بریده‌هایی از کتاب خاطرات خانه مردگان

یک بار به فکرم رسید اگر بخواهند مجرمی را نابود کنند، درهم بکشنند و به طرزی خدشه‌ناپذیر تنبیهش کنند تا حتی سیاه‌دل‌ترین راهزن‌ها و جنایت‌کارها پیشاپیش از ترس آن به خود بلرزند، کافیست کاری از او بکشند کاملا بیهوده و مطلقآ پوچ.

هرگز نمی‌توانستم درک کنم تحمل رنج وحشتناک، هیچ‌وقت تنها نماندن، حتی برای ده دقیقه طی ده سالی که دوران محکومیتم طول می‌کشید یعنی چی.

آدم‌ها چه‌قدر زندانی عادتند.

ما زنده‌ایم بی‌اون که زندگی کنیم و مرده بی‌اون که دفن‌مون کرده باشن

زندان و اعمال شاقه مجرم را هشیار نمی‌کند؛ خیلی ساده تنبیهش می‌کند تا جامعه خیالش آسوده شود که دوباره مرتکب جرم یا جنایت نخواهد شد. زندان و کارهای دشوار فقط نفرت، عطش لذت‌بردن از انجام کارهای ممنوع و بی‌خیالی وحشتناکی را در او گسترش می‌دهد.

لباس است که از فردی معمولی کشیش می‌سازد.

بله آدم موجود جان‌سختی است!

خنده‌کنان گفتم: «ولی هنوز کسی را به جرم عاشق‌شدن به زندان نینداخته‌اند.»

فرد بدون کار، بدون قانون، بدون هیچ چیزی که به او تعلق داشته باشد، دیگر خودش نیست، به فساد کشانده می‌شود، برمی‌گردد به دنیای توحش و ددمنشی.

بالاترین عشقی که فرد می‌تواند نسبت به همنوعش ابراز کند، جز خودخواهی‌ای بزرگ چیز دیگری نیست.

پول مثل کبوتر است، وقتی پرید، پریده است.

انگار قادر نبود هیچ گفت‌وشنودی را تحمل کند. لبخندی می‌زد و با یک بله یا نه جواب می‌داد، همین

هیچ چیز بیش‌تر از این خشم ناگهانی و سماجت در سرکشی در زندانی تعجب‌آور نیست. فردی که طی سال‌ها، بی‌خیال شدیدترین تنبیه‌ها را تحمل کرده، ناگهان سر موضوعی کوچک، بی‌ارزش و حتی سر هیچ، از کوره درمی‌رود. در پاره‌ای موارد حتی می‌توان گفت عقلش را از دست می‌دهد...

زندگی در جنگل و ول گشتن در مقایسه با زندان بهشت است. هیچ وضعیتی را نمی‌توان با زندگی آزاد، اگرچه دشوار، اما آزاد مقایسه کرد

می‌دانی آدم می‌تواند دست‌هاشان را بگیرد بکشد، اما زبان‌شان را نه. نباید له و لورده‌شان کرد. نوازش و مهربانی بیشتر از تنبیه تأثیر دارد. زن‌ها این‌گونه ساخته شده‌اند!

نیاز خائنانه‌ای بود که گاهی انسان را وامی‌دارد زخمی دردناک را بفشارد و عمق آن را بکاود تا درد جانکاهش را مزه‌مزه کند و از شدتش لذت ببرد.

هیچ چیز زجرآورتر از این نیست که آدم در محیط خودش زندگی نکند.

چه‌قدر شناختن یک آدم، حتی پس از سال‌ها همزیستی و همجواری با او، دشوار است!

اگر پول گنجی به‌شمار می‌آمد که نمی‌شد بهایی برایش تعیین کرد، دارندهٔ خوشبختش هرگز آن را حفظ نمی‌کرد.

بله آدم موجود جان‌سختی است! موجودی که به همه‌چیز عادت می‌کند، به گمانم این بهترین توصیفی است که از یک موجود بشری می‌توان کرد.