بریده‌هایی از کتاب زن؛ درک روان‌شناسی زن

افرودیت برای از بین بردن سایک، همان‌گونه که می‌خواست، دست به دامن پسرش، اِروس، خدای عشق، می‌شود. اِروس، آمور و کیوپید اسامی مختلفی هستند که به خدای عشق داده شده‌اند

روزی کارتونی معناگرا دیدم که قدرت کهن‌الگوی ازدواج را مختصراً نشان داد. کارتون، افکار والدین عروس و داماد در طول مراسم ازدواج را به نمایش گذاشت. پدر عروس از دست این بابایی عصبانی بودکه می‌خواست دختر عزیزش را برباید؛ پدر داماد از برتری مردان جمع احساس پیروزی می‌کرد؛ مادر عروس از هیولایی که فرزندش را می‌بُرد به وحشت افتاده بود؛ مادر داماد از دست ماده روباهی که پسرش را گول زده عصبانی بود. بسیاری از کهن‌الگوها، اصول فکری و رفتاری هستند که طی قرن‌ها تحول در ناخودآگاه انسان حک شده و همگی در این کارتون به تصویر کشیده شده بودند

باز هم شاهد تحولی متناقض هستیم. از طرفی افرودیت سایک را به مرگ محکوم می‌کند، و از طرفی دیگر خود اوست که موجبات ازدواج سایک را فراهم می‌کند؛ ازدواجی که خود مخالفش است. تحول رو به جلو و به سوی ازدواج با فشار حسرت برای گذشته همراه است: حسرت برای خودمختاری و آزادیِ گذشته.

لذت ازدواج هنگامی ممکن است که عنصر قربانی وظیفه‌اش را اجرا کند. افرودیت دوست ندارد که دختران در آغوش مردان بمیرند. مردان نمی‌توانند ماهیت او را به دوش بکشند. بنابراین افرودیت درون زن، با به پایان رسیدن معصومیتش می‌گرید. نقش متناقض افرودیت، طلب ازدواج و پشیمانی از اتمام معصومیت است.

چه نتیجه‌ای می‌توان از این داستان گرفت؟ سایک ازدواج خواهد کرد – اما با مرگ! در حقیقت، هر دوشیزه‌ای در مراسم عروسی‌اش می‌میرد؛ دوره‌ای از زندگی‌اش تمام گشته و بسیاری از عناصر زنانگی که با آن‌ها زندگی کرده بود، در آن روز از بین می‌روند. از این دید، عروسی وی مانند مرگش است. بسیاری از رسوم ازدواج‌های امروزی، از مراسم عزاداری‌های بسیار قدیمی گرفته شده است. داماد با پدرش و دوستانش می‌آید تا عروس را برباید؛ ساقدوشان عروس، محافظان باکرگی وی هستند. در فرم آیینی، نبردی این بین شکل می‌گیرد و عروس چنان گریه می‌کند که گویی بخشی از زندگی‌اش مرده است. دورهٔ جدیدی از زندگی به رویش باز می‌شود و مراسم فراوانی در راستای جشن گرفتن نیروی جدید او به عنوان عروس و زن‌سالار برگزار می‌شود.

سایک باعث نومیدی والدینش است؛ در حالی که دو دختر دیگرشان با شادی با شاهزاده‌های پادشاهی‌های همسایه ازدواج کرده‌اند، هیچ‌کس از سایک خاستگاری نمی‌کند. مردان فقط او را می‌پرستند. پادشاه به نزد پیشگویی می‌رود، که اتفاقاً او هم تحت تسلط افرودیت است. افرودیت از سر خشم و حسادت به سایک، به پیشگو دستور می‌دهد که به پادشاه از آینده‌ای وحشتناک خبر دهد! سایک با مرگ، زشت‌ترین، دهشتناک‌ترین و بدترین مخلوق ممکنه، ازدواج خواهد کرد. باید سایک را به بالای کوه ببرند و به صخره‌ای غل و زنجیر کنند تا مرگ، این موجود ترسناک، آمده و به او تجاوز کند. در جامعهٔ یونان، برای آینده‌نگری پیشگویان جای هیچ تردید و شبهه‌ای وجود نداشت؛ حرف آن‌ها حقیقت محض بود. والدین سایک، با باور به این پیشگویی، مراسم ازدواجی، به‌سان تشییع جنازه، برگزار کردند و همانگونه که گفته شده بود، سایک را به صخره‌ای در بالای کوه بستند. در آن مراسم سیل‌های اشک، تجملات عروسی و تاریکی و اندوه تشییع با هم قاطی بودند. سپس والدین سایک، مشعلی افروختند و وی را در سیاهی شب تک و تنها گذاشتند.

مرلین مونرو مصداق کامل آن است؛ او در سرتاسر جهان مورد تحسین بود و در عین حال در ایجاد ارتباطی نزدیک و صمیمی با یک فرد مشکل فراوانی داشت. در نهایت زندگی برایش غیر قابل تحمل شد. چینی زنی حامل خصیصه‌ای الهی است، تکاملی تقریباً دور از دسترس که در قلمروی روابط انسانی جایی ندارد. اگر این تکاپوی درونی را درک کنیم، تحول مورد انتظار از سایک را به حرکت در می‌آوریم.

اگر زیبایی زن بسیار باشد، مشکل دو چندان می‌شود.

بر خلاف افرودیت، که از دریا زاده شده بود، سایک از سقوط قطره شبنمی بر زمین به دنیا آمد. این تغییر از اقیانوس افرودیت به خشکی سایک، روندیست از خصوصیت مؤنث اقیانوس‌گونه به سوی یک ویژگی جدید که به انسان نزدیک‌تر است. ما از ظرفیت‌هایی به پهنای اقیانوس وارد مقیاسی کوچک‌تر و قابل فهم‌تر می‌شویم.

روش قدیمی، یعنی ماهیت افرودیت، بازگردی است: زن را به سمت ناآگاهی باز می‌گرداند و در عین حال او را به سوی زندگی جدید سوق می‌دهد – گاهی به بهایی گزاف. شاید اینطور باشد که تحول از طریقی دیگر هم به دست می‌آید؛ یا شاید هم افرودیت تنها عنصریست که می‌تواند بارها باعث رشد و نمو شود. زن‌هایی هستند که در صورت نبود مادرشوهر یا نامادری‌ای مستبد، رشد نخواهند کرد.

افرودیت که دائماً مورد انتقاد است، الزامات تحول سایک را گردآوری می‌کند.

داستانی از اولین فیلِ زاده‌شده در حبس وجود دارد. در ابتدا نگهبان بسیار خشنود بود، ولی موضوعی او را به وحشت انداخت: دیگر فیل‌های آن مجموعه دور هم حلقه زده بودند و بچهٔ جدید را به طرف یکدیگر پرتاب می‌کردند. نگهبان فکر کرد که آن‌ها قصد کشتن بچه فیل را دارند، اما کاری که آن‌ها می‌کردند کمک به تنفس بچه فیل بود. اغلب به هنگام وقوع رشد جدید، ظاهراً ترسناک‌ترین وقایع شروع می‌کنند به رخ دادن، اما بعداً متوجه می‌شویم که همگی‌شان دقیقاً مبانی مورد نیاز برای تغییر بودند

هر وقت که فردی عاشق می‌شود، ویژگی‌های خداگونه‌ای را در معشوقه‌اش می‌بیند؛ این کارِ بازتاب افرودیت است که خصوصیات جاودان و یزدانی ما را آشکار سازد. ما از پذیرش فضیلت‌های سراسر اشتباه‌مان روی‌گردان هستیم، معمولاً دورهٔ رنجش بس طولانی بین بازتاب و موفقیت وجود دارد.

درون هر زنی، افرودیتی است که با زنانگی توان‌فرسا، اقتدار فراوان، بی‌عاطفه و غیروابسته‌اش شناخته می‌شود.

افرودیت الهه‌ایست که از دریا زاده شده: او کهن است و نیروی زنانگی‌اش به وسعت اقیانوس. او از آغاز زمان بوده و دربار اعماق دریا از آن اوست. در مفهوم روانشناسی، او بر ضمیر ناخودآگاه حکمرانی می‌کند که با نماد آب ترسیم شده است. امکان دسترسی به او از طریق عوامل خودآگاه ساده بسیار نادر است؛ ممکن است که فرد حتی با موج جزر و مد روبه‌رو شود. ستایش و مدح کهن‌الگوی مؤنث یا تحت فشار آن قرار گرفتن امریست شدنی، اما تکیه کردن به آن امکان‌پذیر نیست. حال وظیفهٔ سایک این است که با بهره‌گیری از مزیت انسان بودنش این کار را انجام دهد – که تکیه‌گاهی فراهم کند و کهن‌الگوی مؤنث با وسعت اقیانوسی‌اش را نرم کند. این اسطورهٔ ماست.

تولد انسانی سایک است که طبق حکایات، باور بر آن است که وی از قطرات شبنمِ افتاده از آسمان به دنیا آمده است

بوتیچلیِ تصویرگر در نقاشی شاهکارش «تولد ونوس»، زاده شدن افرودیت را جاودان ساخته است: در این نقاشی، افرودیت با تمام وجنات زنانگی‌اش بر فراز امواج متولد شده و بر روی یک صدف ایستاده است. این نشان‌دهندهٔ اصالت مقدس اصول زنانگی در معنای کهن‌الگوی آن است.

در این زمینه، هر گاه که از ابعاد زنانهٔ اسطورهٔ اِروس و سایک سخن می‌گوییم، نه تنها صحبت از زنان است، بلکه نیمهٔ مؤنث مرد، اینما، را نیز مد نظر قرار می‌دهیم.

سی جی یونگ در مطالعات ساختارهای زیرین شخصیت انسان، اهمیت ویژه‌ای به اسطوره‌ها می‌داد و در آن‌ها الگوهای روانشناختی اساسی را یافت

شاید اسطوره ساختهٔ تخیل باشد، اما در هر صورت حقیقی است. اسطوره سطوح مختلف واقعیت را بیان می‌کند که شامل دنیای بیرونی خردگرایی و همچنین دنیای کمتر درک‌شدهٔ درون می‌شود.