بریده‌هایی از کتاب فقر احمق می کند

کمیابی ذهن را تسخیر می‌کند. همان‌طور که افراد درگیرِ گرسنگی مهلک به چیزی جز غذا فکر نمی‌کنند، همهٔ ما، در مواجهه با هر نوع کمیابی، جذبش می‌شویم. ذهن به شکلی خودکار و پرقدرت به‌سمت نیازهای برآورده نشده متمایل می‌شود. آن نیاز برای افراد گرسنه غذاست، برای افرادی که سرشان شلوغ است ممکن است پروژه‌ای باشد که باید تمامش کنند، برای کسی که دچار تنگدستی شده می‌تواند پرداختی اجارهٔ این ماه باشد برای افراد تنها می‌تواند نبود هم‌نشین باشد. کمیابی چیزی بیش از نارضایتی حاصل از کم‌داشتن یک‌چیز است. کمیابی شیوهٔ تفکر ما را تغییر می‌دهد و خود را به ذهن ما تحمیل می‌کند.

زمانی‌که منابعتان محدود باشد، باید در برابر چیزهای زیادی مقاومت کنید و این باعث خواهد شد که درنهایت خودمهاری‌تان بیشتر و بیشتر تقلیل یابد.

فقر به این دلیل باعث کاهش کارایی‌مان می‌شود که پردازندهٔ ذهنی‌مان را به موضوعات دیگر مشغول می‌کند. این شرایط موجب ایجاد موقعیتی تراژیک است که در آن فقرا، که بیش از همه نیازمند دستمزد کارشان هستند، از همه بیشتر زیر فشار کاهش بازدهی قرار می‌گیرند.

نادیده‌گرفتن این قطارهای پرسروصدای ذهنی به اندازهٔ قطارهای واقعی دشوار است. تعداد این قطارها بسیار بیشتر است و هر لحظه امکان دارد یکی از آن‌ها به ایستگاه ذهن برسد

استدلال ما در این کتاب از یک جهت ساده است. کمیابی ذهن را تسخیر می‌کند، و این موضوع منفعت ناچیزی را به همراه دارد: ما در مدیریت نیازهایی که برایشان تحت فشاریم بهتر عمل می‌کنیم. اما نگاهی جامع‌تر نشان می‌دهد که این منفعت بی‌هزینه نیست: دغدغه‌های دیگر را نادیده می‌گیریم و کارایی‌مان در بقیهٔ امور زندگی کمتر خواهد شد.

احساس کمیابی نیز هم به چیزهای موجود بستگی دارد و هم به سلایق شخصی‌مان. (۲۰) بسیاری از دانش‌پژوهان (جامعه‌شناسان، روان‌شناسان، انسان‌شناسان، دانشمندان علوم اعصاب، روان‌پزشکان و حتی بازاریابان) سعی کرده‌اند اجزای تشکیل‌دهندهٔ این سلایق را رمزگشایی کنند. ما در این کتاب تا حد زیادی از کنار این مبحث می‌گذریم. برای ما فرقی نمی‌کند ترجیحات چیست. در عوض تمرکزمان به منطق و پیامدهای کمیابی معطوف است: وقتی احساس می‌کنیم چیزهایی که داریم خیلی کم است، چه اتفاقی برای ذهنمان می‌افتد و این اتفاق چطور انتخاب‌ها و رفتارهای ما را شکل می‌دهد؟

تسخیر توجه می‌تواند یک تجربه را نسبت به واقعیتش دچار تغییر کند. در اتفاقات کوتاهی که تمرکز زیادی به خود جلب می‌کند، مثل تصادف ماشین یا دزدی، افزایش مشغولیت توجه باعث ایجاد چیزی می‌شود که پژوهشگران نامش را «بسط ذهنی زمان»(۱۴) می‌گذارند. در این شرایط این‌طور احساس می‌شود که این اتفاقات بیشتر طول کشیده‌اند و دلیلش هم اطلاعات بیشتری است که پردازش شده است. به همین ترتیب، تسخیر توجه به‌وسیلهٔ کمیابی نه‌تنها آنچه را که می‌بینیم و سرعت دیدنش را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه شیوهٔ تفسیر ما از جهان را نیز دگرگون می‌کند.

شارپمن اپت راسل یک صحنهٔ شام را در کتابش به نام گرسنگی، چنین توصیف می‌کند: اگر سرویس‌دهی کُند انجام می‌شد، افرادی که در صف ایستاده بودند شاکی می‌شدند. آن‌ها نسبت به غذایشان احساس تملک می‌کردند. بعضی روی سینی غذایشان خم می‌شدند و دست‌هایشان را جوری می‌گذاشتند که از غذایشان محافظت کند. بیشتر آن‌ها سکوت اختیار می‌کردند و تمرکز زیادی روی خوردن غذا صرف می‌کردند... خبری از عدم تمایل به بعضی غذاها مثل شلغم نبود. همهٔ غذاها را تا لقمهٔ آخر می‌خوردند. بعد هم ظرفشان را لیس می‌زدند. این کارها از افرادی که درگیر گرسنگی مهلک هستند دور از انتظار نیست. اما بروز برخی تغییرات ذهنیِ دیگر از سوی آن‌ها دور از انتظار بود

مشخص‌کردن منطقی مشترک برای توضیح کمیابی می‌تواند معانی ضمنی بسیاری را با خود به همراه داشته باشد. کمیابی مفهومی گسترده است که پهنهٔ تأثیرش بسیار فراتر از این حکایت‌های شخصی است. برای مثال، مشکل بیکاری درواقع مشکل کمیابی مالی نیز هست. ازدست‌دادن یک شغل باعث می‌شود بودجهٔ یک خانوار یکباره به‌شدت کاهش یابد، و درآمدشان کفاف وام مسکن، قسط‌های ماشین، و مخارج روزمره را ندهد. مشکل روزافزون انزوای اجتماعی -«تنهایی بولینگ بازی‌کردن»- شکلی از کمیابی اجتماعی است که افراد در آن پیوندهای اجتماعی ناچیزی دارند. (۴) مشکل چاقی مفرط نیز، شاید برعکس آن چیزی که به نظر می‌رسد، مشکل کمیابی است.

ارزش‌گذاریِ بیش‌ازاندازهٔ منافع آنی ازدست‌دادن منافع آتی است

پیشنهاد ساختن چنین برنامه‌ای را برای آیفون داده است: «چیزهای مورد علاقه‌تان را به این برنامه می‌گویید. مثلاً می‌گویید من سفر تفریحی به باهاما، کفش، لاته، و کتاب دوست دارم. (۱۸) حالا وقتی می‌خواهید چیزی بخرید، آن چیز بر اساس کالاهای مورد علاقه‌تان سنجیده می‌شود. به‌این‌ترتیب به شما خواهد گفت که مثلاً چیزی که می‌خواهید بخرید برابر است با نصف روز در باهاما، به‌علاوهٔ دو جفت کفش و یک لیوان لاته».

کمیابی شیوهٔ نگرش ما را به همه چیز تغییر می‌دهد؛ باعث تغییر شیوهٔ انتخابمان می‌شود. این شرایط منافعی در بر دارد: در آن لحظه کاراتر می‌شویم. و البته هزینه‌هایی هم دارد: تفکر تک‌بعدی باعث می‌شود از چیزهایی که برایمان واقعاً ارزشمندند غافل شویم.

زمانی‌که کمیابی ذهن را تسخیر می‌کند، توجه ما را روی استفادهٔ هر چه مؤثرتر از چیزهایی که داریم متمرکز می‌کند. این به آن معنی است که اگرچه که کمیابی ممکن است پیامدهایی منفی به دنبال داشته باشد، منافعی نیز در بر دارد

کمیابی ذهن را تسخیر می‌کند، و این موضوع منفعت ناچیزی را به همراه دارد: ما در مدیریت نیازهایی که برایشان تحت فشاریم بهتر عمل می‌کنیم. اما نگاهی جامع‌تر نشان می‌دهد که این منفعت بی‌هزینه نیست: دغدغه‌های دیگر را نادیده می‌گیریم و کارایی‌مان در بقیهٔ امور زندگی کمتر خواهد شد.

اگرچه منطق کمیابی در حوزه‌های مختلف مشابه است، تأثیرش می‌تواند بسیار متفاوت باشد.

همان تسخیر خودکاری که به تمرکزمان کمک می‌کند در بقیهٔ شئون زندگی به یک مانع تبدیل می‌شود. ازآنجاکه کمیابی مشغولمان می‌کند، ازآنجاکه ذهنمان مدام متوجه آن است، ظرفیت کمتری برای دیگر بخش‌های زندگی خواهیم داشت.

همان تسخیر خودکاری که به تمرکزمان کمک می‌کند در بقیهٔ شئون زندگی به یک مانع تبدیل می‌شود.

برعکسِ کمبود بودجهٔ ناگهانی و شاید زودگذرِ یک نفر به‌خاطر ازدست‌دادن شغل، فقر مترادف است با یک بودجهٔ همیشه محدود.

کمیابی ذهن را تسخیر می‌کند، و این موضوع منفعت ناچیزی را به همراه دارد: ما در مدیریت نیازهایی که برایشان تحت فشاریم بهتر عمل می‌کنیم. اما نگاهی جامع‌تر نشان می‌دهد که این منفعت بی‌هزینه نیست: دغدغه‌های دیگر را نادیده می‌گیریم و کارایی‌مان در بقیهٔ امور زندگی کمتر خواهد شد. این استدلال نه‌تنها کمک می‌کند که توضیح دهیم که کمیابی چطور به رفتار ما شکل می‌دهد، نتایجی اعجاب‌انگیز را نیز در بر دارد و دریچه‌های جدیدی را برای شیوهٔ مدیریت کمیابی پیش رویمان می‌گشاید.

حتی رفتارهایی مانند صبر، بردباری، توجه، و ازخودگذشتگی نیز که معمولاً زیر چتر «شخصیت» یا «استعداد» قرار می‌گیرند. بخش عظیمی از آنچه ما به استعداد یا شخصیت نسبت می‌دهیم بر ظرفیت شناختی و کنترل اجرایی مبتنی است.