمع کثیری از فلاسفه که معتقدند اندیشیدن و تفکر یکی از بزرگ‌ترین لذات زندگی انسان محسوب می‌شود. جان استوارت میل، فیلسوف قرن‌نوزدهمی، هنگام اشاره به بزرگ‌ترین لذات انسانی به عنوان پایه و بنیانی برای خلق مکتب سودمندگرایی، تأکید کرد که به اعتقاد او لذات صرفاً حیوانیِ انسان، جایگاهی در این میان ندارند. میل نوشت: «بهتر است یک انسان ارضانشده باشید تا یک خوک ارضاشده. بهتر است سقراط ناکام باشید تا ابله کامیاب.» از نظر میل لذات به دو دستهٔ عالی و پست تقسیم‌بندی می‌شوند و در میان این لذات عالی، اندیشیدن و تفکر از بالاترین درجه برخوردار است. راسل تنها حرف سقراط را تأیید نمی‌کند که می‌گفت «زندگی‌ای که در آن از اندیشیدن خبری نباشد ارزش زیستن ندارد.»

در مورد پرسش این‌که یک انسان باید چگونه زندگی کند، نیچه با قاطعیت تأکید کرده که «اجازه بده خود واقعیِ تو زندگی کند.»

نیچه با این موضوع که ما خودمان زندگی و سرنوشت‌مان را می‌سازیم موافق است اما به این موضوع اشاره می‌کند که تمام معانی انتخابی زندگی ارزش و کیفیت یکسانی ندارد. برخی معانی زندگی بالاتر و والاتر از برخی معانی دیگر هستند.

به اعتقاد سارتر از لحاظ تاریخی، جامعهٔ انسانی تحت‌تأثیر تعالیم مسیحی ـ یهودی تمایل به شیئی شدن داشتند. «خدا جوهرهٔ خود را در ما دمیده و ما را به شکل خودش آفریده و به ما امتیاز ویژه‌ای اعطا کرده. تلاش برای تغییر خودمان و خروج از گلهٔ مؤمنانش در حکم توهین به مقدسات است.» اما دلیل اصلی این‌که ما از مسئولیتِ خودسازی طفره می‌رویم این است که پذیرش آن بسیار ترسناک است. فکرش را بکنید اگر به این باور برسیم که معمارِ سرنوشت خود هستیم و بعد براساس این اندیشه در زندگی‌مان به جایی برسیم که حال‌وروز خوب و خوشی نداشته باشیم چه کسی را غیر از خودمان می‌توانیم مقصر قلمداد کنیم؟ یقهٔ چه کسی را می‌توانیم بگیریم؟

وقتی کامو در رمان بیگانه نوشت: «اگر در جست‌وجوی معنای زندگی باشید هرگز زندگی نخواهید کرد.» همین موضوع را از زاویهٔ دید متفاوتی بیان می‌کرد. معنی زندگی، چیزی نیست که بتوانیم جست‌وجو و کشفش کنیم چیزی است که شخصاً بایستی خلقش کنیم.

لذت چیزی را که در اختیار داری، با آرزو و میل چیزی که نداری ضایع نکن. به خاطر داشته باش چیزی که اکنون داری، چیزی بوده که زمانی آرزوی داشتنش را داشتی. اپیکور، فیلسوف یونانی لذت‌گرا (۲۷۰ ـ ۳۴۱ پیش از میلاد)

درسی که ارسطو به ما می‌آموزد این است که «برای داشتن یک رابطهٔ طولانی و پایدار باید کسی را پیدا کنید که بتوانید در کنارش خودتان باشید و او هم بتواند در کنار شما خودش باشد و این خودتان بودن و خودش بودن منتهی شود به مجاورت و نزدیکی سالم و سازنده.»

آلبرت انیشتین این وضعیت خاص را به‌زیبایی در این نوشته‌اش منعکس کرده: «در خلوت و تنهایی زندگی می‌کنم که در ایام جوانی و شباب، دردناک و در روزگار بلوغ و کمال، دلپذیر است.»

می‌خواهم دقیقاً چگونه زندگی کنم، می‌خواهم با مدت‌زمان محدودی که روی کرهٔ زمین به عنوان طول عمرم در اختیار دارم چه کنم و می‌خواهم چگونه و براساس چه ایدئال‌هایی بمیرم. این‌ها دقیقاً چیزهایی است که فردیت مرا می‌سازد.

اگر جهان بهشت رفاه و راحتی بود. اگر سرزمینی بود که در رودهایش شیر و عسل جریان داشت. اگر هر مردی می‌توانست به‌راحتی و بدون هیچ رنج و مشقتی محبوبش را به دست آورد، انسان‌ها یا از شدت ملالت و یکنواختی می‌مردند یا خودشان را به دار می‌آویختند.

لذت چیزی را که در اختیار داری، با آرزو و میل چیزی که نداری ضایع نکن. به خاطر داشته باش چیزی که اکنون داری، چیزی بوده که زمانی آرزوی داشتنش را داشتی.

سؤال تکرارشوندهٔ «بعدش چی؟» تبدیل به یکی از موضوعات اصلی تکراری زندگی من شد.

لذت چیزی را که در اختیار داری، با آرزو و میل چیزی که نداری ضایع نکن. به خاطر داشته باش چیزی که اکنون داری، چیزی بوده که زمانی آرزوی داشتنش را داشتی.

هنگامی که زندگی می‌کنیم، هیچ‌چیز رخ نمی‌دهد. صحنه‌ها عوض می‌شوند، آدم‌ها می‌آیند تو و می‌روند بیرون، همه‌اش همین. هرگز آغازی در بین نیست. روزها بی‌خود و بی‌جهت به روزهای دیگر افزوده می‌شوند، این افزایش، بی‌پایان و یکنواخت است. زندگی کردن همین است.

شادترین شیوهٔ زندگی، زندگیِ عاری از ترس و رنج یا به عبارتی زیستن در غیاب رنج است.

«ما همیشه در حال آماده کردن خودمان برای زندگی کردن هستیم اما هیچ‌وقت زندگی نمی‌کنیم

نتیجهٔ اخلاقی: از حال لذت ببر چون بهترین شکل ممکن است.