بریده‌هایی از کتاب هیجانات چگونه ساخته می‌شوند؟

جدی‌ترین مورد مطالعه از یک زن به نام «SM» و مبتلا به یک بیماری ژنتیک بود؛ بیماری‌ای که معمولاً بادامه را در دوران کودکی و نوجوانی تخریب می‌کند و اورباخ ـ ویته نامیده می‌شود. در هر حال، بیمار SM از لحاظ ذهنی سالم و دارای هوش عادی بود، اما ارتباطش با ترس در آزمایش‌های لابراتواری کاملاً غیرمعمول بود به طوری که دانشمندان فیلم‌های ترسناکی همچون «درخشش و سکوت بره‌ها» را به او نشان دادند و او را در معرض مارها و عنکبوت‌ها قرار دادند و حتی او را در یک خانهٔ جن‌زده گذاشتند، اما او هیچ‌گونه احساس ترس شدیدی از خود بروز نداد. هنگامی که مجموعه عکس‌های پایهٔ هیجانی با چشمان گشاد را به او نشان دادند، او برای تشخیص آن‌ها به عنوان تصاویر ترسناک، دچار مشکل شد. با این همه، SM هیجانات دیگر را به طور معمول تجربه و درک می‌کرد.

بدون توجه به این‌که انسان‌ها چه داستان‌هایی دربارهٔ میزان منطقی بودن خود بیان می‌کنند، هیچ تصمیم یا اقدامی نمی‌تواند از فرآیندهای حس درونی و عاطفه برکنار باشد. احساس جسمی کنونی برنامه‌ریزی می‌کند که در آینده چه هیجانی داشته باشید و چه کاری انجام دهید. این یک رسالت خودخواهانه و به زیبایی هماهنگ شده است که در معماری مغز شما تعبیه گردیده است.

مردم، حالت عاطفی را به عنوان اطلاعات تلقی می‌کنند و از زندگی روزمره، واقع‌گرایی عاطفی ایجاد می‌کنند. غذا «خوشمزه» یا «بدمزه» است. نقاشی‌ها «زیبا» یا «زشت» هستند. مردم «خوب» یا «بدجنس» اند. در فرهنگ‌های خاص، زنان باید روسری و کلاه‌گیس بر سر بگذارند تا «مردان را تحریک نکنند». واقع‌گرایی عاطفی بعضی اوقات سودمند است، اما برخی از لاینحل‌ترین مشکلات بشریت را نیز شکل می‌دهد. دشمنان «شیطان» اند: زنانی که مورد تجاوز جنسی قرارگرفته‌اند، «مقصر آن» تصور می‌شوند. در بارهٔ قربانیان خشونت خانگی نیز گفته می‌شود که «خودشان مقصر بوده‌اند.»

عاطفه یک احساس عمومی است که شما هر روز تجربه می‌کنید. عاطفه هیجان نیست بلکه حسی بسیار ساده با دو ویژگی کلی است. ویژگی اول این است که شما تا چه حد احساس خوش‌آیندی یا ناخوش‌آیندی می‌کنید، چیزی که دانشمندان آن را والانس می‌نامند. لذت بردن از تابش خورشید بر روی پوست، خوشمزه بودن غذای مورد علاقه و ناراحتی یا درد معده، همه نمونه‌هایی از والانس عاطفی به شمار می‌روند. ویژگی دوم عاطفه این است که تا چه اندازه احساس آرامش یا تحریک‌شدگی می‌کنید که باعث برانگیختگی می‌شود. احساس انرژی حاصل از پیش‌بینی اخبار خوب، احساس خستگی پس از نوشیدن قهوهٔ زیاد، خستگی پس از یک دویدن طولانی، خستگی ناشی از کمبود خواب، نمونه‌هایی از برانگیختگی زیاد یا کم هستند. هرگاه شما یک حس شهودی دربارهٔ این‌که یک سرمایه‌گذاری خطرناک یا سودآور است دارید، یا یک حس ناشناخته در بارهٔ این‌که کسی قابل‌اعتماد است یا کلاه‌بردار، این نیز عاطفه است. حتی یک احساس راحت خنثی نیز عاطفه محسوب می‌شود.

مغز می‌تواند یک دانشمند مسئول باشد و پیش‌بینی‌های خود را برای نشان دادن واکنش به داده‌های جدید تغییر دهد. مغز شما همچنین می‌تواند یک دانشمند متعصب باشد و داده‌ها را به طور دلبخواه انتخاب کند تا با فرضیه‌های او مطابقت داشته باشند و هر چیز دیگری را نادیده بگیرد. مغز شما همچنین می‌تواند یک دانشمند بی‌قید باشد و به طورکلی داده‌ها را نادیده گرفته و پیش‌بینی‌های خودش را واقعیت تلقی کند. یا، در لحظات یادگیری یا کشف، مغز شما می‌تواند یک دانشمند کنجکاو باشد و روی ورودی‌ها تمرکز کند و مانند دانشمندان واقعی، می‌تواند از آزمایش‌های پشت میزنشینی برای تصویر کردن جهان استفاده کند و این یعنی شبیه‌سازی خالص بدون ورودی حسی یا خطای پیش‌بینی.

طی جنگ ویتنام، ۱۵ درصد از سربازان آمریکایی به هروئین معتاد شده بودند. هنگامی‌که این سربازان به عنوان جانباز به خانه می‌آمدند، ۹۵ درصد آنان در سال اول، استفاده از مواد مخدر را قطع می‌کردند ـ رقمی شگفت‌انگیز در مقایسه با کل جمعیت ـ و تنها ۱۰ درصد از آنها دوباره عود می‌کردند. تغییر در مکان، پیش‌بینی‌های آنان را تغییر داد و میل‌شان برای استفاده از دارو را کاهش داد. (من نمی‌دانم که آیا بحران میان‌سالی تلاشی شدید برای تغییر پیش‌بینی‌های فرد با تغییر زمینه هست یا نه

نظریهٔ ساخت هیجان عناصر تمام سه عامل سنت علمی ساخت را شامل می‌شود. عناصر ساخت اجتماعی که به اهمیت فرهنگ و مفاهیم اذعان می‌کند و ساخت روان‌شناختی که تصور می‌کند هیجانات توسط دستگاه‌های هسته‌ای در مغز و بدن ایجاد می‌شوند و ساخت عصبی که ایده‌ای را اتخاذ می‌کند که می‌گوید تجربه در مغز سیم‌کشی می‌شود.

هر یک از ما جهان را به نحوی که سودمند باشد درک می‌کنیم، اما درک ما لزوماً به طور مطلق و عینی درست نیست. تا جایی که به هیجانات مربوط می‌شود، نظریه‌های ساخت اجتماعی این پرسش را مطرح می‌کنند که چگونه هیجانات و ادراک‌های ما تحت تأثیر نقش یا اعتقادات اجتماعی‌مان قرار می‌گیرند. برای مثال، ادراک من تحت تأثیر این واقعیت است که من یک زن، یک مادر و ملحدی هستم که به لحاظ فرهنگی یهودی است و همچنین یک فرد نسبتاً سفید هستم که در کشوری زندگی می‌کند که زمانی انسان‌ها را برای داشتن ملانین بیشتری (از مال من) در پوست خود به بردگی می‌گرفت. با این حال، نظریهٔ ساخت اجتماعی تمایل دارد که نقش زیست‌شناسی را نادیده بگیرد و آن را چیزی غیرمرتبط با هیجانات تصور کند. در عوض، این نظریه نشان می‌دهد که هیجانات متفاوت، بسته به نقش متفاوت اجتماعی شما به وجود می‌آیند. پس نظریه‌های شرایط اجتماعی در درجهٔ اول به شرایط اجتماعی در جهان خارج از شما می‌پردازند، بدون این‌که توجه کنند که چگونه این شرایط بر سیم‌کشی مغزتان تأثیر می‌گذارد.

ایدهٔ اصلی دیگر این است که هیجاناتی که شما تجربه و درک می‌کنید، نتیجهٔ اجتناب‌ناپذیری از ژن‌های شما نیستند. اجتناب‌ناپذیر این است که شما مسلماً برخی مفاهیم را برای درک ورودی‌های حسی خود در جهان پیرامون‌تان دارید، زیرا همان‌طور که در فصل ۵ می‌آموزیم، مغز شما برای این منظور سیم‌کشی شده است. حتی حیوانات تک سلولی می‌توانند تغییرات محیطی خود را حس کنند. اما مفاهیم خاص مانند «خشم» و «رنج» از نظر ژنتیکی از پیش تعیین نشده‌اند. مفاهیم هیجانی آشنا فقط به این دلیل ساخته شده‌اند که شما در یک زمینهٔ خاص اجتماعی بزرگ شده‌اید که در آن این مفاهیم هیجانی معنادار و سودمند هستند و مغز شما آن‌ها را به کار می‌بندد تا تجربیات خود را بسازد.

رویکرد ساختارگرا به هیجان، شامل دو ایدهٔ اصلی است. ایدهٔ اول این است که یک نوع هیجان مانند خشم یا نفرت اثر انگشت مشخص ندارد. لازم نیست که یک نمونه از خشم مانند دیگر نمونه‌ها احساس یا درک شود و همچنین لازم نیست که با نورون‌های مشابهی به وجود آمده باشد. این تنوع است که هنجار است. دامنهٔ خشم شما الزاماً شبیه به مال من نیست، اگرچه اگر ما در محیطی مشابه رشد کرده باشیم، احتمالاً هم‌پوشانی‌هایی (شباهت‌هایی) وجود خواهد داشت.

من نخستین کسی نیستم که اعلام می‌کنم هیجانات ساخته می‌شوند. نظریهٔ ساخته شدن هیجانات متعلق به یک سنت علمی گسترده‌تر به نام ساخت است که می‌گوید تجربیات و رفتارهای شما در لحظه به وسیلهٔ فرآیندهای زیست شناختی مغز و بدن شما ساخته می‌شوند. نظریهٔ ساخت بر مجموعه‌ای از ایده‌های بسیار قدیمی استوار است که به یونان باستان نسبت داده می‌شود یعنی زمانی که هراکلیتوس فیلسوف، جملهٔ معروف خود یعنی «هیچ‌کس دو بار در یک رودخانه گام نمی‌گذارد» را نوشت با این توجیه که چون تنها ذهن درک می‌کند که رودخانه به عنوان بدنهٔ یکپارچه‌ای از آب، همیشه در حال تغییر است. امروزه، نظریهٔ ساخت به موضوعات بسیاری از جمله حافظه، ادراک، بیماری روانی و البته، هیجان گسترش یافته است.

هیجانات واکنش به جهان بیرون نیستند. شما یک گیرندهٔ غیرفعال از ورودی‌های حسی نیستید بلکه سازندهٔ فعال هیجانات خودتان هستید. مغز شما معانی را از ورودی حسی و تجربهٔ گذشته ایجاد می‌کند و عملی را در پیش می‌گیرد. اگر شما مفاهیمی از تجربهٔ گذشته با خود نداشته باشید، تمام ورودی‌های حسی‌تان سروصدایی بیش نیستند. شما نمی‌دانید آنها چه احساساتی هستند، چه چیزی آن‌ها را ایجاد کرده و چگونه باید برای مقابله با آن‌ها رفتار کنید. مغز شما با مفاهیم،‌ معنای احساس را ایجاد می‌کند و گاهی اوقات، این معانی خود یک هیجان هستند.

هیجانات به‌واسطهٔ شلیک نورون‌ها ایجاد می‌شوند، اما هیچ نورونی به طور انحصاری به هیجان مشخصی اختصاص ندارد.

حتی برای یک هیجان خاص، یک اثر انگشت پایدار وجود ندارد!

چهرهٔ انسان با چهل‌ودو ماهیچهٔ کوچک در هر طرف پوشیده شده است. حرکاتی مانند پلک زدن و چشمک زدن، پوزخند و شکلک، بالا رفتن یا گره کردن ابروها که هر روزه در صورت یک‌دیگر می‌بینیم، هنگامی صورت می‌گیرد که مجموعه‌ای از ماهیچه‌های صورت منبسط و منقبض شوند که باعث ارتباط بین بافت و پوست برای حرکت می‌شود. حتی زمانی که صورت شما با چشم غیرمسلح کاملاً بی‌حرکت به نظر می‌رسد، ماهیچه‌های شما همچنان در حال انبساط و انقباض هستند.

به طور خلاصه، شما چیزی را احساس می‌کنید که مغز شما باور دارد. عواطف در درجهٔ اول از پیش‌بینی‌ها ناشی می‌شوند. شما پیشتر آموختید که چیزی را می‌بینید که مغز شما باور دارد ـ این واقع‌گرایی عاطفی است. حالا شما می‌دانید که همین امر در بارهٔ بسیاری از احساساتی که در زندگی خود تجربه می‌کنید هم صدق می‌کند. حتی احساس نبض در مچ دست شما هم یک شبیه‌سازی است که در مناطق حسی مغز شما ساخته شده و توسط ورودی حسی (نبض واقعی شما) تصحیح شده است. هر چیزی که احساس می‌کنید، بر پایهٔ پیش‌بینی‌هایتان از دانش و تجربه گذشتهٔ شماست. شما واقعاً معمار تجربهٔ خودتان هستید. باور داشتن یعنی احساس کردن.

هیجانات واکنش به جهان بیرون نیستند. شما یک گیرندهٔ غیرفعال از ورودی‌های حسی نیستید بلکه سازندهٔ فعال هیجانات خودتان هستید. مغز شما معانی را از ورودی حسی و تجربهٔ گذشته ایجاد می‌کند و عملی را در پیش می‌گیرد. اگر شما مفاهیمی از تجربهٔ گذشته با خود نداشته باشید، تمام ورودی‌های حسی‌تان سروصدایی بیش نیستند. شما نمی‌دانید آنها چه احساساتی هستند، چه چیزی آن‌ها را ایجاد کرده و چگونه باید برای مقابله با آن‌ها رفتار کنید. مغز شما با مفاهیم،‌ معنای احساس را ایجاد می‌کند و گاهی اوقات، این معانی خود یک هیجان هستند.

هیجانات بخشی از ساختار زیست‌شناختی مغز و بدن انسان هستند، اما نه به این دلیل که شما بخش‌هایی مجزا برای ساخت آن‌ها دارید. هیجانات، نتیجهٔ تکامل هستند، اما نه ذات‌هایی که از حیوانات نیاکانی به ما منتقل شده باشند. شما بدون تلاشی آگاهانه هیجانات را تجربه می‌کنید، اما این بدان معنا نیست که شما گیرندهٔ غیرفعال این تجربیات هستید. شما هیجانات را بدون دستورالعمل‌های رسمی درک می‌کنید، اما باز این بدان معنا نیست که هیجانات امری ذاتی یا چیزی مستقل از یادگیری هستند. آنچه ذاتی است این است که انسان از مفاهیم برای ایجاد واقعیت اجتماعی استفاده می‌کند و واقعیت اجتماعی، به نوبهٔ خود، مغز را هدایت می‌کند.

هیجانات در صورت یا بدن و صدا به هیچ طریق عینی امکان ابراز، نمود و دیگر طریقه‌های آشکار شدن را ندارند و هرکسی که بی‌گناهی، گناه یا مجازات را تعیین می‌کند، باید این را بداند. شما نمی‌توانید خشم، غم و اندوه و یا هیجانات دیگر را در شخص دیگری تشخیص داده یا تعیین کنید بلکه فقط می‌توانید حدس‌هایی بزنید و برخی حدس‌ها از بقیه آگاهانه‌ترند.

هنگامی‌که قضات در مواجهه با وکلا روی «زبان ناخوش‌آیندتری» تمرکز می‌کنند، بیشتر احتمال دارد که طرف مقابل، دادگاه را ببازد. شما می‌توانید فقط با بازشماری کلمات منفی قضات در زمان بازپرسی، بازنده را پیش‌بینی کنید. نه تنها این بلکه با بررسی مفاهیم عاطفی در سخنان قاضی در هنگام مباحثات شفاهی نیز می‌توانید رأی او را پیش‌بینی کنید.