بریده‌هایی از کتاب چگونه مرور کتاب بنویسیم؛ مرورنویسی برای مشاوره‌ی خوانندگان

«هر آزمایشگاه خوبی تعدادی لولهٔ آزمایش شکسته دارد و هر اوجی فرودی. شما از اوج‌ها لذت ببرید».

هر مرور کتاب چه کوتاه باشد و چه بلند، ۱۷۵ واژه یا ۵۰۰ واژه، باید دو نکتهٔ مهم را به خوانندهٔ خود بگوید: ۱) کتاب در مورد چیست؟ ۲) تا چه حد خوب است؟ این قانونی ثابت و همیشگی برای مرور کتاب است.

مرور با نقد تفاوت دارد. با وجود درک عامه مبنی‌بر اینکه این دو اصطلاح به یک معنا و این دو کار یک چیز هستند، اما در واقع این‌طور نیست: مرور یک چیز است و نقد چیزی دیگر.

تفاوت اساسی میان مرور و نقد همین است: مرور کلی‌تر و فراگیرتر است و به اندازهٔ نقد دربارهٔ مسئلهٔ مشخصی نیست. مرور نوعی برانداز کردن است، یعنی به‌اشتراک‌گذاری برداشت‌های اولیه و ارزیابی تمام وجوه با تعادلی نسبی. اما نقدْ کانونی مشخص دارد، تمرکز بر روی یک و فقط یک ویژگی، خصوصیت، مشخصه، یا گرایشی است که مثلاً در روایت کتاب یا فیلم یا کتاب گویایی پدیدار می‌شود و یا در طول آن مشاهده می‌گردد.

برای تبدیل شدن به یک مرورنویس خوب، آدمِ کتاب باید یاد بگیرد چگونه با نگرشی انتقادی (و نه صرفاً برای لذت) به خواندن کتاب‌ها یا گوش دادن به کتاب گویاها بپردازد.

شغل دوست‌داشتنی‌ای بود؛ کار من این بود که تمام روز را پشت میز بنشینم، کتاب‌هایی را که قرار بود به‌زودی منتشر شوند بخوانم و برای آن‌ها مرور بنویسم.

به‌عنوان قانونی کلی، کتاب‌هایی را که زیاد خوب از آب درنمی‌آیند نباید مرور کرد؛ درعوض برای کتابی مرور بنویسید که از آن خوشتان آمده و دوست دارید دیگران هم آن را بخوانند تا شاید خوششان بیاید.

مسئله‌ای که او در پیش دارد این است: آیا به کتاب‌فروشی برود و کتاب را بخرد؟ یا به کتابخانهٔ عمومی مراجعه کند و نسخه‌ای را به‌صورت کوتاه‌مدت امانت بگیرد؟

پس یک مرور خوبْ سرزنده است و بیانی مطمئن دارد، بیانی که نشان می‌دهد مرورنویس بر مطالب کتاب یا کتاب گویا تسلط کافی دارد

درست نیست کتابی را مورد انتقاد قرار دهید، صرفاً به این دلیل که دربارهٔ چیزی است که مورد علاقهٔ شما نیست یا در مواجهه با آن احساس پریشانی می‌کنید

باشگاه‌های کتاب همچنان محبوب هستند و اکثر آن‌ها در خانه‌های شخصی (یا کتابخانه‌های عمومی) تشکیل می‌شوند، جایی که دوستان و آشنایان گرد هم می‌آیند تا در مورد کتابی توافقیْ بحث و یا حتی مشاجره کنند

شعارمان را در مورد تبدیل شدن به یک مرورنویس خوب به یاد دارید؟ تجربه، تجربه، تجربه.

هر مرور کتاب چه کوتاه باشد و چه بلند، ۱۷۵ واژه یا ۵۰۰ واژه، باید دو نکتهٔ مهم را به خوانندهٔ خود بگوید: ۱) کتاب در مورد چیست؟ ۲) تا چه حد خوب است؟

پس بدین‌ترتیب، یکی از نکاتی که مرورنویس سعی می‌کند رعایت نماید هم‌لحنی با کتاب است. این مسئله ما را به نکتهٔ عمومی جالبی می‌رساند که از الزامات اصلی یک مرور خوب است: تناسب میان لحن کتاب و لحن مرور. مرور خوب و کامل (حتی یک مرور مختصر و ۱۷۵ کلمه‌ای) لحن کتاب را نشان می‌دهد. لحن را می‌توان با جزئیات زیادی شرح داد. این کار واقعاً مؤثر است. اما روشی هنرمندانه‌تر و شاید مؤثرتر این است که، با خلق مجدد لحن کتاب در مرور، آن را در ذهن خواننده معرفی و تثبیت کنیم. اما این کار را نباید سرسری و بدون فکر قبلی انجام داد. کتابی شوخ‌طبعانه را می‌توان با شوخ‌طبعی مرور کرد. اما باید دقت داشت که شوخیْ افسارگسیخته نشود؛ یعنی مرورنویس سعی نکند در داشتن حس شوخ‌طبعی با کتاب رقابت کند.

مرورْ ارزیابی چیزی جدید «در بازار» است: چیزی که به‌تازگی منتشر شده یا قرار است به‌زودی منتشر شود. نقد را می‌توان نگاهی سنجیده و کاملاً متمرکز بر یک کتاب یا مورد غیرچاپی دانست که چند سال قبل، یا در بسیاری موارد هم چندین سال قبل، جدید بوده است. مناسبت زمانی __یعنی صحبت در مورد چیزی جدید که مردم هم به‌زودی راجع‌به آن سخن خواهند گفت__ در نقد مطرح نیست. مرورها نقش اعلامیهٔ عناوین جدید را دارند. مرورها در واقع اخباری هستند که یا قبل و یا کم‌وبیش بلافاصله بعد از انتشار یک کتاب پدیدار می‌شوند و مقداری سلیقهٔ ویراستاریِ مرورنویس نیز به آن افزوده می‌شود: کلیت کتابی که تازه خوانده‌ام این است و این حرف‌ها را می‌توانم راجع‌به آن بگویم.

در حوزه‌های متنوعی هم بخوانید: هم حوزه‌هایی که به آن‌ها بسیار علاقه دارید، هم حوزه‌هایی که به‌طور معمول چندان گرایشی به آن‌ها ندارید.

زمانی بهترین کتاب‌ها آن‌هایی بودند که نمی‌شد آن‌ها را زمین گذاشت؛ اما امروزه رمان‌های نخبه آن‌هایی هستند که نمی‌توان آن‌ها را برداشت ...

هنگام قضاوت در مورد سبک یک نویسنده، سلیقه نقشی بسیار مهم در فرایند ارزیابی ایفا می‌کند؛ بااین‌حال، مرورنویس باید ادعاها و حمایت‌های خود را با مثال‌هایی (هرچند کوتاه، گاهی یک عبارت کافی است) اثبات کند، تا دلیلی برای نظرش ارائه دهد که چرا این سبک برای مقصود نویسنده مناسب است یا نیست.

زمانی بهترین کتاب‌ها آن‌هایی بودند که نمی‌شد آن‌ها را زمین گذاشت؛ اما امروزه رمان‌های نخبه آن‌هایی هستند که نمی‌توان آن‌ها را برداشت ...

مرورنویسان کتاب نفرت‌انگیزترین و مشمئزکننده‌ترین گونهٔ خوک‌هایی هستند که پوزه روی سیارهٔ زمین مالیده‌اند، مخلوقاتی غرغرو و تهوع‌آور که با تکه‌پاره‌کردن کارهای دیگران شهوت تندخویی خود را ارضا می‌کنند. استیو هِلی، چگونه رمان‌نویس مشهوری شدم