بریده‌هایی از کتاب مینیمالیسم دیجیتال

یک راه برای درک محبوبیتِ ناگهانیِ شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر، این است که آن‌ها یک منبع جایگزین برای بزرگ‌نشان‌دادنِ خود ارائه می‌کنند.

درسِ اولِ تفریح: دراولویت‌قراردادنِ فعالیت‌های فعالانه نسبت‌به مصرف‌گراییِ منفعلانه.

«انبوهِ انسان‌ها زندگی‌شان را در ناامیدیِ خاموش می‌گذرانند.»

«فیلیپ موریس فقط ریه‌هاتون رو می‌خواست. اپ استور اما روح‌تون رو می‌خواد!»

کلی تکنیک‌های مختلف توی این گوشی به کار رفته که شما رو تا جای ممکن وادار می‌کنه ازش استفاده کنید

. مردم به‌دلیل تنبلی و بی‌هدف‌بودن‌شان نیست که تسلیم صفحه‌نمایش گوشی‌هاشان می‌شوند، بلکه بیلیون‌ها دلار سرمایه‌گذاری شده تا آدم‌ها به دام فضای مجازی بیفتند و هیچ راه گریزی از آن نداشته باشند.

فناوری‌ها تلاش کرده‌اند نقش خودشان را در زندگیِ ما گسترش دهند و فضایی بیش از آن‌چه در ابتدا از آن‌ها خواسته بودیم اشغال کنند. و به‌طور فزاینده‌ای به ما دیکته می‌کنند چگونه رفتار و احساس کنیم و به‌نوعی ما را به استفادهٔ بیش‌ازحد از این ابزارها وادار می‌کنند. این موضوع گاهی به قیمت بازماندن از سایر فعالیت‌های مفید و موردعلاقه‌مان تمام می‌شود. درواقع آن‌چه ما را خسته و کلافه کرده، احساسِ ازدست‌دادنِ کنترل بر فعالیت‌های روزانه‌مان است.

این‌که انسان‌ها در یک دههٔ اخیر از این دستگاه‌ها شکست خورده‌اند، اصلاً جای تعجبی ندارد. همان‌طور که به‌تفصیل توضیح داده‌ام، ما درواقع وارد مسابقهٔ تسلیحاتیِ نابرابری شده‌ایم که در آن فناوری‌های جدید به استقلال فردی‌مان تجاوز می‌کنند و با دقتِ هرچه بیش‌تر به شکار نقاط ضعف دیرینهٔ مغزِ ما می‌پردازند و ما همچنان به‌طرز ساده‌انگارانه‌ای خیال می‌کنیم فقط مشغول وررفتن با موهبت‌های رسیده از جانب خدایانِ خنگ و بی‌آزارِ فناوری هستیم.

استفادهٔ بی‌اختیار و اجبارگونه در این مورد خاص، ضعف شخصیت به حساب نمی‌آید، بلکه برعکس نمایانگر یک برنامهٔ تجاری و منفعت‌طلبانهٔ عظیم و ازپیش‌تعیین‌شده است. راستش برنامهٔ هیچ‌کدام از ما، همچین زندگیِ آنلاینی نبود.

«اعتیاد شرایطی‌ست که در آن فرد به استفادهٔ مکرر از یک ماده اقدام می‌کند، یا رفتاری را تکرار می‌کند و پاداشی که از آن می‌گیرد، انگیزه‌ای قوی برای تکرار مداوم آن رفتار ـ بدون توجه به عواقب مضرش ـ ایجاد خواهد کرد.»

اولین کسی‌که یک صفحهٔ واقعیِ فیس‌بوک به من نشان داد جولی بود که بعدها دوست‌دخترم شد و حالا همسرم است.

همان‌طور که گفته شد، ناراحتیِ ما در رابطه با فناوری‌های جدید، اصلاً به مفید یا غیرمفیدبودنِ آن‌ها ربطی ندارد. مشکلِ ما ازدست‌دادنِ حس استقلال در زندگیِ روزمره‌مان است. ما ابتدا به دلایل بسیار کم‌اهمیت وارد این فضاها شدیم. این ابزارها را خریداری کردیم تا به وضعیت رابطهٔ عاطفیِ دوستان‌مان در فیس‌بوک سرک بکشیم یا برای این‌که نیاز نداشته باشیم دو دستگاه آیپاد و موبایل را جداگانه با خودمان حمل کنیم؛ اما سال‌ها بعد متوجه شدیم که این ابزارها آن‌چنان بر ما مسلط شده‌اند که چگونگیِ گذراندنِ اوقات‌فراغت، این‌که چه حسی باید داشته باشیم و حتا رفتارهامان را هم تعیین می‌کنند.

راستش برنامهٔ هیچ‌کدام از ما، همچین زندگیِ آنلاینی نبود. این اتفاق‌ها تا حد زیادی به‌خاطر نقشه‌ای‌ست که در جلسات هیئت‌مدیره برای تأمین منافع گروه خاصی از سرمایه‌گذارانِ دنیای فناوری برای ما طراحی شده بود.

بزرگ‌ترین اعتراف در این مورد، در پاییز ۲۰۱۷ اتفاق افتاد که شان پارکر ـ اولین مدیر فیس‌بوک بعد از تأسیس آن ـ در یک مراسم رسمی به‌طور بی‌پرده دربارهٔ مهندسیِ توجه کاربر در شرکتِ سابقش ـ فیس‌بوک ـ صحبت کرد: «توی فرآیند فکریِ ساختِ این برنامه‌ها که اولی‌شون فیس‌بوک بود، مهم‌ترین چیز این بود که "چطور می‌شه بیش‌ترین زمان و توجه افراد رو به خودت اختصاص بدی؟" و این یعنی یه‌جورایی دوپامین‌تون رو می‌بردیم بالا، اونم فقط چون یکی پست یا عکس‌تون رو لایک کرده بود یا کامنتی چیزی زیرش گذاشته بود.»

خیلی از برنامه‌ها و سایت‌هایی که مردم را به چک‌کردنِ بیش‌ازحد و بیمارگونهٔ گوشی‌های هوشمند و بازکردنِ مرورگرها مجبور می‌کنند، جوری دام‌شان را پهن می‌کنند که مقاومت در برابر آن‌ها تقریباً غیرممکن است.

بزرگ‌ترین عاملِ شکل‌دادنِ زندگیِ امروزِ ما چیست؟ تجربهٔ او از بازیِ بی‌اختیارِ اجبارگونه که کلِ زمانِ پروازِ شش‌ساعته‌اش را به خود اختصاص داده بود، ناگهان جواب را به او نشان داد: صفحه‌نمایش.

فناوری‌ها تلاش کرده‌اند نقش خودشان را در زندگیِ ما گسترش دهند و فضایی بیش از آن‌چه در ابتدا از آن‌ها خواسته بودیم اشغال کنند. و به‌طور فزاینده‌ای به ما دیکته می‌کنند چگونه رفتار و احساس کنیم و به‌نوعی ما را به استفادهٔ بیش‌ازحد از این ابزارها وادار می‌کنند. این موضوع گاهی به قیمت بازماندن از سایر فعالیت‌های مفید و موردعلاقه‌مان تمام می‌شود. درواقع آن‌چه ما را خسته و کلافه کرده، احساسِ ازدست‌دادنِ کنترل بر فعالیت‌های روزانه‌مان است.

اگر به شخصی که در سال ۲۰۰۷ با هدف گوش‌دادن به موسیقی گوشیِ آیفون خریده، گفته می‌شد قرار است با گذشت یک دهه چنان به گوشی خود وابسته شود که در طول روز هشتادوپنج بار آن‌را چک کند، اشتیاق کم‌تری به خریدنِ آن نشان می‌داد

یک قانون حداقلی در نظر بگیرید؛ این‌که دیگر از شبکه‌های اجتماعی به‌عنوان ابزاری برای حفظ ارتباطات کم‌کیفیت استفاده نکنید. ساده‌تر بگویم: کلیک نکنید و نظر ندهید!

بعضی‌ها نگران‌اند که این خودداریِ ناگهانی از محرک‌های شبکه‌های اجتماعی باعث ناراحتیِ افرادِ حاضر در حلقه‌های اجتماعی‌شان شود. مثلاً یک نفر که من این استراتژی را برایش توضیح دادم، ابراز نگرانی کرد که اگر زیر عکس بچه‌های دوستانش کامنت نگذارد، این کار غفلتِ ناشی از بی‌عاطفگی تلقی خواهد شد. بااین‌حال اگر این رابطه برای‌تان مهم است، اجازه دهید که نگرانی در مورد این واکنش به شما انگیزه دهد تا روی صرف‌کردنِ زمانِ موردنیاز برای ایجادِ یک مکالمهٔ واقعی سرمایه‌گذاری کنید. ملاقاتِ واقعی با زنی که تازه مادر شده، به‌طور قابل‌توجهی ارزش بیش‌تری دارد تا نوشتنِ کلمهٔ کوتاه " آخی!" در میان طوماری از نظراتِ سرسریِ دیگران.